Sygn. akt V KK 306/16

POSTANOWIENIE

Dnia 9 grudnia 2016 r.

Sąd Najwyższy w składzie:

SSN Józef Szewczyk

na posiedzeniu w trybie art. 535 § 3 kpk
‎po rozpoznaniu w Izbie Karnej w dniu 9 grudnia 2016 r.,
‎sprawy S. K. i G. H.

skazanych za czyny z art. 258 § 1 kk w zw. z art. 65 kk i inne
‎z powodu kasacji, wniesionych przez obrońców skazanych
‎od wyroku Sądu Apelacyjnego
‎z dnia 7 kwietnia 2016 r., sygn. akt II AKa (...)
‎zmieniającego wyrok Sądu Okręgowego w W.
‎z dnia 4 września 2015 r., sygn. akt III K (...),

p o s t a n o w i ł:

1. oddalić kasacje, jako oczywiście bezzasadne,

2. zasądzić od Skarbu Państwa na rzecz obrońców z urzędu

adw. J. P. i adw. P. D., Kancelarie Adwokackie w W., kwoty po 738 zł (siedemset trzydzieści osiem złotych), w tym 23% VAT, za sporządzenie i wniesienie kasacji na rzecz skazanych S. K. i G. H.,

3. obciążyć skazanych kosztami sądowymi postępowania kasacyjnego w częściach na nich przypadających.

UZASADNIENIE

Wyrokiem z dnia 4 września 2015r., sygn. akt III K (...), Sąd Okręgowy w W. uznał (między innymi ) oskarżonego G. H. za winnego popełnienia czynu z art. 270 § 1 k.k. i art. 271 § 1 i 3 k.k. i art. 273 k.k. w zw. z art. 11 § 2 k.k. w zw. z art. 12 k.k. oraz art. 56 § 1 k.k.s. i art. 62 § 2 k.k.s. w zw. z art. 6 § 2 k.k.s. w zw. z art. 7 § 2 k.k.s. w zw. z art. 37 § 1 pkt 1 i 5 k.k.s. w zw. z art. 8 § 1 k.k.s. w zw. z art. 64 § 1 k.k. i w zw. z art. 65 § 1 k.k. i wymierzył mu karę 2 (dwóch) lat i 6 (sześciu) miesięcy pozbawienia wolności oraz karę 1 (jednego) roku i 6 (sześciu) miesięcy. Natomiast w oparciu o treści art. 8 § 2 i 3 k.k.s. stwierdził, że wykonaniu podlega kara 2 (dwóch) lat i 6 (sześciu) miesięcy pozbawienia wolności.

Apelację od powyższego wyroku wywiodła obrońca G. H. zarzucając:

„1. naruszenie przepisów postępowania, które mogło mieć wpływ na treść orzeczenia (art. 438 pkt 2 k.p.k.), a to: art. 2§ 2 k.p.k., art. 4 k.p.k., art. 5 § 2 k.p.k., art. 7 k.p.k., art. 410 k.p.k. oraz art. 424 § 1 k.p.k. polegające na:

- poczynieniu ustaleń co do winy oskarżonego jedynie w oparciu o okoliczności i dowody obciążające go w szczególności w postaci zeznań oskarżonego T. S. podczas gdy: zasady doświadczenia życiowego poddają w wątpliwość podaną przez niego wersję wydarzeń, w szczególności mając na względzie wyniki przeprowadzonej w postępowaniu opinii biegłego z zakresu badania pisma ręcznego, która wykluczyła aby oskarżony G. H. podpisywał jakiekolwiek faktury VAT jak i zeznania pozostałych oskarżonych, tj. - S. K., M. M., P. K.,

- bezkrytycznym przyjęciu przez Sąd 1 instancji wiary wyjaśnieniom T. S. i dokonaniu ustaleń stanu faktycznego w zasadzie wyłącznie na podstawie tychże wyjaśnień, podczas gdy zasady doświadczenia życiowego wskazują, że oskarżony ten obciążał G. H. w celu zmarginalizowania swojej roli w popełnieniu przestępstw, a w dalszej perspektywie uzyskania łagodniejszego wyroku i cel ten osiągnął; dokonaniu ustaleń w zakresie sposobu działania G. H. i jego roli w popełnieniu przestępstwa na podstawie ewentualnych zdarzeń z roku 2002 (opisanych również jedynie przez T. S.), pomimo iż zdarzenia te nie są one objęte treścią aktu oskarżenia i na podstawie przeprowadzonych w toku postępowania dowodów niemożliwe do ustalenia;

