WYROK
W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ
Dnia 24 września 2025 r.
Sąd Najwyższy w składzie:
SSN Eugeniusz Wildowicz (przewodniczący, sprawozdawca)
SSN Waldemar Płóciennik
SSN Małgorzata Wąsek-Wiaderek
w sprawie S. B.
skazanego z art. 190 § 1 k.k. i in.,
po rozpoznaniu w Izbie Karnej na posiedzeniu w trybie art. 535 § 5 k.p.k.
w dniu 24 września 2025 r.
kasacji wniesionej przez Prokuratora Generalnego na niekorzyść
od wyroku Sądu Okręgowego w Gorzowie Wielkopolskim
z dnia 10 kwietnia 2025 r., sygn. akt IV Ka 81/25,
zmieniającego wyrok Sądu Rejonowego w Międzyrzeczu
z dnia 14 listopada 2024 r., sygn. akt II K 448/23,
uchyla zaskarżony wyrok w części dotyczącej kary łącznej i sprawę w tym zakresie przekazuje Sądowi Okręgowemu w Gorzowie Wielkopolskim do ponownego rozpoznania w postępowaniu odwoławczym.
[J.J.]
Waldemar Płóciennik Eugeniusz Wildowicz Małgorzata Wąsek-Wiaderek
UZASADNIENIE
S.B. został oskarżony o to, że:
„I. w dniu 24 lipca 2023 roku w S. województwa [...] w sklepie „C.” znieważył J.J. w jej obecności słowami uważanymi powszechnie za obelżywe kierując wobec niej groźby karalne uszkodzenia ciała i groźby te zbudziły u pokrzywdzonej uzasadnioną obawę, że zostaną spełnione, przy czym czynu tego dopuścił się publicznie i bez powodu, okazując rażące lekceważenie porządku prawnego, tj. o czyn z art. 190 § 1 k.k. w zb. z art. 216 § 1 k.k. w zw. z art. 11 § 2 k.k. w zw. z art. 57a § 1 k.k.,
II. w dniu 25 lipca 2023 roku w S. województwa [...] w sklepie „C.” znieważył J.J. w jej obecności słowami uważanymi powszechnie za obelżywe kierując wobec niej groźby karalne pozbawienia życia i groźby te wzbudziły u pokrzywdzonej uzasadnioną obawę, że zostaną spełnione, przy czym czynu tego dopuścił się publicznie i bez powodu, okazując rażące lekceważenie porządku prawnego, tj. o czyn z art. 190 § 1 k.k. w zb. z art. 216 § 1 k.k. w zw. z art. 11 § 2 k.k. w zw. z art. 57a § 1 k.k.,
III. w dniu 26 lipca 2023 roku będąc w rejonie sklepu monopolowego „C.” w S. województwa [...] kierował w stosunku do A.K. groźbę bezprawną, w celu wywarcia na niej wpływu jako świadka do postępowania […], […], w którym jest podejrzany o czyn z art. 190 § 1 k.k. w zb. z art. 216 § 1 k.k. w zw. z art. 57a § 1 k.k., tj. o czyn z art. 245 k.k.”
