Oświadczenie Pierwszego Prezesa Sądu Najwyższego w
związku z negatywną opinią
Komisji Finansów Publicznych w sprawie wykonania przez Sąd Najwyższy budżetu
państwa
za okres od 1 stycznia do 31 grudnia 2024 roku
W związku z przyjęciem w dniu 10 lipca 2025 r. przez Komisję Finansów Publicznych negatywnej opinii Komisji Sprawiedliwości i Praw Człowieka w sprawie wykonania przez Sąd Najwyższy budżetu państwa za okres od 1 stycznia do 31 grudnia 2024 roku, Sąd Najwyższy pragnie w sposób stanowczy wyrazić sprzeciw wobec tej opinii, która jest stronnicza i motywowana pozamerytorycznymi przesłankami.
Zawarte w punkcie III. projektu uchwały Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej (druk sejmowy nr 1490), w brzmieniu uchwalonym przez Komisję Finansów Publicznych w dniu 10 lipca 2025 r., stwierdzenie, że „(…) Sejm Rzeczypospolitej Polskiej zwraca uwagę na nieprawidłowości w wykonaniu budżetu państwa w: części budżetowej 04 – Sąd Najwyższy (…)" nie znajduje oparcia w faktach i pozostaje w sprzeczności z opiniami wyrażonymi przez Najwyższą Izbę Kontroli, a także Biuro Ekspertyz i Oceny Skutków Regulacji Kancelarii Sejmu.
Szczególnego podkreślenia wymaga fakt, że wykonanie budżetu państwa za rok 2024 w części 04 Sąd Najwyższy było przedmiotem wnikliwej kontroli przeprowadzonej przez Najwyższą Izbę Kontroli, która zgodnie z Konstytucją RP jest naczelnym organem kontroli państwowej (art. 202 ust. 1 Konstytucji RP) uprawnionym do badania innych państwowych jednostek organizacyjnych, w tym Sądu Najwyższego, pod względem legalności, gospodarności, celowości i rzetelności (art. 203 ust. 1 Konstytucji RP). Po przeprowadzeniu czynności kontrolnych, Najwyższa Izba Kontroli pozytywnie oceniła wykonanie budżetu państwa w 2024 roku w części 04 Sąd Najwyższy, a w wystąpieniu pokontrolnym (sygn.: LWA.410.1.6.2025) stwierdzono co następuje:
„Najwyższa Izba Kontroli ocenia pozytywnie wykonanie budżetu państwa w 2024 r. w części 04 Sąd Najwyższy.
W wyniku przeprowadzonych czynności kontrolnych w obszarach wymienionych przy opisie celu i zakresu kontroli nie stwierdzono nieprawidłowości. Wydatki w części 04 zostały zrealizowane w granicach posiadanych środków finansowych oraz kwot ujętych w planie finansowym Sądu Najwyższego. Ocena została sformułowana na podstawie analizy 20 306,1 tys. zł, tj. 9,1% wydatków Sądu Najwyższego. Stwierdzono, że zostały one wykonane w sposób celowy i gospodarny. Objęte badaniem postępowania o udzielenie zamówienia publicznego przeprowadzono zgodnie z obowiązującymi przepisami.
W 2024 r. dochody budżetowe w części 04 zostały zrealizowane w kwocie 863,4 tys. zł. Wykonane wydatki budżetowe wyniosły 224 137,1 tys. zł i stanowiły 0,03% wydatków budżetu państwa w 2024 r. Sąd Najwyższy nie realizował wydatków finansowanych z rezerw budżetowych, projektów finansowanych z udziałem budżetu środków europejskich, a także nie finansował wydatków innych jednostek.
Najwyższa Izba Kontroli opiniuje pozytywnie sporządzone przez Sąd Najwyższy sprawozdania budżetowe za 2024 r. oraz sprawozdanie za IV kwartał 2024 r. w zakresie operacji finansowych o stanie zobowiązań według tytułów dłużnych oraz poręczeń i gwarancji. Zostały one sporządzone terminowo i prawidłowo pod względem formalno-rachunkowym i merytorycznym.
