POSTANOWIENIE
25 września 2025 r.
Sąd Najwyższy w Izbie Cywilnej w składzie:
SSN Piotr Telusiewicz
po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym 25 września 2025 r. w Warszawie
zażalenia M.K.
na postanowienie Sądu Okręgowego w Krakowie
z 27 stycznia 2025 r., II Ca 2492/23,
w sprawie z wniosku M.K.
z udziałem R.K., J.S. i M.S.
o zasiedzenie,
uchyla zaskarżone postanowienie.
(M.M.)
UZASADNIENIE
Postanowieniem z 27 stycznia 2025 r. Sąd Okręgowy w Krakowie, w sprawie z wniosku M.K. przy uczestnictwie R.K., J.S. i M.S., o zasiedzenie, na skutek skargi kasacyjnej wnioskodawczyni od postanowienia Sądu Okręgowego w Krakowie z 26 września 2024 roku, odrzucił skargę kasacyjną.
Na powyższe postanowienie zażalenie złożyła wnioskodawczyni, zaskarżając je w całości, zarzucając naruszenie art. 3986 § 2 k.p.c.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje:
Zgodnie z art. 3986 § 2 k.p.c. sąd drugiej instancji odrzuca skargę kasacyjną wniesioną po upływie terminu, skargę niespełniającą wymagań określonych w art. 3984 § 1, nieopłaconą oraz skargę, której braków nie usunięto w terminie lub z innych przyczyn niedopuszczalną.
W uzasadnieniu zaskarżonego postanowienia Sąd Okręgowy wskazał, że „skarga kasacyjna podlegała odrzuceniu jako niedopuszczalna, ze względu na brak poprzedzenia jej wnioskiem o sporządzenie uzasadnienia i doręczenie odpisu postanowienia z dnia 26 września 2024 roku z uzasadnieniem.”
Skarżąca w zażaleniu zaś podnosiła, że „sąd drugiej instancji sporządził uzasadnienie orzeczenia (dostępne jest wszakże w portalu informacyjnym sądów powszechnych), przekazał uprawnionemu do złożenia skargi kasacyjnej orzeczenie wraz z uzasadnieniem. Doręczenie nastąpiło przez portal informacyjny sądów powszechnych. Dokument umieszczony w portalu informacyjnym sądów powszechnych nosi tytuł „postanowienie z uzasadnieniem z dnia 26.09.2024 r.”.” Ponadto skarżąca wskazała, że „w takim stanie rzeczy należało przyjąć, że nie ma konieczności złożenia wniosku o uzasadnienie postanowienia, skoro zostało ono już sporządzone i jest możliwe jego pobranie w portalu informacyjnym sądów powszechnych, przez który to portal następuje doręczenie w drodze elektronicznej. W przeciwnym razie burzy to porządek prawny, wprowadza chaos i skrajny, wręcz absurdalny formalizm.”
Zgodnie z art. 387 § 1 k.p.c. sąd drugiej instancji uzasadnia z urzędu wyrok oraz postanowienie kończące postępowanie w sprawie. Natomiast § 11 wskazuje, że w sprawach, w których apelację oddalono, zmieniono zaskarżony wyrok lub skarga kasacyjna ani zażalenie do Sądu Najwyższego nie przysługują, pisemne uzasadnienie sporządza się tylko wówczas, gdy strona zgłosiła wniosek o doręczenie orzeczenia z uzasadnieniem.
Zatem wyjątek co do konieczności złożenia przez stronę wniosku o sporządzenie pisemnego uzasadnienia wyroku sądu drugiej instancji i doręczenie go wraz z uzasadnieniem stanowi sytuacja, gdy wyrok sądu drugiej instancji doręczany jest stronie z urzędu wraz z uzasadnieniem (Manowska M. (red.), Kodeks postępowania cywilnego. Komentarz aktualizowany. Tom I. Art. 1-477(16), Lex).
Wskazać trzeba, że Sąd Okręgowy w Krakowie postanowieniem (od którego wniesiono skargę kasacyjną) zmienił zaskarżone postanowienie, nadając mu brzmienie następujące: „I. oddalić wniosek; II. nakazać ściągnięcie od wnioskodawczym na rzecz Skarbu Państwa - Sądu Rejonowego w Wieliczce kwotę 5.701 zł (pięć tysięcy siedemset jeden złotych) tytułem niepokrytych kosztów wynagrodzenia biegłego; III. stwierdzić, ze w pozostałym zakresie każda ze stron ponosi koszty postępowania związane ze swoim udziałem w sprawie.”.
