Prokurator Generalny wniósł skargę nadzwyczajną od nakazu zapłaty w postępowaniu upominawczym Sądu Rejonowego w Wałbrzychu z 20 września 2021 r. (I Nc 3337/21), w którym sąd zasądził od małoletniego właściciela nieruchomości lokalowej kwotę 14 554, 51 zł tytułem zapłaty kosztów zarządu nieruchomością wspólną oraz wpłat na fundusz remontowy – wraz z odsetkami, oraz kwotę 3167,00 zł tytułem zwrotu kosztów postępowania wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie – na rzecz Wspólnoty Mieszkaniowej.
Skarżący zarzucił zaskarżonemu orzeczeniu m.in. naruszenie zasady praworządności oraz art. 45 Konstytucji, chroniącego prawo do rzetelnej procedury i art. 76 Konstytucji, chroniącego prawa konsumenta. Zarzuty dotyczyły wydania w rozpoznawanej sprawie nakazu zapłaty w postępowaniu upominawczym, pomimo że powód nie posiadał właściwego umocowania do działania w sprawie przeciwko małoletniemu pozwanemu, przez co postępowanie dotknięte było nieważnością z przyczyny określonej w art. 379 pkt 2 k.p.c. Co więcej, także wydanie nakazu zapłaty nie było możliwe, ponieważ załączone do pozwu dowody budziły wątpliwości co do faktów związanych z dochodzonym roszczeniem, co obligowało sąd do skierowania sprawy do rozpoznania w postępowaniu zwyczajnym, a zaniechanie tego naruszyło prawa małoletniego pozwanego. Sąd Rejonowy w Wałbrzychu pominął bowiem, że pełnomocnictwo, którego udzielił powód dotyczyło prowadzenia postępowania sądowego i egzekucyjnego w stosunku do przedstawicielki ustawowej małoletniego właściciela lokalu, która została pozbawiona praw rodzicielskich i już w dniu złożenia pozwu przedstawicielami ustawowymi pozwanego były inne osoby.
Sąd Najwyższy wskazał, że sąd powszechny całkowicie pominął brak umocowania powoda, które chociaż może zostać konwalidowany przez stronę, jednak musi to nastąpić przed uprawomocnieniem się orzeczenia, pod sankcją nieważności postępowania. Tymczasem w chwili uprawomocnienia się zaskarżonego nakazu zapłaty strona powodowa nie była należycie umocowana, zaś późniejsza zmiana zakresu pełnomocnictwa pozwalająca prowadzić postępowania przeciwko małoletniemu pozwanemu, nie mogła wpłynąć na ocenę ważności zaskarżonego nakazu zapłaty.
Sąd Najwyższy stwierdził, że zarzucone naruszenia obrazy przepisów prawa były nie tylko oczywiste, ale i rażące. Sąd Rejonowy był bowiem z urzędu zobowiązany do zbadania należytego umocowania strony obejmującego swym zakresem podejmowane działania procesowe.
Analogicznie oceniono też wydanie zaskarżonego nakazu zapłaty w postępowaniu upominawczym – bez skierowania sprawy do postępowania zwykłego i zbadania okoliczności sprawy – zwłaszcza, że uwzględniając tylko osobę pozwanego (małoletniego) oraz okoliczności, w jakich doszło do powstania zadłużenia, wydanie nakazu zapłaty było nieuprawnione.
Wyrok SN z dnia 4 grudnia 2024 r. z uzasadnieniem (sygn. akt II NSNc 454/23)