POSTANOWIENIE
2 lipca 2025 r.
Sąd Najwyższy w Izbie Cywilnej w składzie:
Pierwszy Prezes SN Małgorzata Manowska
na posiedzeniu niejawnym 2 lipca 2025 r. w Warszawie
w sprawie ze skargi K.S. o stwierdzenie niezgodności z prawem
prawomocnego wyroku Sądu Okręgowego w Bydgoszczy
z 15 lutego 2024 r., II Ca 1487/23,
wydanego w sprawie z powództwa K.S.
przeciwko T. spółce akcyjnej w W.
o zapłatę,
1. odmawia przyjęcia skargi do rozpoznania,
2. zasądza od powoda K.S. na rzecz pozwanego T. spółce akcyjnej w W. kwotę 900 zł (dziewięćset złotych) tytułem zwrotu kosztów postępowania wywołanego wniesieniem skargi wraz z odsetkami w wysokości odsetek ustawowych za opóźnienie od dnia następnego po upływie tygodnia od dnia doręczenia powodowi odpisu niniejszego postanowienia do dnia zapłaty.
(M.M.)
UZASADNIENIE
Wyrokiem z 15 lutego 2024 r. Sąd Okręgowy w Bydgoszczy oddalił apelację powoda K.S. od wyroku Sądu Rejonowego w Inowrocławiu z 20 listopada 2023 r., którym Sąd ten oddalił powództwo przeciwko T. spółki akcyjnej w W.
W skardze o stwierdzenie niezgodności z prawem prawomocnego wyroku Sądu II instancji powód zarzucił naruszenie przepisów prawa materialnego:
art. 58 k.c. w związku z art. 361 k.c. oraz art. 363 k.c., art. 3851 k.c., art. 3531 k.c. w zw. z art. 58 k.c., art. 805 k.c. i 822 k.c. w zw. z art. 354 k.c. a contrario
i art. 361 § 2 k.c.
Skarżący zarzucił także naruszenie przepisów prawa procesowego:
art. 233 § 1 k.p.c., również w zw. z art. 245 k.p.c., a także w zw. z art. 271 § 1 k.p.c. i w zw. z art. 278 § 1 k.p.c.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje:
Skarga o stwierdzenie niezgodności z prawem prawomocnego orzeczenia jest nadzwyczajnym środkiem zaskarżenia; jej celem jest uzyskanie prejudykatu umożliwiającego dochodzenie od Skarbu Państwa roszczeń odszkodowawczych za szkodę wyrządzoną przez niezgodne z prawem wykonywanie władzy publicznej (art. 4171 § 2 k.c.). Zgodnie z art. 4249 k.p.c. Sąd Najwyższy odmawia przyjęcia do rozpoznania skargi o stwierdzenie niezgodności z prawem prawomocnego orzeczenia, jeżeli jest oczywiście bezzasadna. Oczywista bezzasadność skargi powinna być oceniana w powiązaniu z powyższym celem.
Utrwalone orzecznictwo Sądu Najwyższego wskazuje, że niezgodność z prawem orzeczenia musi mieć charakter kwalifikowany, elementarny i oczywisty. Orzeczenie niezgodne z prawem to orzeczenie niewątpliwie sprzeczne z zasadniczymi i niepodlegającymi różnej wykładni przepisami lub z ogólnie przyjętymi standardami rozstrzygnięć albo wydane w wyniku szczególnie rażąco błędnej wykładni lub niewłaściwego zastosowania prawa, które jest ewidentne i nie wymaga głębszej analizy prawnej (wyroki SN: z 31 marca 2006 r., IV CNP 25/05, OSNC 2007, nr 1 poz. 17; z 7 lipca 2006 r., I CNP 33/06, OSNC 2007, nr 2,
poz. 35, i z 3 czerwca 2009 r., IV CNP 18/09; postanowienia SN:
z 19 kwietnia 2018 r., V CNP 50/17, z 26 kwietnia 2018 r., IV CNP 53/17,
z 15 października 2020 r., V CNP 7/20). Jedynie w takim przypadku orzeczeniu sądu można przypisać cechy bezprawności. Istotą władzy sądowniczej jest orzekanie w warunkach niezawisłości, w sposób bezstronny, zależny nie tylko od obowiązujących ustaw, ale także od wewnętrznego przekonania sędziego oraz jego swobody w ocenie faktów i praw, stanowiących przedmiot sporu.