- pominięcie okoliczności, że rachunek bankowy firmy oskarżonego G. H. został założony dopiero w dniu 05 sierpnia 2005 r., podczas gdy akt oskarżenia obejmuje okres od października 2003 r.;

- niedostateczne rozważenie treści opinii biegłego z zakresu badania pisma ręcznego, w której zostało stwierdzone, że podpisy pod kwestionowanymi fakturami VAT nie zostały nakreślone przez G. H., w szczególności w kontekście wersji wydarzeń podawanej przez oskarżonego T. S., której sąd bezkrytycznie dał wiarę;

- wewnętrznie sprzeczne ustalenie, że oskarżony G. H. w latach 2004-2005 dostarczał M. M fikcyjne faktury VAT dotyczące zdarzeń, jakie w istocie nie miały miejsca, jak i wsteczne wystawiał faktury, których odbiorcą była firma „F.” przy jednoczesnym ustaleniu że od października 2003 r. (tj. okresu objętego aktem oskarżenia) w przekazywaniu rozpisek od M. M. oraz dostarczaniu temu oskarżonemu faktur wraz z T. S. pośredniczył oskarżony S. K. oraz ustaleniu, że za przekazywanie tych faktur otrzymał co najmniej jednokrotnie wynagrodzenie w kwocie 700 zł;

- sprzeczne z zasadami doświadczenia życiowego ustalenie, że niektóre z faktur, dostarczonych przez G. H. były wystawione wadliwie, dlatego wówczas T. S. i S. K. sami drukowali te faktury, pieczętowali i niektóre z nich podpisywał w imieniu wystawcy T. S., w miejsce przyjęcia, że faktury te nie były wystawiane i podpisywane przez G. H.;

- pominięcie wyjaśnień G. H. w zakresie w jakim wskazał on, że w okresie objętym aktem oskarżenia nie znał oskarżonego M. M.;

2. art. 6 k.p.k. w zw. z art. 399 §1 i 2 k.pk. polegające na udzieleniu jedynie godzinnej przerwy w rozprawie pomimo wniosku obrońcy oskarżonego G. H. o odroczenie rozprawy w celu przygotowania się do obrony w związku ze zmianą kwalifikacji prawnej czynu zarzucanemu oskarżonemu z pomocnictwa na sprawstwo;

3. art. 7 k.p.k. w zw. z art. 367 §1 k.p.k. w zw. z art. 391 §1 k.p.k. polegające na zaniechaniu przesłuchania świadków wskazanych w akcie oskarżenia i poprzestanie na ujawnieniu protokołów ich zeznań bez odczytywania pomimo wniosku oskarżonego z dnia 13 listopada 2014 roku powtórzonego na rozprawie o bezpośrednie przesłuchanie wszystkich świadków, w tym również świadków B. A. i A. A. których na podstawie art. 333 § 2 k.p.k. prokurator wniósł o zaniechanie wezwania, z uwagi na fakt, że przeprowadzenie tych dowodów na rozprawie miało dla ustalenia sprawstwa oskarżonego szczególne znaczenie;

4. art. 92 k.p.k. art. 410 k.p.k. polegającą na pominięciu przy dokonywaniu ustaleń faktycznych okoliczności, iż działalność gospodarcza była zarejestrowana w dniu 15 października 2002 r, i nie powstała na potrzeby działania zorganizowanej grupy przestępczej a w konsekwencji błąd w ustaleniach faktycznych przyjęty za podstawę orzeczenia, który mógł mieć wpływ na treść orzeczenia, polegający na ustaleniu, że oskarżony G. H. wystawiał i dostarczał M. M faktury VAT nieprzedstawiające rzeczywistych zdarzeń gospodarczych oraz pośredniczył w dostarczaniu faktur wystawianych przez oskarżonego P. K. i W. Z. oraz dostarczaniu i wynagrodzenia, podczas gdy jego ewentualna rola w sekwencji zdarzeń była podrzędna i polegała jedynie na udzieleniu danych do konta bankowego oraz pieczęci firmy; a ewentualnie

