POSTANOWIENIE
6 marca 2025 r.
Sąd Najwyższy w Izbie Cywilnej w składzie:
SSN Grzegorz Misiurek
na posiedzeniu niejawnym 6 marca 2025 r. w Warszawie
w sprawie z powództwa K. N.
przeciwko M. M.
o ochronę dóbr osobistych,
na skutek wystąpienia przez Sąd Okręgowy w Gliwicach
postanowieniem z 20 grudnia 2024 r., I C 1711/24,
o przekazanie sprawy do rozpoznania innemu sądowi równorzędnemu,
odmawia przekazania sprawy innemu sądowi równorzędnemu.
UZASADNIENIE
Sąd Okręgowy w Gliwicach postanowieniem z 20 grudnia 2024 r. zwrócił się do Sądu Najwyższego o przekazanie - na podstawie art. 441 § 2 k.p.c. - sprawy z powództwa K. N. przeciwko M. M. o ochronę dóbr osobistych. Sąd nie przedstawił motywów tego wystąpienia, a jedynie w zarządzeniu o przekazaniu akt do Sądu Najwyższego z 20 grudnia 2024 r. znalazła się informacja o tym, że […].
Sąd Najwyższy zważył, co następuje:
Zgodnie art. 441 k.p.c., Sąd Najwyższy może przekazać sprawę do rozpoznania innemu sądowi równorzędnemu z sądem występującym, jeżeli wymaga tego dobro wymiaru sprawiedliwości, w szczególności wzgląd na społeczne postrzeganie sądu jako organu bezstronnego (§ 1); o przekazanie sprawy może wystąpić sąd właściwy (§ 2).
Należy podkreślić, że przepisy regulujące właściwości sądu mają istotne znaczenie z punktu widzenia właściwego ukształtowania prawa do sądu (por. art. 45 Konstytucji RP), a instytucja uregulowana w art. 441 k.p.c. stanowi wyjątek od kodeksowej zasady rozpoznawania sprawy przez sąd miejscowo właściwy. W konsekwencji art. 441 k.p.c. podlega ścisłej interpretacji. Do przekazania sprawy innemu sądowi może dojść jedynie w razie powstania okoliczności faktycznych odnoszących się do przedmiotowych lub podmiotowych cech konkretnej sprawy, świadczących jednoznacznie o tym, że rozpoznanie sprawy przez sąd właściwy według przepisów k.p.c. byłoby niezgodne z interesem publicznym i sprzeciwiałoby się dobru wymiaru sprawiedliwości, gdyż godziłoby w społeczny odbiór sądu jako bezstronnego (zob. postanowienie Sądu Najwyższego z 7 maja 2020 r., sygn. akt V CO 1/20, nie publ.).
Powołana przez Sąd Okręgowy, w wyżej wskazanym zarządzeniu, okoliczność […] nie pozwala na przyjęcie, iż dobro wymiaru sprawiedliwości, a w szczególności wzgląd na społeczne postrzeganie sądu jako organu bezstronnego, wymaga rozpoznania tej sprawy przez inny sąd równorzędny.
Należy podkreślić, że okoliczności wynikające z przesłanki dobra wymiaru sprawiedliwości muszą być realne i stwarzać rzeczywiste zagrożenie dla prawidłowości funkcjonowania wymiaru sprawiedliwości. Obawa wystąpienia w opinii społecznej przekonania, że sprawa nie zostanie w tym sądzie bezstronnie rozpoznana musi być realna, a nie hipotetyczna. Nie uzasadnia istnienia takiej obawy wzmianka poczyniona przez Sąd Okręgowy.
Sąd Okręgowy nie dokonał też analizy omawianej okoliczności przez pryzmat przesłanek określonych w art. 441 k.p.c. i nie wyjaśnił dlaczego - w jego ocenie - miałaby ona uzasadniać przekazanie sprawy do rozpoznania innemu sądowi równorzędnemu w konkretnym stanie faktycznym.
Nie jest zaś rzeczą Sądu Najwyższego poszukiwanie, przy ocenie zasadności zastosowania art. 441 k.p.c., argumentów przemawiających ze względu na dobro wymiaru sprawiedliwości za przekazaniem sprawy innemu sądowi równorzędnemu, jeśli nie przedstawił ich we właściwy sposób sąd występujący o takie przekazanie.
Z uwagi na powyższe Sąd Najwyższy uznał, że nie ma podstaw do zastosowania instytucji przewidzianej w art. 441 k.p.c. i orzekł, jak w sentencji.
[SOP]