Pozytywną ocenę uzasadnia także wywiązywanie się Pierwszego Prezesa SN z określonego w art. 175 ustawy o finansach publicznych obowiązku sprawowania nadzoru i kontroli nad wykonaniem budżetu w części 04 Sąd Najwyższy oraz stosowania adekwatnej, skutecznej i efektywnej kontroli zarządczej w zakresie operacji finansowych."
W związku z brakiem stwierdzenia nieprawidłowości, Najwyższa Izba Kontroli nie sformułowała żadnych uwag ani wniosków pokontrolnych.
Pozytywna ocena wykonania budżetu państwa w części 04 Sąd Najwyższy została również wyrażona przez Najwyższą Izbę Kontroli w Analizie wykonania budżetu państwa i założeń polityki pieniężnej w 2024 roku Tom I (druk sejmowy nr 1364, str. 422).
Ponadto należy wskazać, że również Biuro Ekspertyz i Oceny Skutków Regulacji Kancelarii Sejmu pozytywnie zaopiniowało wykonanie budżetu państwa za rok 2024 w części 04 Sąd Najwyższy (opinia nr BEOS-WOSR-1067/25 z dnia 16 czerwca 2025 roku). W konkluzji przedmiotowej opinii stwierdzono, że realizacja dochodów oraz wykonanie wydatków przez Sąd Najwyższy w 2024 roku nie budzi zastrzeżeń.
Mając na uwadze przywołaną ocenę wykonania budżetu Sądu Najwyższego za rok 2024 dokonaną przez najważniejszy z punktu widzenia kontroli państwowej organ konstytucyjny, jak również opinię Biura Ekspertyz i Oceny Skutków Regulacji Kancelarii Sejmu, ze zdumieniem należy przyjąć opinię wyrażoną najpierw przez Komisję Sprawiedliwości i Praw Człowieka, a następnie przez Komisję Finansów Publicznych. Jest to tym bardziej niezrozumiałe z racji, że stanowisko zajęte przez ww. Komisje nie jest poparte żadną rzetelną i merytoryczną argumentacją. Warto nadmienić, że zarówno w czasie posiedzenia Komisji Sprawiedliwości i Praw Człowieka, które odbyło się w dniu 25 czerwca 2025 roku, jak i posiedzenia Komisji Finansów Publicznych mającego miejsce w dniu 9 lipca 2025 roku, na których obecni byli przedstawiciele Sądu Najwyższego, Członkowie Komisji nie wyrazili żadnych wątpliwości co do kwestii związanych ściśle z wykonaniem budżetu państwa w części 04 Sąd Najwyższy. Co więcej, podczas pierwszego ze wskazanych posiedzeń Członkowie Komisji Sprawiedliwości i Praw Człowieka nie sformułowali żadnych pytań, ani nie wyrazili żadnych wątpliwości wobec działalności Sądu Najwyższego w zakresie wykonania budżetu za rok 2024. Z kolei w toku posiedzenia Komisji Finansów Publicznych poruszono wyłącznie kwestie ściśle ustrojowe, które zgodnie z Konstytucją RP pozostają poza kompetencją Sądu Najwyższego. Należy wyraźnie zaznaczyć, że Sąd Najwyższy jako organ władzy publicznej działa na podstawie i w granicach prawa (art. 7 Konstytucji RP). Jednocześnie mając na uwadze zasadę podziału władzy, wyrażoną w art. 10 Konstytucji RP, Sąd Najwyższy sprawuje wyłącznie władzę sądowniczą i nie ma realnego wpływu na sferę ustawodawczą, którą sprawuje Sejm i Senat. To rolą władzy ustawodawczej, nie zaś sądowniczej, jest właściwe, nie budzące wątpliwości i zgodne z Konstytucją RP uregulowanie kwestii związanych z ustrojem sądownictwa, w tym Sądu Najwyższego. W tym kontekście, postępowanie Komisji może wywoływać wątpliwość co do tego czy rzeczywiście negatywna uchwała podyktowana była merytorycznymi i rzetelnymi przesłankami, a także czy nie ma na celu ingerencji w zagwarantowaną art. 173 Konstytucji RP niezależność Sądu Najwyższego.