5. naruszenie prawa materialnego (art. 438 pkt 1 k.p.k.), a to art. z art. 270 § 1 k.k. i art. 271 § 1 i 3 k.k. i art. 273 k.k. w zw. z art. 11 § 2 k.k. w zw. z art. 12 k.k. oraz art. 56 § 1 k.k.s. i art. 62 § 2 k.k.s. w zw. z art. 6 § 2 k.k.s. w zw. z art. 7 § 2 k.k.s. w zw. z art. 37 § 1 pkt 1 i 5 k.k.s. w zw. z art. 8 § 1 k.k.s. w zw. z art. 64 § 1 k.k. i w zw. z art. 65 § ł k.k., polegające na wyrażeniu błędnego poglądu prawnego, że w ustalonym stanie faktycznym istniały podstawy do stwierdzenia, że oskarżony dopuścił się sprawstwa przestępstwa w miejsce zarzucanego aktem oskarżenia pomocnictwa; a ewentualnie:

6. rażącą niewspółmierność orzeczonej kary (art. 438 pkt 4 k.p.k.) polegającą na wymierzeniu oskarżonemu kary łącznej 2 lat i 6 miesięcy pozbawienia wolności w sytuacji, gdy przy prawidłowo ustalonym stanie faktycznym i przypisaniu oskarżonemu winy i sprawstwa zarzucanych aktem oskarżenia przestępstw kara ta powinna kształtować się na niższym poziomie, a dla spełnienia funkcji kary w zakresie prewencji ogólnej i szczególnej oraz dla zaspokojenia społecznego poczucia sprawiedliwości wystarczające byłoby wymierzenie kary z warunkowym zawieszeniem jej wykonania”.

W oparciu o tak sformułowane zarzuty wniósł o zmianę zaskarżonego wyroku poprzez uniewinnienie oskarżonego od zarzucanych mu czynów, ewentualnie o uchylenie zaskarżonego wyroku i przekazanie sprawy Sądowi Okręgowemu w W. do ponownego rozpoznania.

Wyrokiem z dnia 7 kwietnia 2016r., sygn. akt II AKa (...), Sąd Apelacyjny w W. zmienił zaskarżony wyrok wobec oskarżonego G. H. w punkcie VII części rozstrzygającej w ten sposób, że przyjmując za podstawę skazania i wymiaru kary art. 258 § 1 k.k. złagodził do roku orzeczoną karę pozbawienia wolności, uchylił zaskarżony wyrok wobec oskarżonego G. H. w punkcie VIII części rozstrzygającej w zakresie skazania za przestępstwo skarbowe i na zasadzie art. 2 § 2 k.k.s., kwalifikując je z art. 56 § 1 k.k.s. w zw. z art. 6 § 2 k.k.s. w brzmieniu obowiązującym do dnia 16 grudnia 2005 roku na podstawie art. 17 § 1 pkt 6 k.p.k. w zw. z art. 113 § 1 k.k.s. umorzył postępowanie w tej części, zmienił zaskarżony wyrok wobec oskarżonego G. H. w punkcie VIII części rozstrzygającej w zakresie przypisanego tam przestępstwa w ten sposób, że przyjmując za podstawę skazania art. 270 § 1 k.k. w zw. z art. 12 k.k., a za podstawę wymiaru kary art. 270 § 1 k.k. i art. 33 § 2 k.k. obniżył orzeczone kary do roku pozbawienia wolności i 50 stawek dziennych grzywny po 20 zł. Karę łączna orzekł w wymiarze 1 (jednego) roku i 6 (sześciu) miesięcy pozbawienia wolności.

