Sąd Najwyższy, rozpoznając skargę nadzwyczajną, uchylił wyrok Sądu Okręgowego w Łomży z 8 marca 2023 r., uchylający wyrok skazujący Sądu Rejonowego w Wysokiem Mazowieckiem i przekazał sprawę sądowi II instancji do ponownego rozpoznania.
Sprawa dotyczyła prokuratora, oskarżonego o to, że naruszył zasady bezpieczeństwa w ruchu lądowym, w ten sposób, że nie dostosował prędkości kierowanego przez siebie pojazdu do panujących warunków atmosferycznych oraz stanu drogi, wpadł w poślizg, zjechał na przeciwny pas ruchu i zderzył się z prawidłowo jadącym samochodem osobowym, wskutek czego jedna z pasażerek samochodu doznała obrażeń ciała skutkujących jej zgonem, natomiast druga - doznała obrażeń ciała, które spowodowały naruszenie czynności narządów ciała na czas powyżej 7 dni, tj. o czyn z art. 177 § 1 i 2 k.k.
Sąd Dyscyplinarny dla Prokuratorów przy Prokuratorze Generalnym zezwolił na pociągnięcie do odpowiedzialności karnej za wskazane powyżej przestępstwo. Oskarżony złożył zażalenie na to orzeczenie do Sądu Najwyższego – Izby Dyscyplinarnej, który uchwałą z 29 października 2022 r. utrzymał je w mocy. Sąd Rejonowy w Wysokiem Mazowieckiem wyrokiem z 9 sierpnia 2022 r. (sygn. akt II K 24/21) uznał oskarżonego za winnego popełnienia zarzucanego mu aktem oskarżenia czynu.
Po rozpoznaniu apelacji oskarżonego, Sąd Okręgowy w Łomży uchylił wcześniejszy wyrok skazujący i umorzył postępowanie karne. Uzasadniając swoje rozstrzygnięcie, sąd odwoławczy wskazał, że pomimo iż Sąd Dyscyplinarny dla Prokuratorów przy Prokuratorze Generalnym zezwolił na pociągnięcie oskarżonego do odpowiedzialności karnej, orzeczenie to zostało utrzymane w mocy uchwałą Sądu Najwyższego – Izby Dyscyplinarnej, przez co uchwała ta jest decyzją procesowo bezskuteczną. Wobec tego w ocenie sądu odwoławczego nie doszło do skutecznego uchylenia wobec oskarżonego immunitetu, a tym samym sąd I instancji nie powinien był przeprowadzać postępowania karnego i wyrokować w jego sprawie.
Skargę nadzwyczajną na powyższe orzeczenie wniósł Prokurator Generalny, zaskarżając je w całości – na niekorzyść oskarżonego.
Sąd Najwyższy uznał skargę nadzwyczajną za zasadną.
Sąd Najwyższy zwrócił uwagę, że w dacie podjęcia uchwały o utrzymaniu w mocy uchwały Sądu Dyscyplinarnego dla Prokuratorów przy Prokuratorze Generalnym o zezwoleniu na pociągnięcie do odpowiedzialności karnej oskarżonego, Izba Dyscyplinarna Sądu Najwyższego stanowiła jedyny organ właściwy do rozpoznawania zażaleń na orzeczenia sądu dyscyplinarnego I instancji. Nie występował zatem wówczas inny tryb odwoławczy ani nie istniał żaden alternatywny organ, który byłby właściwy do rozpoznawania środków odwoławczych od orzeczeń sądów dyscyplinarnych I instancji. Uznanie argumentacji sądu odwoławczego, zgodnie z którą w okresie funkcjonowania Izby Dyscyplinarnej Sądu Najwyższego nie istniała możliwość odwołania od orzeczeń sądów dyscyplinarnych I instancji, skutkowałoby koniecznością przyjęcia, iż wszystkie postępowania dyscyplinarne i związane z wyrażeniem zgody na uchylenie immunitetu, w których orzekała ta Izba, powinny zostać umorzone. To zaś prowadziłoby do rzeczywistej bezkarności sędziów i prokuratorów w tym czasie, niezależnie od charakteru i kwalifikacji popełnionych przez nich czynów.
Zdaniem Sądu Najwyższego stanowisko sądu odwoławczego godziło w sposób oczywisty w zasadę równości wobec prawa. Nie tylko pozostawało niesprawiedliwe w stosunku do sędziów i prokuratorów, którzy nie odwoływali się od orzeczeń Izby Dyscyplinarnej Sądu Najwyższego lub sędziów, którzy postanowili skorzystać z przewidzianego w ustawie nowelizującej trybu wznowienia postępowania, ale również wobec sytuacji prawnej innych sprawców, którym nie przysługiwał immunitet prokuratorski lub sędziowski, a którzy zostali pociągnięci do odpowiedzialności karnej za tożsame przestępstwa. W niniejszej sprawie kwestia ta pozostawała szczególnie jaskrawa, gdyż dotyczyła oskarżonego będącego prokuratorem, do którego należy wykonywanie zadań w zakresie ścigania przestępstw oraz stanie na straży praworządności.
Wyrok SN z dnia 13 listopada 2024 r. (II NSNk 30/23)