POSTANOWIENIE
Dnia 14 sierpnia 2025 r.
Sąd Najwyższy w składzie:
SSN Paweł Kołodziejski
w sprawie K.S.
po rozpoznaniu w Izbie Karnej na posiedzeniu
w dniu 14 sierpnia 2025 r.
wniosku obrońcy skazanego o wyłączenie sędziego Sądu Najwyższego A.B. od rozpoznania sprawy o sygn. akt III KO 26/25
na podstawie art. 42 § 1 i 4 k.p.k. w zw. z art. 41 § 1 k.p.k. a contrario
p o s t a n o w i ł :
wniosek pozostawić bez rozpoznania.
UZASADNIENIE
Do Sądu Najwyższego wpłynął wniosek obrońcy skazanego K.S. z dnia 24 lutego 2025 r. o wyłączenie SSN A.B. od rozpoznania sprawy o sygn. akt III KO 26/25 dotyczącej wznowienia z urzędu postępowania zakończonego postanowieniem Sądu Apelacyjnego w Rzeszowie z dnia 4 lutego 2025 r. w sprawie o sygn. akt II AKzw 730/24. Jako podstawę prawną autor wniosku wskazał przepisy art. 42 § 1 k.p.k. w zw. z art. 41 § 1 k.p.k., a także art. 6 ust. 1 Europejskiej Konwencji o Ochronie Praw Człowieka i Podstawowych Wolności oraz art. 45 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej. Z treści złożonego pisma procesowego wynika, że w ocenie autora wniosku w przedmiotowej sprawie zachodzą okoliczności mogące wywołać uzasadnioną wątpliwość co do bezstronności A.B. z uwagi na wadliwy w ocenie wnioskującego tryb powołania na stanowisko sędziego Sądu Najwyższego, tj. na wniosek Krajowej Rady Sądownictwa ukształtowanej na zasadach określonych w ustawie z dnia 8 grudnia 2017 r. o zmianie ustawy o Krajowej Radzie Sądownictwa oraz niektórych innych ustaw. Zdaniem obrońcy rozpoznanie sprawy przez Sąd Najwyższy w tak wyznaczonym składzie osobowym nie tylko nie zagwarantuje skazanemu prawa jednostki do niezawisłego i bezstronnego sądu ustanowionego ustawą, lecz także spowoduje wystąpienie bezwzględnej podstawy odwoławczej z art. 439 § 1 pkt 2 k.p.k. w postaci nienależytej obsady sądu, naruszając zasadę nemo iudex in causa sua. Wnioskodawca swoje stanowisko poparł treścią uchwały Sądu Najwyższego z dnia 23 stycznia 2020 r. (BSA I-4110-1/20), wskazując na jej moc wiążącą każdy skład Sądu Najwyższego, a także przywołując głównie orzecznictwo krajowe bazujące na tej uchwale oraz orzecznictwo międzynarodowe kwestionujące aktualny status Krajowej Rady Sądownictwa.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje:
Wniosek należało uznać za niedopuszczalny, co skutkowało pozostawieniem go bez rozpoznania.
Z przedstawionej przez obrońcę skazanego argumentacji jednoznacznie wynika, że domaga się on wyłączenia SSN A.B. od rozpoznania wniosku o wznowienie postępowania z powodu nieprawidłowości w toku procedury jego powołania na stanowisko sędziego Sądu Najwyższego. Jak natomiast wynika z wyroku Trybunału Konstytucyjnego z dnia 4 marca 2020 r., sygn. akt P 22/19 „[a]rt. 41 § 1 w związku z art. 42 § 1 ustawy z dnia 6 czerwca 1997 r. - Kodeks postępowania karnego (Dz. U. z 2020 r. poz. 30), stosowany odpowiednio na podstawie art. 741 pkt 1 ustawy z dnia 6 lipca 1982 r. o radcach prawnych (Dz. U. z 2020 r. poz. 75) w zakresie, w jakim dopuszcza rozpoznanie wniosku o wyłączenie sędziego z powodu wadliwości powołania sędziego przez Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej na wniosek Krajowej Rady Sądownictwa, w skład której wchodzą sędziowie wybrani na podstawie art. 9a ustawy z dnia 12 maja 2011 r. o Krajowej Radzie Sądownictwa (Dz. U. z 2019 r. poz. 84, 609, 730 i 914 oraz z 2020 r. poz. 190), jest niezgodny z art. 179 w związku z art. 144 ust. 3 pkt 17 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej”. Tak więc wniosek o wyłączenie sędziego złożony na podstawie art. 41 § 1 k.p.k., w którym wątpliwość co do bezstronności sędziego wywodzona jest jedynie z okoliczności towarzyszących powołaniu na stanowisko sędziego, jest niedopuszczalny z mocy ustawy i jako taki powinien zostać pozostawiony bez rozpoznania.