Od powyższego wyroku kasację wywiodła obrońca skazanego G. H., zarzucając: „rażące naruszenie przepisów postępowania, mające istotny wpływ na treść zaskarżonego rozstrzygnięcia, a mianowicie art. 433 § 2 k.p.k. oraz art. 457 § 3 k.p.k., polegające na nierozważeniu w sposób dostateczny wszystkich zarzutów apelacyjnych w zakresie obrazy przepisów prawa procesowego, mających znaczenie dla rozstrzygnięcia sprawy, poprzez odniesienie się w uzasadnieniu wyroku Sądu Apelacyjnego w sposób ogólnikowy, niespełniający minimalnego standardu procesowego, do zarzutów i wniosków zawartych w apelacji obrońcy a w konsekwencji naruszenie norm prawa procesowego a to art. 2 § 2 k.p.k., art. 4 k.p.k., art. 5 §1 i § 2 k.p.k., art. 7 k.p.k., art. 410 k.p.k. oraz art. 424 k.p.k.. polegające na faktycznym nierozważeniu zarzutów apelacyjnych, w zakresie obrazy przepisów prawa procesowego mających znaczenie dla rozstrzygnięcia sprawy, pomimo pozornego odniesienia się do nich w uzasadnieniu orzeczenia poprzez ogólnikowe ustosunkowanie się do wskazywanych naruszeń prawa procesowego, w szczególności poprzez:

• inkorporowanie wadliwych ustaleń co do winy oskarżonego jedynie w oparciu o okoliczności i dowody obciążające go w szczególności w postaci zeznań oskarżonego T. S. podczas gdy: zasady doświadczenia życiowego poddają w wątpliwość podaną przez niego wersję wydarzeń, w szczególności mając na względzie wyniki przeprowadzonej w postępowaniu opinii biegłego z zakresu badania pisma ręcznego, która wykluczyła aby oskarżony G. H. podpisywał jakiekolwiek faktury VAT jak i zeznania pozostałych oskarżonych, tj. S. K., M. M., P. K.;

• sprzeczneustalenie, w zakresie naruszenia art. 7 k.p.k. że „nawet jeśli nie w pełni wyrażona w pisemnych motywach, to ocena ta mieści się w granicach sędziowskiego przekonania wywiedzionego z bezpośredniego kontaktu ze źródłem dowodowym i nie wykazuje sprzeczności z zasadami logicznego rozumowania, doświadczeniem życiowym i współczesną wiedzą.", pomimo faktu, że Sąd Okręgowy zaniechał bezpośredniego przesłuchania na rozprawie świadków zawnioskowanych w akcie oskarżenia i pomimo sprzeciwu w tym zakresie oskarżonego G. H.;

• ustalenie, że ogólnie trafne są uwagi obrońców dotyczące wskazań celowości owych wymagających szczególnej skrupulatności i ostrożności przy ocenie pomawiających wyjaśnień współoskarżonego T. S. i pomimo wyrażenia tegoż trafnego stanowiska inkorporowanie do swojego orzeczenia błędów i niewystarczającego uzasadnienie przydania waloru wiarygodności dowodowi z zeznań T. S.;

• nie odniesienie się do dokonania ustaleń przez Sąd Okręgowy w zakresie sposobu działania G. H. i jego roli w popełnieniu przestępstwa na podstawie ewentualnych zdarzeń z roku 2002 (opisanych również jedynie przez T. S.), pomimo iż zdarzenia te nie są one objęte treścią aktu oskarżenia i na podstawie przeprowadzonych w toku postępowania dowodów niemożliwe do ustalenia:

• nie odniesienie się i pominięcie okoliczności, że rachunek bankowy firmy oskarżonego G. H. został założony dopiero w dniu 05 sierpnia 2005 r.. podczas gdy akt oskarżenia obejmuje okres od października 2003 r.;

• nie dostateczne rozważenie treści opinii biegłego z zakresu badania pisma ręcznego, w której zostało stwierdzone, że podpisy pod kwestionowanymi fakturami VAT nie zostały nakreślone przez G. H., w szczególności w kontekście wersji wydarzeń podawanej przez oskarżonego T. S., której sąd bezkrytycznie dał wiarę;

