W dniu 11 stycznia 2024 r. Sąd Najwyższy, działając w pełnym składzie Izby Kontroli Nadzwyczajnej i Spraw Publicznych na posiedzeniu jawnym, wydał uchwałę, mocą której stwierdził ważność wyborów do Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej i do Senatu Rzeczypospolitej Polskiej przeprowadzonych w dniu 15 października 2023 r.
Przed wydaniem uchwały Sąd Najwyższy zapoznał się z treścią sprawozdania Państwowej Komisji Wyborczej z dnia 31 października 2023 r. z wyborów do Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej i Senatu Rzeczypospolitej Polskiej przeprowadzonych w dniu 15 października 2023 r. oraz opiniami wydanymi przez Sąd Najwyższy w wyniku rozpoznania protestów przeciwko ważności wyborów.
W związku z wyborami do Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej oraz do Senatu Rzeczypospolitej Polskiej zarządzonymi na dzień 15 października 2023 r., w repertorium NSW, prowadzonym w Sądzie Najwyższym dla spraw wyborczych, zarejestrowano łącznie 1 177 spraw wywołanych wniesieniem protestu przeciwko ważności wyborów. W odniesieniu do 14 protestów wyborczych Sąd Najwyższy wyraził opinię o zasadności zarzutów i stwierdził, że pozostają one bez wpływu na wynik wyborów, a w odniesieniu do 11 protestów wyraził opinię o bezzasadności zarzutów. W dwóch sprawach postępowanie z protestu umorzono. Pozostałe protesty pozostawiono bez dalszego biegu z uwagi na niespełnianie wymogów formalnych, w tym w szczególności z uwagi na brak podpisu wnoszącego protest, niewskazanie adresu miejsca zamieszkania bądź numeru PESEL, niesformułowanie wniosku dotyczącego ważności wyborów, wniesienie protestu przez osobę nieuprawnioną, przekroczenie terminu na jego wniesienie, a także ze względu na wadliwe sformułowanie zarzutów protestu lub brak ich uzasadnienia.
Sąd Najwyższy za zasadne uznał następujące zarzuty protestów:
a) zarzut braku odnotowania wyborców głosujących na podstawie zaświadczenia o prawie do głosowania w protokole głosowania sporządzonym przez obwodową komisję wyborczą (I NSW 114/23);
b) zarzut dotyczący odmowy wydania kart do głosowania, ze względu na zaniechanie zweryfikowania faktu dopisania wyborcy do spisu wyborców (I NSW 355/23);
c) zarzut nieujęcia wnoszącego protest w Centralnym Rejestrze Wyborców z powodu błędu systemowego (I NSW 412/23);
d) zarzut niedołączenia zaświadczenia o prawie do głosowania do spisu wyborców po oddaniu głosu przez wyborcę przedkładającego komisji zaświadczenie o prawie do głosowania (I NSW 477/23);
e) zarzut wynoszenia przez członków obwodowej komisji wyborczej kart do głosowania, przy ich liczeniu, do innych pomieszczeń (I NSW 515/23);
f) zarzut niewpuszczenia męża zaufania do lokalu wyborczego (I NSW 550/23);
g) zarzut umieszczenia podpisu innej osoby w miejscu przeznaczonym na podpis wnoszącego protest (I NSW 586/23, I NSW 808/23);
h) zarzut dotyczący zadania pytania przez członka komisji wyborczej wnoszącemu protest o chęć otrzymania wszystkich kart do głosowania (I NSW 690/23);
i) zarzut błędnego informowania przez członków dwóch obwodowych komisji wyborczych o niemożliwości głosowania na kandydatów z listy wyborczej Polska Jest Jedna, z uwagi na unieważnienie rejestracji listy kandydatów tego komitetu i skreśleniu kandydatów z tej listy, podczas gdy prawidłowa informacja powinna dotyczyć wykreślenia kandydatów innego komitetu wyborczego, który na dwa dni przed wyborami uległ rozwiązaniu (I NSW 712/23);
j) zarzut braku plomb i pieczęci na urnie (I NSW 985/23);
k) zarzut wydania wyborcy nieopieczętowanych kart do głosowania (I NSW 1184/23);
l) zarzut nieopieczętowania urny wyborczej przed otwarciem lokalu wyborczego oraz zorganizowania w lokalu wyborczym warunków głosowania niezapewniających tajności głosowania (I NSW 1203/23).
