Sąd Najwyższy

W związku z licznymi, kierowanymi do Sądu Najwyższego pytaniami dotyczącymi treści oraz skutków prawnych podjętej uchwały, konieczne jest zwrócenie uwagi na podstawowe elementy wskazanego orzeczenia, a tym samym ustosunkowanie się do kluczowych wątpliwości dotyczących stanowiska zajętego przez skład 7 sędziów SN.

Przede wszystkim należy zauważyć, że we wskazanej uchwale Sąd Najwyższy wypowiada się w odniesieniu do zagadnień, które nie zostały ujęte w formie pytania zawartego w postanowieniu z dnia 22 stycznia 2025 r., lecz które dotyczą kwestii ustrojowych związanych ze sprawowaniem przez sędziów SN wymiaru sprawiedliwości. W tym zakresie uchwała o sygn. akt III PZP 1/25 jest odpowiedzią na pytania, które Sąd Najwyższy w składzie 7 sędziów de facto sam sobie przedstawił, wcielając się w rolę podmiotu rozstrzygającego kategorycznie o uprawnieniach, jakie miałyby przysługiwać sądom powszechnym. Zamiast wykonywać zadania przypisane Sądowi Najwyższemu, skład 7 sędziów SN stał się w ten sposób nie tylko kontrolerem powszechnie obowiązującego prawa, ale także jego aktywnym kreatorem. Z oczywistych względów jest to działanie, które nie tylko nie ma odpowiedniej podstawy prawnej, ale również wprost narusza przepisy powszechnie obowiązującego prawa.

Z pkt 3 sentencji podjętej uchwały wynika, że w sytuacji, gdy Sąd Najwyższy w postępowaniu wszczętym skargą nadzwyczajną uchylił wyrok sądu powszechnego i przekazał sprawę do ponownego rozpoznania, sąd powszechny powinien sam rozpoznać skargę nadzwyczajną. Zdumiewająca abstrakcyjność powyższego rozumowania bynajmniej nie ogranicza się do jaskrawej sprzeczności z ustawą przyznającą kompetencje do rozpoznawania skarg nadzwyczajnych wyłącznie Sądowi Najwyższemu – Izbie Kontroli Nadzwyczajnej i Spraw Publicznych (art. 26 § 1 pkt 1 w zw. z art. 89 § 1 ustawy z dnia 8 grudnia 2017 r. o Sądzie Najwyższym) – w świetle uchwały sąd powszechny miałby bowiem rozpoznać środek zaskarżenia od własnego orzeczenia.

Wskazać ponadto należy, że funkcją uchwał jest wykładnia prawa, a nie kreacja nowych przepisów. W przeciwnym razie należałoby uznać, że Sąd Najwyższy posiada kompetencje prawotwórcze. Tymczasem sentencja uchwały o sygn. akt III PZP 1/25 usiłuje stworzyć normę prawną ustanawiającą właściwość sądów powszechnych do rozpoznawania skarg nadzwyczajnych (pkt 3 sentencji) oraz normę dającą podstawę do abstrakcyjnego i arbitralnego uznawania orzeczeń wydanych przez sąd za nie-orzeczenia („orzeczenia niebyłe", „nieistniejące" – pkt 2 sentencji).

Warto również podkreślić, że podjęta uchwała nie wywiera tak szerokiego wpływu na funkcjonowanie Sądu Najwyższego oraz działalność orzeczniczą sędziów SN, jak sugeruje się w przekazach medialnych. Dotyczy ona bardzo wąskiej kategorii spraw, a mianowicie wyroków Sądu Najwyższego zapadłych w sprawach ze skarg nadzwyczajnych wywołujących skutek kasatoryjny. Poza zakresem uchwały pozostają więc nie tylko orzeczenia w sprawach ze skarg nadzwyczajnych o skutku innym niż kasatoryjny (np. orzeczenia reformatoryjne – o skutkach przecież znacznie dalej idących niż kasatoryjne), lecz także wszystkie inne kategorie i rodzaje spraw pozostających we właściwości Izby Kontroli Nadzwyczajnej i Spraw Publicznych Sądu Najwyższego.

Odnosząc się do treści rozstrzygnięcia zapadłego w uchwale o sygn. akt III PZP 1/25 należy ponadto dodać, że sprawa, na kanwie której składowi 7 sędziów SN przedstawiono zagadnienie prawne (sygn. akt II NSNc 148/23), dotyczyła zwolnień grupowych, zaś orzeczenie Sądu Najwyższego – Izby Kontroli Nadzwyczajnej i Spraw Publicznych zostało oparte na dyrektywie Rady 98/59/WE z dnia 20 lipca 1998 r. w sprawie zbliżania ustawodawstw państw członkowskich odnoszących się do zwolnień grupowych (Dz. Urz. WE L 225 z 12.08.1998, str. 16). Kuriozalne jest zatem, że odwołując się do prawa Unii Europejskiej, skład 7 sędziów SN uznał poprawne zastosowanie prawa unijnego przez Sąd Najwyższy orzekający w innym składzie za niebyłe i nieistniejące.