Wyrokiem z 2 kwietnia 2025 r. Sąd Najwyższy oddalił skargę kasacyjną pozwanego Dyrektora jednego z Regionalnych Zarządów Gospodarki Wodnej Państwowego Gospodarstwa Wodnego Wody Polskie (dalej: „pozwany", „skarżący") od wyroku Sądu Apelacyjnego w Warszawie z 7 listopada 2022 r., w sprawie z odwołania od decyzji pozwanego nakazującej Zakładowi Wodociągów i Kanalizacji jednej z Dolnośląskich gmin (dalej: „powód") zawarcie umowy o odprowadzanie ścieków z zainteresowaną osobą fizyczną (dalej: „zainteresowana").
Pozwany, na podstawie ustawy z dnia 7 czerwca 2001 r. o zbiorowym zaopatrzeniu w wodę i zbiorowym odprowadzaniu ścieków („ustawa zaopatrzeniowa"), wydał w czerwcu 2020 r. decyzję nakazującą powodowi zawarcie z zainteresowaną umowy na odprowadzanie ścieków z jej nieruchomości.
Powód zaskarżył ww. decyzję w całości, w wyniku czego Sąd Ochrony Konkurencji i Konsumentów uchylił ją we wrześniu 2021 r., zaś w listopadzie 2022 r. Sąd Apelacyjny w Warszawie podtrzymał jego wyrok oddalając apelację pozwanego.
Wyrok Sądu Apelacyjnego został zaskarżony skargą kasacyjną, którą Sąd Najwyższy oddalił stosując wykładnię ustaloną w uchwale Sądu Najwyższego z 13 września 2023 r., I NZP 3/22. We wspomnianej uchwale przesądzono, że rozstrzygnięcie w spornej sprawie dotyczącej odmowy zawarcia umowy o odprowadzanie ścieków, o którym mowy w art. 27e ust. 1 pkt 1 i ust. 2 pkt 1 ustawy zaopatrzeniowej powinno zawierać istotne elementy umowy określone w art. 6 ust. 3 tej ustawy, których brakowało w zaskarżonej decyzji pozwanego. Z tego względu Sąd Najwyższy stwierdził, że zasadne były rozstrzygnięcia sądów powszechnych, które uchyliły decyzję administracyjną blankietowo nakazującą zawarcie umowy o odprowadzanie ścieków bez określenia istotnych jej elementów.
Sąd Apelacyjny słusznie przyjął, że realizacja kompetencji do nałożenia obowiązku zawarcia umowy wbrew woli podmiotu zobowiązanego (przedsiębiorstwa wodociągowo‑kanalizacyjnego) pociąga za sobą konieczność jednoczesnego określenia tych elementów umowy, które zasadniczo winny zostać określone w ramach autonomii woli kontrahentów.
Wyrok Sądu Apelacyjnego z 7 listopada 2022 r. został zatem utrzymany w mocy, choć ten nietrafnie przyjął, że za przedsiębiorstwo wodno-kanalizacyjne w rozumieniu art. 2 pkt 4 ustawy zaopatrzeniowej może być uznany tylko taki przedsiębiorca, który prowadzi działalność gospodarczą w zakresie zaopatrzenia w wodę i odprowadzenia ścieków na podstawie zezwolenia. Zgodnie z uchwałą Sądu Najwyższego z 13 września 2023 r., I NZP 3/22, w sytuacji, w której nie jest możliwe przypisanie statusu przedsiębiorstwa wodociągowo-kanalizacyjnego gminie, dopuszczalne jest nakazanie zawarcia umowy o odprowadzenie ścieków podmiotowi stanowiącemu spółkę z o.o. utworzoną przez gminę lub spółkę komunalną, którą gmina wyposażyła w infrastrukturę potrzebną do wykonywania zbiorowego odprowadzania ścieków, oraz która spełnia pozostałe przesłanki do nakazania zawarcia umowy, pomimo że spółka ta nie posiada ww. zezwolenia, o którym mowa art. 16 ustawy zaopatrzeniowej.
Należy zaznaczyć, że na rozpoznanie czeka co najmniej kilkadziesiąt spraw o podobnym stanie faktycznym i prawnym. Chociaż więc w orzecznictwie Sądu Najwyższego ukształtowało się już stanowisko, zgodnie z którym dopuszczalne jest nakazanie zawarcia umowy o odprowadzenie ścieków podmiotowi nieposiadającemu stosownego zezwolenia, nie oznacza to jednak, że orzeczenia Sądu Apelacyjnego, które zawierają w tej kwestii odmienne stanowisko, podlegają tylko z tego względu uchyleniu. Decyzje te mogą być bowiem dotknięte innymi wadami, które uniemożliwiają ich zgodne z prawem wykonanie i z tego względu wymagają one usunięcia z obrotu.
Wyrok Sądu Najwyższego z 2 kwietnia 2025 r., II NSKP 62/23, potwierdza dotychczasową wykładnię przepisów zastosowaną w uchwale Sądu Najwyższego z 13 września 2023 r., I NZP 3/22 oraz w wyroku Sądu Najwyższego z 5 lutego 2025 r., II NSKP 4/24.
Wyrok SN z dnia 2 kwietnia 2025 r. (sygn. akt II NSKP 62/23)