• inkorporowanie wewnętrznie sprzecznego ustalenia, że oskarżony G. H. w latach 2004 - 2005 dostarczał M. M fikcyjne faktury VAT dotyczące zdarzeń, jakie w istocie nie miały miejsca, jak i wsteczne wystawiał faktury, których odbiorcą była firma „F." przy jednoczesnym ustaleniu że od października 2003 r. (tj. okresu objętego aktem oskarżenia) w przekazywaniu rozpisek od M. M. oraz dostarczaniu temu oskarżonemu faktur wraz z T. S. pośredniczył oskarżony S. K. oraz ustaleniu, że za przekazywanie tych faktur otrzymał co najmniej jednokrotnie wynagrodzenie w kwocie 700 zł;

• inkorporowanie i nie odniesienie się do sprzecznego z zasadami doświadczenia życiowego ustalenie, że niektóre z faktur, dostarczonych przez G. H. były wystawione wadliwie, dlatego wówczas T. S. i S. K. sami drukowali te faktury, pieczętowali i niektóre z nich podpisywał w imieniu wystawcy T. S., w miejsce przyjęcia ,że faktury te nie były wystawiane i podpisywane przez G. H.;

• niewystarczające odniesienie się do zarzutu naruszenia przez Sąd I instancji art. 6 k.p.k. w zw. z art. 399 §1 i 2 k.pk. polegające na udzieleniu jedynie godzinnej przerwy w rozprawie pomimo wniosku obrońcy oskarżonego G. H. o odroczenie rozprawy w celu przygotowania się do obrony w związku ze zmianą kwalifikacji prawnej czynu zarzucanemu oskarżonemu z pomocnictwa na sprawstwo i w konsekwencji inkorporowanie do orzeczenia Sądu odwoławczego uchybień Sądu I instancji”.

Autor kasacji wniosła o uniewinnienie oskarżonego, ewentualnie o uchylenie wyroku Sądu Apelacyjnego w całości w stosunku do oskarżonego G. H. i przekazanie sprawy temu Sądowi do ponownego rozpoznania.

W odpowiedzi na kasację prokurator wniósł o jej oddalenie, jako oczywiście bezzasadnej.

Sąd Najwyższy zważył, co następuje:

Kasacja jest bezzasadna w stopniu oczywistym, co skutkowało jej oddaleniem w trybie art. 535 § 3 k.p.k.

Analiza zarzutów kasacyjnych, sformułowanych przez obrońcę skazanego G. H. jednoznacznie wskazuje, iż skarżąca zmierza w niedopuszczalny sposób do zakwestionowania ustaleń faktycznych w sprawie, które stanowiły podstawę przypisania skazanemu zarzucanych mu czynów. Ustalenia te zostały poddane rzetelnej kontroli odwoławczej przez Sąd Apelacyjny. Wbrew twierdzeniom skarżącego Sąd odwoławczy prawidłowo odniósł się do wszystkich zarzutów stawianych w apelacji i w uzasadnieniu zaskarżonego orzeczenia wykazał zarówno powody akceptacji dla ustaleń faktycznych i prawnych przyjętych przez Sąd I instancji, jak i podzielając część zarzutów zawartych w apelacjach (m.in. w zakresie obrazy art. 65 § 1 k.k., przedawnienia karalności niektórych przestępstw skarbowych jak i wymiaru kary) dokonał stosownych zmian w wyroku Sądu I instancji, szczegółowo uzasadniając swoje stanowisko w tej kwestii. Tym samym stwierdzić należy, że wniesiona przez obrońcę skazanego kasacja – wbrew jego twierdzeniom - nie zawiera zasadnych argumentów, które potwierdzałyby stawiany zarzut, iż Sąd odwoławczy przy rozpoznaniu apelacji naruszył treść art. 433 § 2 k.p.k., bądź art. 457 § 3 k.p.k.

