WYROK
W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ
Dnia 24 kwietnia 2025 r.
Sąd Najwyższy w składzie:
SSN Marek Pietruszyński (przewodniczący, sprawozdawca)
SSN Jacek Błaszczyk
SSN Barbara Skoczkowska
w sprawie W.W.
skazanego z art. 191 § 1 k.k. i art. 217 § 1 k.k.
po rozpoznaniu w dniu 24 kwietnia 2025 r. w Izbie Karnej na posiedzeniu w trybie art. 535 § 5 k.p.k.
kasacji wniesionej przez Prokuratora Generalnego od wyroku Sądu Okręgowego w Lublinie z dnia 28 grudnia 2023 r., sygn. XI Ka 1241/23 zmieniającego wyrok Sądu Rejonowego w Białej Podlaskiej z dnia 20 września 2023 r., sygn. II K 714/21,
uchyla zaskarżony wyrok w części dotyczącej rozstrzygnięcia o karze i przekazuje sprawę w tym zakresie Sądowi Okręgowemu w Lublinie do ponownego rozpoznania w postępowaniu odwoławczym.
Jacek Błaszczyk Marek Pietruszyński Barbara Skoczkowska
UZASADNIENIE
Wyrokiem Sądu Rejonowego w Białej Podlaskiej z dnia 20 września 2023 r., sygn. II K 714/21 W. W. został uznany za winnego popełnienia czynu z art. 197 § 2 k.k. polegającego na doprowadzeniu A. P. do poddania się innej czynności seksualnej przez złapanie jej ręką za pośladek i za to został skazany na karę 6 miesięcy pozbawienia wolności, której wykonanie warunkowo zawieszono na okres próby 3 lat, wymierzając nadto karę grzywny w wysokości 200 stawek dziennych, ustalając wysokość jednej stawki na 10 zł, zobowiązując oskarżonego do informowania sądu o przebiegu okresu próby raz na 6 miesięcy oraz orzekając zakaz zbliżania się do pokrzywdzonej na odległość mniejsza niż 50 metrów na okres 3 lat.
Apelacje od tego wyroku wniósł obrońca oskarżonego.
Sąd Okręgowy w Lublinie wyrokiem z dnia 28 grudnia 2023 r., sygn. XI Ka 1241/23 zmienił zaskarżony wyrok w ten sposób, że uchylił rozstrzygnięcie o karze pozbawienia wolności i warunkowym zawieszeniu jej wykonania oraz o środku karnym, a w zakresie zarzuconego czynu uznał, iż oskarżony naruszył nietykalność cielesną A. P. i zakwalifikował ten czyn z art. 217 § 1 k.k. wymierzając za jego popełnienie karę 6 miesięcy pozbawienia wolności. Nadto uznał oskarżonego za winnego stosowania przemocy wobec A. P. polegającej na trzymaniu jej za szyję oraz tułów w celu zmuszania jej do zaniechania ucieczki, tj. popełnienia czynu z art. 191 § 1 k.k. i za to wymierzył mu karę 10 miesięcy pozbawienia wolności. Jako karę łączną orzeczono rok pozbawienia wolności, której wykonanie warunkowo zawieszono na okres próby 3 lat, ustalając, że realizacja obowiązku informowania sądu o przebiegu okresu próby nastąpi w formie pisemnej, a w pozostałym zakresie zaskarżony wyrok utrzymał w mocy.
