11/2024
Status: w trakcie
Sygnatura sprawy w SN: III CB 72/23
Rodzaj pytania: pytanie prejudycjalne do Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej
Data orzeczenia, którym zadano pytanie: 17 października 2024 r.
Izba Sądu Najwyższego: Izba Cywilna
Treść pytania: A. Czy art. 19 ust. 1 akapit drugi TUE w związku z art. 2 i art. 4 ust. 2 TUE interpretowane w świetle art. 47 Karty Praw Podstawowych UE stoją na przeszkodzie uregulowaniu krajowemu zmieniającemu funkcjonujący dotychczas w danym państwie członkowskim sposób wyboru członków rady sądownictwa poprzez wprowadzenie w tym zakresie legitymacji demokratycznej dla sędziowskiej części tej rady?
B. Czy art. 19 ust. 1 akapit drugi TUE w związku z art. 2 i art. 4 ust. 2 TUE interpretowane w świetle art. 47 Karty Praw Podstawowych UE należy rozumieć w ten sposób, iż nie jest sędzią bezstronnym i niezawisłym, a skład orzekający z udziałem takiego sędziego nie jest niezależnym sądem „ustanowionym uprzednio ustawą”, gdy
- sędzia sądu krajowego najwyższej instancji (Sądu Najwyższego) został wybrany z udziałem rady sądownictwa, w której sędziowska część tej rady nie posiadała legitymacji demokratycznej,
- skład tej rady został zakwestionowany jako niekonstytucyjny przez organ krajowy, w którego kompetencjach wyłącznych jest m.in. badanie konstytucyjności prawa krajowego,
- materialne warunki oraz zasady proceduralne przyjmowania przez tę radę decyzji o rekomendacji danej osoby na stanowisko sędziowskie w sądzie krajowym ostatniej instancji (Sądzie Najwyższym) mogą prowadzić do powstania w przekonaniu jednostek uzasadnionych wątpliwości co do niezależności danego sędziego od czynników zewnętrznych oraz jego neutralności względem ścierających się przed nim interesów po tym, jak sędzia ten został powołany do sądu krajowego ostatniej instancji (Sądu Najwyższego) w oczywiście nietransparentnej i pozornej procedurze konkursowej, oraz gdy już po powołaniu sędzia ten:
a) podejmuje osobiście czynności zmierzające do potwierdzenia prawidłowości procedury swojego powołania i orzeka o braku niezależności sądu jedynie z powodu powołania innego sędziego w procedurze z udziałem rady sądownictwa, której skład publicznie kwestionuje i określa mianem skompromitowanego, a w skład której to rady zgodnie z prawem krajowym wchodzą członkowie mający wymaganą legitymację demokratyczną, co jest zdaniem tego sędziego niewłaściwie ukształtowanym składem tej rady skutkującym jej uzależnieniem od władzy politycznej, niedającym gwarancji niezależności ukształtowanego (w przyszłości) składu sądu;
b) sprzecznie z zasadą nemo iudex in causa sua orzeka o skuteczności orzeczeń wydanych uprzednio z jego udziałem, w których kwestionuje się skład rady sądownictwa i wskazuje na brak niezależności sądu z udziałem sędziego powołanego w procedurze z udziałem tej rady w kwestionowanym składzie;
c) powołuje się na kryteria rzekomo „wypracowane” w orzeczeniach sądów krajowych, Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej i Europejskiego Trybunału Praw Człowieka mające świadczyć o braku bezstronności i niezawisłości innych sędziów, których to kryteriów sam nie przestrzega, a w kontekście bezstronności i niezawisłości ocenia osoby innych sędziów, które na ścieżce awansowej przeszły wszystkie stopnie sądownictwa, uzyskały wymagany stopień naukowy bądź zdobyły wymagane według prawa krajowego doświadczenie w innym zawodzie prawniczym, uzyskując pozytywne wnioski rad sądownictwa w różnych okresach i składach;
d) publicznie wypowiada się o statusie sędziów powołanych z udziałem rady sądownictwa której skład kwestionuje, odmawiając tym sędziom przymiotów bezstronności i niezawisłości in gremio, określając ich m.in. jako ignorantów, karierowiczów i cyników, osoby niebędące sędziami, które należy usunąć z sądownictwa, powołując się na rzekome orzecznictwo Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej i Europejskiego Trybunału Praw Człowieka, bez wskazania pod ich kątem jakichkolwiek konkretnych zarzutów, tak co do ich postępowania przed, jak i po powołaniu na urząd sędziego;
e) publicznie popiera propozycje reformy prawa krajowego przygotowywane i prezentowane przez przedstawicieli władzy politycznej, dotyczące przyszłego uregulowania statusu sędziów powołanych z udziałem rady sądownictwa, której skład kwestionuje, a których efektem ma być usunięcie wszystkich sędziów ze stanowisk, na które zostali powołani w procedurze z udziałem tej rady, wbrew krajowej regulacji prawa konstytucyjnego, a także dodatkowo postępowanie dyscyplinarne zmierzające do wydalenia z zawodu sędziego za udział w tej procedurze awansowej;
f) czerpie rozmaite korzyści ze zmiany władzy politycznej, w tym poprzez udział w działalności organów zależnych od tej władzy;
g) jako osoba pełniąca funkcję prezesa w sądzie krajowym ostatniej instancji (Sądzie Najwyższym) przyjmuje bez jakiegokolwiek trybu przewidzianego przepisami prawa przedstawicieli władzy politycznej celem zainicjowania w Sądzie Najwyższym postępowania w konkretnej sprawie, której rozstrzygnięciem zainteresowana jest ta władza, co odbywa się m.in. z pominięciem obowiązujących przepisów prawa krajowego co do kolejności wpływu spraw do tego sądu i jego właściwości;
h) jako osoba pełniąca funkcję prezesa w sądzie krajowym ostatniej instancji (Sądzie Najwyższym), w związku z upływem terminu pełnienia tej funkcji, odmawia zwołania zgromadzenia sędziów celem wyboru – zgodnie z prawem krajowym - następcy na tym stanowisku, kwestionując legitymację do udziału w takim zgromadzeniu sędziów, których status podważa, wskazując na pilną potrzebę ich usunięcia z sądownictwa i przywrócenia w ten sposób praworządności?
C. W przypadku pozytywnej odpowiedzi na pytanie z punktu B – czy art. 19 ust. 1 akapit 2 w zw. z art. 4 ust. 2 TUE interpretowane w świetle art. 47 Karty Praw Podstawowych UE, należy rozumieć w ten sposób, że sąd krajowy ostatniej instancji (Sąd Najwyższy) ma obowiązek ukształtować skład bez udziału takiej osoby i rozpoznać sprawę bez udziału takiej osoby (lub osób) w innym składzie przewidzianym prawem krajowym?
Sygnatura sprawy TK/TSUE: C-719/24