Powyższe stanowisko wspiera także treść art. 29 § 4 ustawy z dnia 8 grudnia 2017 r. o Sądzie Najwyższym (t.j. Dz.U. z 2024 r., poz. 622; dalej ustawa o SN), dodanego ustawą z dnia 9 czerwca 2022 r. o zmianie ustawy o Sądzie Najwyższym oraz niektórych innych ustaw (Dz.U. z 2022 r., poz. 1259), który stanowi, że „okoliczności towarzyszące powołaniu sędziego Sądu Najwyższego nie mogą stanowić wyłącznej podstawy do podważenia orzeczenia wydanego z udziałem tego sędziego lub kwestionowania jego niezawisłości i bezstronności”. Zresztą, skoro ustawa o SN w sposób szczególny reguluje badanie kwestii bezstronności sędziego w kontekście okoliczności towarzyszących powołaniu sędziego oraz jego postępowania po powołaniu (vide art. 29 ustawy o SN), to w tym zakresie stanowi lex specialis w stosunku do art. 41 § 1 k.p.k., wyłączając możliwość badania określonych w niej przesłanek w ogólnej procedurze (por. postanowienie SN z dnia 26 stycznia 2023 r., sygn. akt V KK 485/21).
Co się zaś tyczy sugestii, iż rozpoznanie sprawy przez SSN A.B. będzie rodziło skutki określone w art. 439 § 1 pkt 2 k.p.k. to zauważyć należy, że wyrokiem Trybunału Konstytucyjnego z dnia 20 kwietnia 2020 r., sygn. akt U 2/20 (OTK-A 2020, nr 61) przywołana przez obrońcę skazanego uchwała trzech połączonych Izb Sądu Najwyższego z dnia 23 stycznia 2020 r. (BSA I-4110-1/20, OSNKW 2020, nr 2, poz. 7) uznana została za niezgodną z art. 179, art. 144 ust. 3 pkt 17, art. 183 ust. 1, art. 45 ust. 1, art. 8 ust. 1, art. 7 i art. 2 Konstytucji RP; art. 2 i art. 4 ust. 3 Traktatu o Unii Europejskiej oraz art. 6 ust. 1 EKPCz. W związku z powyższym – wbrew twierdzeniom wnioskodawcy – z dniem ogłoszenia rzeczonego wyroku Trybunału Konstytucyjnego nie wywiera ona skutków prawnych polegających na związaniu jej treścią składów orzekających Sądu Najwyższego. W myśl art. 190 ust. 1 Konstytucji RP orzeczenia Trybunału Konstytucyjnego mają bowiem moc powszechnie obowiązującą i są ostateczne. Jednocześnie żaden organ nie posiada uprawnień do weryfikacji oraz nierespektowania orzeczeń Trybunału Konstytucyjnego (zob.m.in. wyrok SN z dnia 22 sierpnia 2018 r., III PK 71/17; postanowienie SN z dnia 12 kwietnia 2021 r., sygn. I NZP 1/21; postanowienie SN z dnia 23 września 2021 r., IV KZ 37/21; postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 3 listopada 2021 r., IV KO 86/21; zdanie odrębne sędziego Sądu Najwyższego D.K. do uzasadnienia postanowienia Sądu Najwyższego z dnia 14 marca 2023 r., sygn. akt III KK 435/22; wyrok SN z dnia 19 maja 2023 r., I KA 4/23; postanowienie SN z dnia 28 listopada 2023 r., I KK 162/23; postanowienie SN z dnia 2 lutego 2024 r., III KK 439/23). Zatem wbrew twierdzeniom wnioskodawcy, udział w składzie sądu osoby powołanej na urząd sędziego Sądu Najwyższego na wniosek Krajowej Rady Sądownictwa ukształtowanej w trybie określonym przepisami ustawy z dnia 8 grudnia 2017 r. o zmianie ustawy o Krajowej Radzie Sądownictwa oraz niektórych innych ustaw nie musi automatycznie zostać potraktowany jako bezwzględna przyczyna odwoławcza, a w konsekwencji w każdym przypadku skutkować koniecznością wyłączenia od rozpoznania sprawy (zob. m.in. postanowienie SN z dnia 28 listopada 2023 r., I KK 162/23; postanowienie SN z dnia 7 grudnia 2023 r., I KK 162/23).
Orzekanie przez takiego sędziego nie jest także równoznaczne ze złamaniem zasady nemo iudex in causa sua. W realiach niniejszej sprawy SSN A.B. nie orzeka „we własnej sprawie”, gdyż okoliczności „jego sprawy” nie stanowią przedmiotu postępowania, a wydane przez niego orzeczenie w żaden sposób nie będzie miało wpływu na sferę jego własnych uprawnień, bądź obowiązków prawnych (zob. np. postanowienie SN z dnia 2 października 2024 r., V KK 282/24 i przywołane tam orzeczenia). Tym bardziej, że wyłączenie sędziego od udziału w konkretnej sprawie nie narusza sam w sobie w niczym dalszego posiadania przez niego pełnych kwalifikacji do sprawowania wymiaru sprawiedliwości w innych sprawach (zob. J. Kosonoga [w:] Kodeks postępowania karnego. Tom I. Komentarz do art. 1-166, red. R. A. Stefański, S. Zabłocki, Warszawa 2017, s. 544 i powołana tam literatura).
Mając powyższe na uwadze Sąd Najwyższy orzekł jak w sentencji.
[WB]
[r.g.]