Sąd Rejonowy w Międzyrzeczu, wyrokiem z dnia 14 listopada 2024 r., sygn. akt II K 448/23, stosując na podstawie art. 4 § 1 k.k. przepisy Kodeksu karnego w brzmieniu obowiązującym od 24 czerwca 2020 r. do 30 września 2023 r.:
I. w granicach czynu opisanego w pkt I części wstępnej wyroku uznał S.B. za winnego tego, że 24 lipca 2023 roku w S., województwo [...], w sklepie „C.” znieważył J.J. w jej obecności słowami uważanymi powszechnie za wulgarne i obelżywe, przy czym czynu tego dopuścił się publicznie z oczywiście błahego powodu, okazując przez to rażące lekceważenie porządku prawnego, tj. czynu z art. 216 § 1 k.k. w zw. z art. 57a § 1 k.k., za który to czyn na podstawie art. 216 § 1 k.k. w zw. art. 57a § 1 k.k. wymierzył mu karę 4 miesięcy ograniczenia wolności, polegającą na obowiązku wykonywania nieodpłatnej, kontrolowanej pracy na cele społeczne w wymiarze 30 godzin w stosunku miesięcznym;
II. uznał S.B. ze winnego dokonania czynów opisanych:
1) w pkt II części wstępnej wyroku - z tym ustaleniem, że czynu tego dopuścił się publicznie z oczywiście błahego powodu, okazując przez to rażące lekceważenie porządku prawnego - i za czyn ten na podstawie art. 190 § 1 k.k. w zw. z art. 11 § 3 k.k. i art. 57a § 1 k.k. wymierzył mu karę 6 miesięcy pozbawienia wolności;
2) w pkt III części wstępnej wyroku, na podstawie art. 245 k.k. wymierzając oskarżonemu za czyn ten karę 4 miesięcy pozbawienia wolności;
III. na podstawie art. 85 § 1 k.k. w zw. z art. 86 § 1 k.k. i art. 87 § 1 k.k., w miejsce kar pozbawienia wolności i kary ograniczenia wolności, wymierzonych oskarżonemu za wymienione wyżej, a pozostające w zbiegu przestępstwa, orzekł karę łączną 8 miesięcy pozbawienia wolności;
IV. na podstawie art. 63 § 1 k.k. na poczet orzeczonej kary łącznej pozbawienia wolności zaliczył okres rzeczywistego pozbawienia oskarżonego wolności w tej sprawie;
V. na podstawie art. 57a § 2 k.k. orzekł środek kompensacyjny w postaci nawiązki, zobowiązując oskarżonego do zapłaty na rzecz pokrzywdzonej J.J. kwoty 2000 zł;
VI. na podstawie art. 41a § 1 zd. 1 i § 4 k.k. w zw. z art. 43 § 1 k.k. nałożył na oskarżonego zakaz bezpośredniego i pośredniego kontaktowania się i zbliżania się do pokrzywdzonej J.J. na odległość mniejszą niż 20 m na okres 2 lat.
Sąd Okręgowy w Gorzowie Wielkopolskim, po rozpoznaniu apelacji obrońcy, wyrokiem z dnia 10 kwietnia 2025 r., sygn. akt IV Ka 81/25:
I. zmienił zaskarżony wyrok w ten sposób, że:
1. uchylił zawarte w pkt III wyroku Sądu Rejonowego orzeczenie o karze łącznej;
2. uznał S.B. za winnego czynu opisanego w pkt III aktu oskarżenia z tym ustaleniem, że oskarżony w dniu 26 lipca 2023 r. w rejonie sklepu „C.” w S., woj. [...], groził A.K. pozbawieniem życia, przy czym groźba ta wzbudziła u pokrzywdzonej uzasadnioną obawę, iż zostanie spełniona, to jest za winnego występku z art. 190 § 1 k.k. i na tej podstawie wymierzył mu karę 2 miesięcy pozbawienia wolności;
II. na podstawie art. 85 § 1 k.k. w zw. z art. 86 § 1 k.k. i 87 § 1 k.k. połączył orzeczone wobec oskarżonego kary pozbawienia wolności i ograniczenia wolności, w ich miejsce wymierzając karę łączną 6 miesięcy pozbawienia wolności;
III. w pozostałej części utrzymał w mocy wyrok Sądu I instancji.
W dniu 11 sierpnia 2025 r. Prokurator Generalny wniósł na podstawie art. 521 § 1 k.p.k. kasację od wyroku Sądu odwoławczego. Zaskarżył go w części dotyczącej rozstrzygnięcia o karze łącznej, zawartego w pkt II, na niekorzyść S.B. i zarzucił: „rażące i mające istotny wpływ na treść wyroku naruszenie przepisu prawa materialnego, to jest art. 86 § 1 k.k., poprzez połączenie dwóch kar pozbawienia wolności w wymiarze: 6 i 2 miesięcy, z karą 4 miesięcy ograniczenia wolności, a w ich miejsce wymierzenie kary łącznej 6 miesięcy pozbawienia wolności sytuacji, gdy stosownie do brzmienia wymienionego przepisu kara ta mogła być ukształtowana w przedziale: od 7 do 10 miesięcy pozbawienia wolności, a więc poniżej dolnej granicy ustawowego zagrożenia”.