Sąd Najwyższy wyraził opinie o niezasadności następujących zarzutów:
a) zarzut dotyczący pozbawienia prawa do głosowania korespondencyjnego wyborcy hospitalizowanego w Wielkiej Brytanii (I NSW 99/23);
b) zarzut instruowania wyborców przez osoby znajdujące się w lokalu wyborczym, aby nie dokonywali skreśleń na kartach do głosowania, oraz zarzut niewydania karty w wyborach do Senatu (I NSW 408/23);
c) zarzut kierowania do wyborcy pytania o liczbę kart do głosowania, które chce otrzymać (I NSW 308/23, I NSW 804/23, I NSW 486/12);
d) zarzut nieprawidłowego potwierdzania odbioru kart do głosowania, tj. potwierdzenia odbioru wszystkich kart jednym podpisem (I NSW 538/23);
e) zarzut nieobecności niektórych członków obwodowej komisji wyborczej podczas ponownego przeliczenia kart do głosowania przed rozpoczęciem głosowania oraz przy stemplowaniu kart i ustalaniu wyników oraz odmówienia mężowi zaufania prawa do wniesienia uwag do protokołu głosowania i utrudniania mu obserwacji przebiegu wyborów (I NSW 804/23);
f) zarzut naruszenia tajności głosowania poprzez nienależytą organizację lokalu wyborczego, który posiadał jedną ze ścian wyłożoną niemal w całości lustrami, gdy jedno ze stanowisk do głosowania odbijało się w tych lustrach, oraz nieprawidłowego sposobu poświadczania przez wyborców swym podpisem faktu wydania kart, tj. bez zastosowania nakładki przesłaniającej listę wyborców (I NSW 1001/23).
W ramach podjętej uchwały Sąd Najwyższy podzielił w pełni pogląd wyrażony w uchwale Sądu Najwyższego z 7 grudnia 2023 r., I NSWR 2262/23, zapadłej w przedmiocie stwierdzenia ważności referendum ogólnokrajowego przeprowadzonego w dniu 15 października 2023 r., zgodnie z którym nie doszło do naruszenia art. 52 § 2 w zw. z § 1 k.wyb. (zob. uchwała pełnego składu Izby Kontroli Nadzwyczajnej i Spraw Publicznych Sądu Najwyższego z 7 grudnia 2023 r., I NSWR 2262/23) odnośnie zarzutu dotyczącego pytań kierowanych przez członków obwodowych komisji wyborczych do wyborców o to, czy chcą otrzymać karty do głosowania i przyjął, że nie doszło do naruszenia art. 52 § 2 w zw. z § 1 k.wyb.
Z uwagi na to, że w licznych protestach, które ze względu na braki formalne zostały pozostawione bez dalszego biegu, podnoszony był zarzut naruszenia ciszy wyborczej poprzez powszechną publikację sondaży wyborczych przeprowadzonych w dniu głosowania przed jego zakończeniem, Sąd Najwyższy wskazał, że z art. 107 § 1 k.wyb., art. 115 § 1 k.wyb., art. 39 § 1 i § 4 k.wyb. wynika, że po pierwsze, lokal wyborczy zamykany jest w momencie oddania głosu przez ostatniego z wyborców, który przybył do tego lokalu przed godziną 2100, przy czym obejmuje to także wyborców, którzy ze względu na warunki lokalowe nie mieli możliwości wejść do lokalu, lecz stanęli przed upływem tej godziny w kolejce oczekujących na wejście do budynku, w którym mieściła się siedziba obwodowej komisji wyborczej. Po drugie z przywołanych norm wynika, że godziną zakończenia głosowania jest 2100, o ile obwodowa komisja wyborcza nie zarządziła przedłużenia głosowania wskutek nadzwyczajnych wydarzeń powodujących, że głosowanie było przejściowo uniemożliwione. W związku z tym żadna obwodowa komisja wyborcza nie zgłosiła do okręgowych komisji wyborczych informacji o konieczności przedłużenia głosowania i nie podjęła uchwały w sprawie przedłużenia głosowania, głosowanie zakończyło się o godzinie 2100, a zatem ograniczenia wynikające z art. 107 § 1 k.wyb. oraz z art. 115 § 1 k.wyb. po tej godzinie nie miały już zastosowania. Natomiast także po 2100, miały zastosowanie ograniczenia wynikające z art. 107 § 2 k.wyb., zgodnie z którym agitacja wyborcza w lokalu wyborczym oraz na terenie budynku, w którym ten lokal się znajduje, jest zabroniona (a niewątpliwie częstowanie osób czekających w kolejce do lokalu wyborczego przez osobę kandydującą napojami jest agitacją wyborczą).
Do uzasadnienia uchwały wniesiono jedno zdanie odrębne.
Uchwała składu całej Izby Kontroli Nadzwyczajnej i Spraw Publicznych SN z dnia 11 stycznia 2024 r. z uzasadnieniem (sygn. akt I NSW 1237/23)