Od tego wyroku kasację na korzyść oskarżonego wniósł Prokurator Generalny. W kasacji zarzucił rażące i mające wpływ na treść wyroku naruszenie art. 434 § 1 k.p.k., polegające na zmianie przez sąd odwoławczy wyroku Sądu meriti na niekorzyść oskarżonego, pomimo braku wniesienia na jego niekorzyść środka odwoławczego, przez wymierzenie mu w miejsce orzeczonej w pierwszej instancji za przestępstwo z art. 197 § 2 k.k. kary 6 miesięcy pozbawienia wolności z warunkowym zawieszeniem jej wykonania na okres 3 lat próby, dwóch kar jednostkowych za przypisane mu w ramach tego samego zdarzenia historycznego dwa przestępstwa z art. 217 § 1 k.k. i art. 191 § 1 k.k. w wysokości odpowiednio 6 miesięcy oraz 10 miesięcy pozbawienia wolności i w konsekwencji wymierzenie mu kary łącznej roku pozbawienia wolności z warunkowym zawieszeniem jej wykonania na okres próby 3 lat i wniósł o uchylenie wyroku w części rozstrzygnięcia o karze i przekazanie sprawy w tym zakresie Sądowi Okręgowemu w Lublinie do ponownego rozpoznania w postępowaniu odwoławczym.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje.
Zgodnie z treścią art. 434 § 1 k.p.k. sąd odwoławczy może orzec na niekorzyść oskarżonego tylko wtedy, gdy wniesiono na jego niekorzyść środek odwoławczy. Uznaje się, że zakazem reformations in peius unormowanym we wskazanym przepisie objęte są zmiany na niekorzyść oskarżonego w jakimkolwiek zakresie, w relacji do wyroku wydanego wobec niego w pierwszej instancji, niezależnie od tego, w jakim miejscu zostały dokonane ( zob. wyrok SN z 30 kwietnia 2021 r., I KK 55/19).
W tej sprawie nie budzi wątpliwości, że wymiar kary ukształtowany w orzeczeniu sądu odwoławczego stanowił naruszenia reguły reformationis in peius, gdyż pogarszał sytuację oskarżonego w zakresie wysokości wymierzonej mu kary jednostkowej za czyn z art. 191 § 1 k.k. oraz kary łącznej w porównaniu do orzeczenia pierwszoinstancyjnego, w sytuacji gdy nie wniesiono na jego niekorzyść środka odwoławczego. To uchybienie zostało zresztą dostrzeżone przez sąd odwoławczy.
W orzecznictwie wskazuje się, że sąd odwoławczy, mimo braku apelacji na niekorzyść oskarżonego, może skazać go za inny czyn, jeżeli mieści się w granicach oskarżenia, a orzeczenie nie będzie surowsze od wydanego przez sąd pierwszej instancji ( zob. wyroki SN: z 9 marca 2017 r, IV KK 345/16, z 28 listopada 2018 r, II KK 92/18). W niniejszej sprawie przypisanie oskarżonemu dwóch odrębnych czynów z art. 217 § 1 k.k. i art. 191 § 1 k.k. zamiast czynu z art. 197 § 2 k.k., wynikające z odmiennej oceny prawnej tego samego zdarzenia historycznego, nie stanowiło pogorszenia jego sytuacji prawnej, oczywiście poza wskazanym niewłaściwym określeniem kary jednostkowej i kary łącznej pozbawienia wolności. Niewątpliwe jest, że skazanie za czyn o charakterze seksualnym ma duży większy negatywny wydźwięk społeczny niż skazanie za naruszenie nietykalności cielesnej czy zmuszanie do określonego zachowanie, co - jak słusznie wskazano w kasacji - nie może pozostawać obojętne dla oskarżonego szczególnie w jego środowisku lokalnym.
Wskazane uchybienia o charakterze rażącym miały istotny wpływ na treść orzeczenia w zakresie ukształtowania kary jednostkowej jak i kary łącznej w sposób niekorzystny dla oskarżonego, co skutkowało koniecznością uchylenia zaskarżonego wyroku w zakresie rozstrzygnięcia o karze i przekazanie sprawy w tym zakresie sądowi II instancji do ponownego rozpoznania w postępowaniu odwoławczym, w ramach, którego powinien ukształtować ponownie wymiar kar jednostkowych, jak i kary łącznej bez pogwałcenia reguły wskazanej w art. 434 §1 k.p.k.
Z tych względów orzeczono jak w wyroku.
Jacek Błaszczyk Marek Pietruszyński Barbara Skoczkowska
[SOP]
[a.ł]