Bezprawność judykacyjną w rozumieniu art. 4241 § 1 k.p.c., definiuje się w sposób autonomiczny – węższy od bezprawności w rozumieniu przepisów o odpowiedzialności odszkodowawczej w prawie materialnym, gdyż definiowania tego należy dokonywać z uwzględnieniem specyfiki sądowego stosowania prawa, istoty władzy sądowniczej i niezawisłości sędziowskiej (wyroki SN:
z 17 maja 2006 r., I CNP 14/06; z 28 marca 2007 r., II CNP 124/06;
z 3 czerwca 2009 r., IV CNP 116/08, i z 19 kwietnia 2018 r., V CNP 50/17).
Celem przewidzianej w art. 4249 k.p.c. wstępnej selekcji wniesionych skarg, jest wyeliminowanie skarg oczywiście bezzasadnych, które bez konieczności wnikliwej analizy prawnej powinny być oddalone. Oczywista bezzasadność skargi zachodzi wówczas, gdy przywołane podstawy skargi już prima facie pokazują, iż nie ma możliwości ich uwzględnienia, ponieważ nie miały miejsca, albo nie mogły mieć wpływu na treść orzeczenia. Nie ma zatem potrzeby prowadzenia szerokiej analizy prawnej i dokonywania pogłębionego badania trafności zaskarżonego orzeczenia w odniesieniu do zastosowania prawa i jego wykładni (postanowienia SN: z 25 czerwca 2018 r., V CNP 2/18; z 21 grudnia 2022 r., I CNP 56/22,
i z 23 maja 2024 r., I CNP 26/23). Ocena zasadności skargi polega niejako na antycypowaniu roli sądu, który orzekałby co do istoty sprawy z powództwa skarżącego o wynagrodzenie szkody wyrządzonej wydaniem prawomocnego orzeczenia (postanowienie Sądu Najwyższego z 23 kwietnia 2015 r., V CNP 57/14). W sytuacji, gdy z bezpośredniego oglądu sprawy wynika już, że skarga o stwierdzenie niezgodności z prawem prawomocnego orzeczenia byłaby oddalona, należy przyjąć, że jest ona oczywiście bezzasadna w rozumieniu
art. 4249 k.p.c. (postanowienia SN z dnia 9 stycznia 2014 r., I BP 10/13,
i z 20 grudnia 2024 r., I CNP 82/23).
W niniejszej sprawie już przy pierwszej ocenie można wniesioną skargę uznać za oczywiście bezzasadną. Charakter naruszeń przepisów zarzucanych Sądowi Okręgowemu pozwala przyjąć, że w sprawie nie mogło dojść do rażącego naruszenia prawa, które odpowiadałoby utrwalonemu w orzecznictwie i doktrynie rozumieniu pojęcia niezgodności z prawem (art. 4241 k.p.c.).
Zarzuty powoda dotyczące naruszenia przez Sąd Okręgowy wskazanych w skardze przepisów prawa materialnego oraz procesowego są w istocie związane z problematyką ustaleń faktycznych i kwestią oceny przez Sąd Okręgowy określonych środków dowodowych (zarzucane przez skarżącego m.in. naruszenie art. 233 k.p.c.). Skarżący w znacznej mierze polemizuje z ocenami Sądu II instancji prowadzącymi do oddalenia apelacji. Zatem wywody stanowią de facto polemikę z ocenę materiału dowodowego; pod pozorem zarzutów naruszenia przepisów prawa materialnego i procesowego powód tak naprawdę zarzuca przekroczenie granic swobodnej oceny dowodów. Tymczasem z art. 4244 zd. 2 k.p.c. jednoznacznie wynika, że podstawą skargi o stwierdzenie niezgodności z prawem prawomocnego orzeczenia nie mogą być zarzuty dotyczące ustalenia faktów lub oceny dowodów (postanowienie SN z 14 marca 2025 r., I CNP 11/24). Powyższe odnosi się również do oceny przez Sąd II instancji umowy cesji zawartej przez poszkodowaną i powoda.
Podkreślenia również wymaga kwestia, że podstawą oceny prawnej zawsze są indywidualne ustalenia faktyczne sprawy, co w konsekwencji powoduje, iż nie sposób zarzucić Sądowi Okręgowemu rażącego naruszenia prawa, które odpowiadałoby utrwalonemu rozumieniu pojęcia niezgodności z prawem w rozumieniu art. 4241 k.p.c. tylko z tego powodu, iż doszedł do wniosku, że okoliczności sprawy przemawiają za uznaniem, iż wypłacone powodowi przez pozwanego ubezpieczyciela odszkodowanie obejmowało koszty naprawy uszkodzonego pojazdu - niezbędne i ekonomicznie uzasadnione. Zwłaszcza że pozwany ubezpieczyciel wskazał w decyzji na możliwość naprawy pojazdu w jednym z warsztatów z którymi współpracuje.
