Sąd Najwyższy, na posiedzeniu 13 marca 2025 r. (sprawa III CZP 41/24), rozstrzygając zagadnienie prawne „Czy sąd rozpoznając wniosek o ubezwłasnowolnienie jest związany zakresem tego wniosku co do rodzaju ubezwłasnowolnienia?" podjął uchwałę, iż sąd, rozpoznając wniosek o ubezwłasnowolnienie, nie jest związany zakresem tego wniosku co do rodzaju ubezwłasnowolnienia.
W ustnych motywach rozstrzygnięcia Sąd Najwyższy wskazał, że przedstawione do rozstrzygnięcia zagadnienie prawne nie dotyczyło sfery przepisów materialnoprawnych (zwłaszcza tych dotyczących przesłanek ubezwłasnowolnienia), ale odnosiło się przede wszystkim do kwestii natury formalnoprawnej. Zatem odpowiedź na przedstawione zagadnienie skoncentrowana została na bazie przepisów art. 554 – 5601 k.p.c. oraz wokół kwestii związanych z wnioskiem o ubezwłasnowolnienie.
W przepisach 544 – 556 k.p.c. odniesiono się jedynie do wniosku o ubezwłasnowolnienie, nie rozróżniając dwóch wniosków, tj. wniosku o ubezwłasnowolnienie częściowe i wniosku o ubezwłasnowolnienie całkowite. Prowadzi to do przekonania, iż wnioskodawca może złożyć wniosek o ubezwłasnowolnienie bez wskazywania rodzaju ubezwłasnowolnienia. Dopiero sąd, na podstawie art. 557 k.p.c., w postanowieniu o ubezwłasnowolnieniu orzeka, czy ubezwłasnowolnienie jest całkowite, czy też częściowe i z jakiego powodu zostaje orzeczone.
Uwzględnić również należało aspekt skomplikowania problemów natury medycznej, które występują w tego typu sprawach. Nie można na wnioskodawcę, a tym bardziej na uczestnika postępowania (którego wniosek dotyczy), nakładać ciężaru znajomości i zastosowania przesłanek medycznych, które determinują ostatecznie rodzaj ubezwłasnowolnienia. Skutkuje to brakiem konieczności wskazywania we wniosku o ubezwłasnowolnienie rodzaju ubezwłasnowolnienia.
Uchwała składu siedmiu sędziów SN z dnia 13 marca 2025 r. (sygn. akt III CZP 41/24)