Należy jednocześnie wskazać, że niezasadnym jest dokonywanie oceny wykonania budżetu państwa przez pryzmat innych przesłanek niż legalność, gospodarność, celowość i rzetelność, do których to, jak już wskazano powyżej, nie miała żadnych zastrzeżeń Najwyższa Izba Kontroli.
Warto również wyraźnie zaznaczyć, że wyrażone w punkcie III. projektu uchwały stwierdzenie o „nieprawidłowości w wykonaniu budżetu państwa w: części budżetowej 04 - Sąd Najwyższy" jest ze swej istoty nieprawidłowe, gdyż żaden uprawniony do tego podmiot nie wykazał nieprawidłowości w wykonaniu budżetu państwa w części 04 Sąd Najwyższy. Z kolei Komisja Sprawiedliwości i Praw Człowieka oraz Komisja Finansów Publicznych nie wskazały obszarów w jakich Sąd Najwyższy miał się dopuścić nieprawidłowości w wykonaniu budżetu państwa.
Ponadto należy wskazać, że przyjęty przez Komisję Finansów Publicznych projekt uchwały wykracza poza zakres kompetencji wyrażony normą art. 226 ust. 2 Konstytucji RP, która uprawnia Sejm jedynie do rozpatrzenia przedłożonego przez Radę Ministrów sprawozdania z wykonania ustawy budżetowej oraz podjęcia uchwały o udzieleniu lub odmowie udzielenia Radzie Ministrów absolutorium. Jednocześnie, jedynym kryterium, którym powinien kierować się Sejm, podejmując decyzję w przedmiocie absolutorium, jest kryterium legalności, czyli wykonania ustawy budżetowej zgodnie z jej treścią (M. Florczak-Wątor [w:] Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej. Komentarz, wyd. II, red. P. Tuleja, Warszawa 2023, art. 226, str. 699). W związku z powyższym, punkty III i IV przyjętego przez Komisję Finansów Publicznych projektu uchwały wykraczają poza przyznaną Sejmowi kompetencję i nie powinny być mu przedstawiane.
Należy również wskazać na wzajemną sprzeczność punktu III. z punktami I. i II. przyjętego projektu uchwały. Jeżeli Sejm Rzeczypospolitej Polskiej przyjmuje sprawozdanie z wykonania budżetu państwa (punkt I. projektu uchwały) oraz udziela Radzie Ministrów absolutorium za okres od 1 stycznia do 31 grudnia 2024 roku (punkt II. projektu uchwały) oznacza to, że nie ma istotnych zastrzeżeń do działalności Rady Ministrów w zakresie realizacji ustawy budżetowej oraz że działania te aprobuje (tak W. Skrzydło, Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej. Komentarz, wyd. VII, Warszawa 2013, str. 297).
W związku z powyższym, mając na względzie jedność budżetu państwa oraz konstytucyjne kompetencje Rady Ministrów do kierowania wykonaniem budżetu państwa oraz uchwalania zamknięcia rachunków państwowych i sprawozdania z wykonania budżetu (art. 146 ust. 4 pkt 6 Konstytucji RP), brak zastrzeżeń co do wykonania budżetu państwa przez Radę Ministrów oznacza brak zastrzeżeń do wszystkich jego części. Wykazanie nieprawidłowości w odniesieniu do jakiejkolwiek części budżetowej powinno bowiem skutkować brakiem udzielenia absolutorium Radzie Ministrów.
Opinie Komisji Finansów Publicznych oraz Komisji Sprawiedliwości i Praw Człowieka są szczególnie dotkliwe i krzywdzące dla pracowników Sądu Najwyższego, których całoroczna rzetelna i sumienna praca oraz zaangażowanie spotyka się z niesprawiedliwą oceną.
Mając powyższe na względzie, Sąd Najwyższy wyraża nadzieję, że Sejm Rzeczypospolitej Polskiej, uwzględni rzetelne i merytoryczne oceny dokonane przez Najwyższą Izbę Kontroli oraz Biuro Ekspertyz i Oceny Skutków Regulacji Kancelarii Sejmu, a w rezultacie wprowadzi zmianę w projektowanej uchwale i wykreśli z punktu III. sformułowanie „- części budżetowej 04 – Sąd Najwyższy".
dr hab. Małgorzata Manowska
Pierwszy Prezes Sądu Najwyższego