Rzeczywiście w orzecznictwie istnieje pogląd, według którego poszkodowanemu przysługuje możliwość wyboru warsztatu naprawczego, któremu powierzy on dokonanie naprawy uszkodzonego pojazdu, spośród takich, w których stawki usług i kosztów zakupu koniecznych do naprawy części nie przekraczają rażąco cen rynkowych (oferowanych na rynku lokalnym). Poszkodowanemu należy się nie tylko zwrot poczynionych przez niego przy tej naprawie nakładów, ale i zwrot kosztów robocizny z uwzględnieniem przyjętych, z reguły w miejscu zamieszkania, stawek robocizny za tego rodzaju usługi i nie ma on obowiązku poszukiwania podmiotu oferującego usługi najtańsze (zob. uchwałę SN z 13 czerwca 2003 r.,
III CZP 32/03, OSNC 2004, nr 4, poz. 51; wyroki SN z 11 grudnia 1997 r.,
I CKN 385/97; z 25 kwietnia 2002 r., I CKN 1466/99, OSNC 2003, nr 5 poz. 64,
i z 3 lipca 2019 r., II CSK 308/18; postanowienie składu siedmiu sędziów Sądu Najwyższego z 24 lutego 2006 r., III CZP 91/05).
Należy mieć jednak na względzie, że w orzecznictwie wyrażane jest stanowisko dotyczące konieczności uwzględniania przy ustalaniu wysokości odszkodowania rabatów oferowanych przez ubezpieczycieli (podmioty współpracujące z ubezpieczycielami). Wskazuje się, że strony stosunku zobowiązaniowego wynikającego z odpowiedzialności gwarancyjnej ubezpieczyciela mają obowiązek współdziałania (art. 354 § 2 k.c.). Ten obowiązek obejmuje powinność poszkodowanego jako wierzyciela jest lojalne postępowanie na etapie likwidacji szkody przez ograniczanie zakresu świadczenia odszkodowawczego ubezpieczyciela, a nie zbędne powiększanie wysokości szkody. Poszkodowana (właścicielka pojazdu) miała oczywiście swobodę w wyborze warsztatu, któremu powierzy naprawę uszkodzonego pojazdu, jednak powinna wcześniej uzgodnić z ubezpieczycielem koszty tej naprawy, co byłoby zachowaniem wskazanej wcześniej wzajemnej lojalności i współpracy
(art. 354 § 1 k.c. oraz art. 826 § 1 k.c.).
Brak podjęcia takich działań, mimo że leżały w zakresie możliwości poszkodowanej, nie może zwiększać odszkodowania należnego od ubezpieczyciela zobowiązanego do naprawienia szkody (zob. m.in. uchwały SN: z 22 kwietnia 1997 r., III CZP 14/97, OSNC 1997, nr 8, poz. 103;
z 24 sierpnia 2017 r., III CZP 20/17, OSNC 2018, nr 6, poz. 56, i z 15 lutego 2019 r., III CZP 84/18, OSNC 2020, nr 1, poz. 6; z 6 października 2022 r., III CZP 119/22; postanowienia SN z 7 grudnia 2018 r., III CZP 51/18, OSNC 9, nr 9, poz. 94, i z 28 czerwca 2024 r., I CSK 3577/23; wyroki SN: z 26 listopada 2002 r.,
I CKN 1993/00; z 8 września 2004 r., IV CK 672/03; z 19 listopada 2015 r.,
IV CSK 764/14; z 3 kwietnia 2019 r., II CSK 100/18, i z 13 października 2022 r.,
II CSKP 524/22).
Mając powyższe na względzie należało uznać, że zaskarżony wyrok opierał się na stanowisku, którego nie sposób uznać za oczywiście bezzasadny, a zatem brak byłoby podstaw do stwierdzenia, że zaskarżony wyrok jest niezgodny z prawem w rozumieniu art. 4241 § 1 k.p.c.
Z tych przyczyn Sąd Najwyższy odmówił przyjęcia skargi do rozpoznania na podstawie art. 4249 k.p.c. O kosztach postępowania wywołanego skargą o stwierdzenie niezgodności z prawem prawomocnego orzeczenia Sąd Najwyższy orzekł na podstawie art. 98 § 1, 11 i 3 k.p.c., w zw. z art. 391 § 1, 39821 i 42412 k.p.c.
(M.M.)
[r.g.]