POSTANOWIENIE
30 maja 2025 r.
Sąd Najwyższy w Izbie Cywilnej w składzie:
SSN Roman Trzaskowski
na posiedzeniu niejawnym 30 maja 2025 r. w Warszawie
w sprawie z powództwa K.K.
przeciwko X.Y.
o ochronę dóbr osobistych i zapłatę,
na skutek wystąpienia przez Sąd Okręgowy w Katowicach
postanowieniem z 2 kwietnia 2025 r., I C 1315/24,
o przekazanie do sądu równorzędnego,
odmawia przekazania sprawy do rozpoznania innemu sądowi równorzędnemu.
UZASADNIENIE
Postanowieniem z 2 kwietnia 2025 r. Sąd Okręgowy w Katowicach, na podstawie art. 441 § 2 k.p.c., wystąpił do Sądu Najwyższego o przekazanie do rozpoznania innemu sądowi równorzędnemu sprawy z powództwa K.K. przeciwko X.Y. o ochronę dóbr osobistych i zapłatę. Sąd wskazał, że pozwanym w sprawie jest sędzia Sądu Apelacyjnego w Katowicach - sądu hierarchicznie wyższego wobec właściwego do rozpoznania Sądu Okręgowego w Katowicach. Zdaniem występującego Sądu z tego powodu zarówno w subiektywnych odczuciach strony, jak i opinii publicznej mogą powstać wątpliwości co do faktu, że wydawane orzeczenia wolne są od pozaprocesowych wpływów i nie są podyktowane innymi, niż te które wynikają z materiału dowodowego i przepisów prawa.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje:
W orzecznictwie Sądu Najwyższego wyjaśniono, że potrzeba przekazania sprawy do rozpoznania innemu sądowi równorzędnemu na podstawie art. 441 k.c. może zachodzić, gdy sprawa prowadzona jest przeciwko sędziemu danego sądu. Okoliczność pozwania w danej sprawie sędziego lub pracownika sądu właściwego powinna przemawiać za rozważeniem przez sąd rozpoznający powództwo okoliczności faktycznych w aspekcie ewentualnego wystąpienia w trybie art. 441 k.p.c., jednak o potrzebie wystąpienia do Sądu Najwyższego powinno decydować występowanie innych, szczególnych - czyli o kwalifikowanym charakterze - okoliczności uzasadniających zagrożenie dobra wymiaru sprawiedliwości, w szczególności społeczny odbiór sądu jako organu bezstronnego. Gdyby bowiem intencją ustawodawcy było zastosowanie art. 441 k.p.c. do wszystkich spraw, w których pozwano sędziego lub pracownika sądu właściwego, wprowadziłby takie rozwiązanie wprost, podobnie jak uczynił to w kolejnym art. 442 k.p.c. (zob. np. postanowienie Sądu Najwyższego z 15 maja 2020 r., II CO 106/20, niepubl.).
W przedmiotowej sprawie jako okoliczność uzasadniajaca przekazanie sprawy do rozpoznania innemu sądowi wskazany został fakt, że pozwanym jest sędzia sądu hierarchicznie przełożonego. Zdaniem Sądu Najwyższego nie jest to okoliczność wystarczajaca w przedmiotowej sprawie do zastosowania art. 441 k.p.c. Brak powodów do stwierdzenia, że w sprawie jest zagrożona wewnętrzna sfera bezstronności właściwego sądu. Również wzgląd na zewnętrzny aspekt bezstronności sądu, oceniany z punktu widzenia opinii publicznej, na który powołano się w wystąpieniu, nie przemawia za jego zasadnością. Obawa wystąpienia w opinii społecznej przekonania, że sprawa nie zostanie w tym sądzie bezstronnie rozpoznana musi być realna, a nie hipotetyczna (zob. np postanowienie Sądu Najwyższego z 7 maja 2020 r., V CO 1/20, niepubl.). Nadużywanie instytucji przekazywania sprawy do sądu równorzędnego z uwagi na dobro wymiaru sprawiedliwości może bowiem prowadzić do osłabienia zaufania obywateli do wymiaru sprawiedliwości. W orzecznictwie Sądu Najwyższego zwrócono uwagę, że w szczególności pochopne sięganie do art. 441 k.p.c. w sprawach będących przedmiotem debaty publicznej i środowiskowej, w których stronami są osoby znane lub pełniące funkcje publiczne, w tym sędziowie, nie służy autorytetowi wymiaru sprawiedliwości. Może go natomiast osłabiać, wywołując wrażenie zwątpienia we własne kompetencje, podatności na wpływy lub dążenia do odsuwania od siebie spraw trudnych i niewygodnych z racji funkcji pełnionych przez uczestników postępowania czy zainteresowania opinii publicznej (zob. postanowienie Sądu Najwyższego z 5 marca 2020 r., IV CO 44/20, niepubl.). Odnosząc się do klauzuli generalnej dobra wymiaru sprawiedliwości należy w konsekwencji rozsądnie ocenianiać odbiór bezstronności sądu w danej sprawie i w danej społeczności (zob. postanowienie Sądu Najwyższego z 15 maja 2020 r., II CO 106/20, niepubl.).
Z tych względów Sąd Najwyższy odmówił przekazania sprawy.
(K.L.)
[a.ł]