Postanowieniem z 8 kwietnia 2025 r. w sprawie III CZP 38/24, wydanym na posiedzeniu niejawnym, Sąd Najwyższy w składzie siedmioosobowym odmówił podjęcia uchwały w sprawie przekazanego do rozstrzygnięcia – postanowieniem Sądu Najwyższego z 4 lipca 2024 r. w sprawie III CZP 1/24 - zagadnienia prawnego przedłożonego przez Sąd Okręgowy w Krakowie postanowieniem z 6 listopada 2023 r. (XI 1Cz 138/23), dotyczącego następujących kwestii:
„Czy w sprawie o roszczenia alimentacyjne, w której powodem jest dyrektor miejskiego ośrodka pomocy społecznej (art. 112 ust. 2 i 3 ustawy z dnia 12 marca 2004 roku o pomocy społecznej) pełnomocnikiem powoda może być przedstawiciel właściwego w sprawach z zakresu pomocy społecznej organu jednostki samorządu terytorialnego (art. 87 § 3 k.p.c.)?",
a w razie udzielenia odpowiedzi twierdzącej na to pytanie:
„Czy przedstawiciela właściwego w sprawach z zakresu pomocy społecznej organu jednostki samorządu terytorialnego w miastach na prawach powiatu wyznacza prezydent miasta czy rada miasta czy też dyrektor miejskiego ośrodka pomocy społecznej?",
a w razie udzielenia odpowiedzi na to pytanie, że jest to dyrektor miejskiego ośrodka pomocy społecznej:
„Czy dyrektor miejskiego ośrodka pomocy społecznej wyznacza przedstawiciela poprzez udzielenie pełnomocnictwa, czy też wyznaczenie to winno nastąpić odrębnie od udzielenia pełnomocnictwa?".
Przyczyną odmowy podjęcia uchwały było wydanie postanowienia z 4 lipca 2024 r. w sprawie III CZP 1/24 w warunkach nieważności postępowania. Postanowienie Sądu Najwyższego przedstawiające powiększonemu składowi przedmiotowe zagadnienie prawne do rozstrzygnięcia zostało bowiem wydane w składzie trzyosobowym złożonym z osób, powołanych na urząd sędziego Sądu Najwyższego na wniosek Krajowej Rady Sądownictwa ukształtowanej w trybie określonym przepisami ustawy z 8 grudnia 2017 r. o zmianie ustawy o Krajowej Radzie Sądownictwa oraz niektórych innych ustaw (Dz.U. z 2018 r. poz. 3). Udział tych osób w składzie orzekającym Sądu Najwyższego, zgodnie z uchwałą składu połączonych izb Cywilnej, Karnej, Pracy i Ubezpieczeń Społecznych Sądu Najwyższego z 23 stycznia 2020 r., BSA I - 4110-1/2020 oznacza, że ukształtowany w ten sposób sąd nie spełnia standardu bezstronnego i niezależnego sądu ustanowionego ustawą w rozumieniu art. 45 ust. 1 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej, art. 6 ust. 1 Europejskiej Konwencji Praw Człowieka i art. 47 Karty Praw Podstawowych Unii Europejskiej, czego procesowym skutkiem jest nieważność postępowania w sprawie ze względu na sprzeczność składu orzekającego z przepisami prawa (art. 379 pkt 4 k.p.c.).
Rzecznik Prasowy Sądu Najwyższego zwraca uwagę, że:
Trybunał Konstytucyjny w wyroku z 20 kwietnia 2020 r., U 2/20, uchwałę połączonych izb Sądu Najwyższego z 23 stycznia 2020 r., BSA I-4110-1/20, na której oparł swoje postanowienie Sąd Najwyższy odmawiając podjęcia uchwały w sprawie III CZP 38/24, uznał za niezgodną z art. 179, art. 144 ust. 3 pkt 17, art. 183 ust. 1, art. 45 ust. 1, art. 8 ust. 1, art. 7 i art. 2 Konstytucji RP, art. 2 i art. 4 ust. 3 Traktatu o Unii Europejskiej (Dz.U. 2004, nr 90, poz. 864/30 ze zm.) oraz z art. 6 ust. 1 EKPCz i tym samym została ona wyeliminowana z obrotu prawnego. Zgodnie z art. 190 ust. 1 Konstytucji RP orzeczenia Trybunału Konstytucyjnego mają moc powszechnie obowiązującą i są ostateczne.
Postanowienie SN z dnia 8 kwietnia 2025 r. (sygn. akt III CZP 38-24)