Podnosząc powyższe, Prokurator Generalny wniósł o uchylenie wyroku w zaskarżonej części i przekazanie sprawy w tym zakresie Sądowi Okręgowemu w Gorzowie Wielkopolskim do ponownego rozpoznania w postępowaniu odwoławczym.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje.
Kasacja okazała się zasadna w stopniu oczywistym, co umożliwiało jej rozpoznanie i uwzględnienie na posiedzeniu w trybie art. 535 § 5 k.p.k.
Rację ma skarżący, że Sąd odwoławczy wymierzając skazanemu karę łączną 6 miesięcy pozbawienia wolności, po uprzedniej zmianie wyroku Sądu pierwszej instancji co do czynu zarzuconego w pkt III aktu oskarżenia i wymierzeniu za ten czyn kary 2 miesięcy pozbawienia wolności, rażąco naruszył art. 86 § 1 k.k., gdyż ukształtował wymiar kary łącznej poniżej granic ustawowego zagrożenia.
S.B. został skazany za zbiegające się przestępstwa na kary jednostkowe: 4 miesięcy ograniczenia wolności (za I czyn), 6 miesięcy pozbawienia wolności (za II czyn) oraz 2 miesięcy pozbawienia wolności (za III czyn).
Zgodnie z art. 86 § 1 k.k., sąd wymierza karę łączną w granicach powyżej najwyższej z kar wymierzonych za poszczególne przestępstwa do ich sumy, nie przekraczając jednak 810 stawek dziennych grzywny, 2 lat ograniczenia wolności albo 30 lat pozbawienia wolności. Przy tym, łącząc kary pozbawienia wolności i ograniczenia wolności, orzeka karę pozbawienia wolności przyjmując, że miesiąc ograniczenia wolności równa się 15 dniom pozbawienia wolności (art. 87 § 1 k.k.).
Odnosząc powyższe regulacje do okoliczności tej sprawy oraz uznając, że kara 4 miesięcy ograniczenia wolności jest równoważna 2 miesiącom pozbawienia wolności jest oczywiste, iż Sąd odwoławczy mógł ukształtować wymiar kary łącznej w granicach od 7 do 10 miesięcy pozbawienia wolności. Wymierzona w pkt II zaskarżonego wyroku kara łączna 6 miesięcy pozbawienia wolności nie mieści się w tym zakresie.
Naruszenie przez Sąd odwoławczy przepisu art. 86 § 1 k.k. było rażące i miało istotny wpływ na treść zaskarżonego wyroku, gdyż skutkowało orzeczeniem kary łącznej pozbawienia wolności poniżej granicy ustawowego zagrożenia.
Dlatego Sąd Najwyższy uwzględniając kasację uchylił zaskarżony wyrok w części dotyczącej kary łącznej i przekazał sprawę w tym zakresie Sądowi drugiej instancji do ponownego rozpoznania w postępowaniu odwoławczym.
Wymierzając po raz kolejny karę łączną za przypisane skazanemu przestępstwa, Sąd ten będzie miał na uwadze regulacje zawarte w art. 86 § 1 k.k. oraz wyżej poczynione rozważania.
Z tych względów Sąd Najwyższy orzekł, jak w wyroku.
Waldemar Płóciennik Eugeniusz Wildowicz Małgorzata Wąsek-Wiaderek
[WB]
[a.ł]