Kierując się zatem treścią art. 387 § 11 k.p.c. skarżąca, co do zasady, powinna zgłosić wniosek o doręczenie orzeczenia z uzasadnieniem. Zaś zgodnie z art. 387 § 2 k.p.c. w sprawach, o których mowa w § 11, pisemne uzasadnienie sporządza się w terminie dwóch tygodni od dnia zgłoszenia wniosku o doręczenie wyroku z uzasadnieniem. Stosownie do § 3 orzeczenie z uzasadnieniem doręcza się tej stronie, która w terminie tygodnia od dnia ogłoszenia orzeczenia zgłosiła wniosek o doręczenie orzeczenia z uzasadnieniem.
W przedmiotowej sprawie postanowienie Sądu Okręgowego zostało wydane 26 września 2024 r., a postanowienie wraz z uzasadnieniem zostało opublikowane w portalu informacyjnym 30 września 2024 r. (doręczone pełnomocnikowi 14 października 2024 r.).
Zgodnie z art. 3985 § 1 k.p.c. skargę kasacyjną wnosi się do sądu, który wydał zaskarżone orzeczenie, w terminie dwóch miesięcy od dnia doręczenia orzeczenia z uzasadnieniem stronie skarżącej.
Przypomnieć jedynie należy, że doręczania orzeczeń i uzasadnień były możliwe za pośrednictwem portalu informacyjnego do dnia 14 marca 2024 r. W tym czasie sąd był uprawniony do doręczenia między innymi: adwokatowi, radcy prawnemu odpisu wyroku z uzasadnieniem przez umieszczenie ich treści w systemie teleinformatycznym służącym udostępnianiu tych pism (portal informacyjny), a datą doręczenia była data zapoznania się przez odbiorcę z pismem umieszczonym w portalu informacyjnym (patrz postanowienia SN: 11 kwietnia 2024 r., II UZ 3/24; z 3 czerwca 2025 r., III CZ 7/25).
Nie można również pominąć szczególnego dla analizowanej sprawy podejścia Sądu Okręgowego. Uzasadnienie całości orzeczenia zostało sporządzone w ciągu 4 dni od dnia jego ogłoszenia, bez stosownego wniosku w tym zakresie. Z racji na wydanie postanowienia na posiedzeniu niejawnym należało zastosować art. 387 § 3 k.p.c. Pełnomocnik strony, który otrzymał orzeczenie i uzasadnienie na pośrednictwem portalu, mógł przyjąć, że jest to ostateczny tekst uzasadnienia, a w dalszej kolejności sformułować zarzuty kasacyjne. Właśnie ścisłe powiązanie między zapoznaniem się z uzasadnieniem orzeczenia a merytoryczną możliwością sporządzaniem kasacji było podstawą przyjęcia obowiązującej treści przepisu art. 3985 § 1 k.p.c. Podnieść należy, że bez uprzedniego zapoznania się z uzasadnieniem orzeczenia niemożliwe jest sporządzenie prawidłowej skargi kasacyjnej (postanowienie SN z 28 lutego 2023 r., II UZ 82/22).
Podsumowując przedstawioną argumentację, należy wskazać, że sąd nie może odrzucić skargi kasacyjnej, wniesionej bez uprzedniego wniosku o doręczenie orzeczenia z uzasadnieniem, w sytuacji gdy uzasadnienie orzeczenia (wydanego na posiedzeniu niejawnym) zostało sporządzone przez sąd bez tego wniosku, opublikowane w portalu informacyjnym, doręczone pełnomocnikowi strony za pośrednictwem portalu, a strona mogła bez przeszkód mogła zapoznać się z treścią uzasadnienia. W tym jednak przypadku to strona, jako podmiot korzystający z takiej możliwości, ponosi negatywną konsekwencję wykazania początku biegu terminu do wniesienia skargi kasacyjnej, który zależny jest od daty wygenerowania elektronicznego potwierdzenia odbioru, o którym mowa w § 4 Rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 12 marca 2024 r. w sprawie doręczania pism sądowych za pośrednictwem portalu informacyjnego w postępowaniu cywilnym.
Z tych względów Sąd Najwyższy, na podstawie art. 3941 § 3 w związku z art. 13 i art. 39815 § 1 orzekł, jak w sentencji.
(M.M.)
[a.ł]