Obrońca, stawiając zarzut naruszenia norm prawa procesowego, a to art. 2 § 2 k.p.k., art. 4 k.p.k., art. 5 §1 i § 2 k.p.k., art. 7 k.p.k., art. 410 k.p.k. oraz art. 424 k.p.k. polegającego na faktycznym braku rozważenia zarzutów apelacyjnych w konsekwencji powiela te zarzuty, celem wywołania ponownej, dublującej kontroli orzeczenia Sądu I instancji przez Sąd Najwyższy w postępowaniu kasacyjnym, co jest zabiegiem niedopuszczalnym na gruncie obowiązujących norm prawnych. Należy podkreślić, że zarzut naruszenia przepisu art. 7 k.p.k. może być stawiany wyrokowi Sądu odwoławczego tylko wtedy, gdy Sąd ten prowadził własne postępowanie dowodowe, co w przedmiotowej sprawie nie miało miejsca. Okoliczność, iż skarżąca nie zgadza się z dokonaną przez obydwa sądy oceną wiarygodności obciążających wyjaśnień T. S., bynajmniej nie wskazuje na obrazę powyższego przepisu. Na stronie (…) uzasadnienia zaskarżonego wyroku ( w ostatnim akapicie) Sąd Apelacyjny odniósł się do podnoszonej przez skarżącą – również w kontekście obrazy powyższego przepisu - okoliczności dotyczącej zaniechania przesłuchania bezpośrednio na rozprawie wszystkich świadków wymienionych w akcie oskarżenia i poprzestaniu na ujawnieniu tych zeznań. Szczegółowa i wyczerpująca argumentacja Sądu odwoławczego nie wymaga jakiegokolwiek uzupełnienia w tej kwestii, zatem wystarczającym będzie odesłanie do jej lektury.

Odnosząc się do zarzutu uchybienia zasadzie in dubio pro reo wyrażonej w art. 5 § 2 k.p.k. przypomnień należy, że skuteczne posłużenie się tym zarzutem może przynieść oczekiwany rezultat skarżącemu jedynie wtedy, gdy zostanie wykazane, że to orzekający w sprawie Sąd miał wątpliwości o takim charakterze, a nie – jak to ma miejsce na gruncie przedmiotowej sprawy -subiektywne odczucie obrońcy co do prezentowanej oceny poszczególnych dowodów. Także sformułowany przez skarżącą zarzut obrazy art. 4 k.p.k. nie może stanowić podstawy kasacji. Przepis ten statuuje bowiem normę o charakterze ogólnym, gdy tymczasem zarzut naruszenia prawa procesowego powinien opierać się na naruszeniu norm tworzących konkretne zakazy i nakazy (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 25 stycznia 1971 r., IV KR 247/70, OSNKW 1971/7-8/117; postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 16 marca 2001 r., V KKN 19/99, Lex nr 51668, postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 11 marca 2005 r., II KK 153/04, LEX nr 151670). Z kolei argumentacja zawarta w uzasadnieniu skargi kasacyjnej wskazuje, iż pogwałcenia zasady obiektywizmu autor kasacji upatruje w odmiennej - od prezentowanej - ocenie materiału dowodowego dokonanej przez obydwa Sądy, która zdaniem autora kasacji powinna doprowadzić do uniewinnienia G. H.. Tym samym zarzut kasacyjny zmierza w istocie do kwestionowania ustaleń faktycznych, co w świetle art. 523 § 1 k.p.k. jest zabiegiem niedopuszczalnym.

Odnosząc się do zarzutu obrońcy dotyczącego „niewystarczającego odniesienia się do zarzutu naruszenia przez Sąd I instancji art. 6 k.p.k. w zw. z art. 399 § 1 i 2 k.p.k. polegającego na udzieleniu jedynie godzinnej przerwy w rozprawie pomimo wniosku obrońcy oskarżonego G. H. o odroczenie rozprawy” stwierdzić trzeba, że w dyspozycji przepisu art. 399 § 2 k.p.k. mowa jest o przerwie w rozprawie a nie jej odroczeniu, na co zasadnie wskazał Sąd II instancji. Ponadto zważywszy na niewielki zakres dokonanej zamiany ( wyeliminowanie art. 18 § 3 k.k. i rozszerzenie kwalifikacji prawnej o przepis art. 2 § 2 k.k.s. i art.7 § 2 k.k.s.) nie doszło do naruszenia prawa do obrony z wymienionego powodu.

Biorąc powyższe rozważania pod uwagę, Sąd Najwyższy orzekł, jak w postanowieniu.

r.g.