WYROK
W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ
Dnia 11 kwietnia 2025 r.
Sąd Najwyższy w składzie:
SSN Adam Roch
w sprawie E. T.
ukaranego za czyn z art. 119 § 1 k.w.
po rozpoznaniu w Izbie Karnej
na posiedzeniu bez udziału stron
w trybie art. 535 § 5 k.p.k. w zw. z art. 112 k.p.s.w.
w dniu 11 kwietnia 2025 r.
kasacji wniesionej przez Prokuratora Generalnego na korzyść ukaranego
od wyroku nakazowego Sądu Rejonowego w Ostrowie Wielkopolskim
z dnia 30 czerwca 2023 r., sygn. II W 331/23
orzeka:
uchyla zaskarżony wyrok i na podstawie art. 5 § 1 pkt 8 k.p.s.w. postępowanie przeciwko obwinionemu E. T. umarza, kosztami postępowania w sprawie obciążając Skarb Państwa.
UZASADNIENIE
Wydanym w sprawie sygn. akt II W 331/23 wyrokiem nakazowym z dnia 30 czerwca 2023 roku, Sąd Rejonowy w Ostrowie Wielkopolskim uznał E. T. za winnego tego, że w dniu 9 lutego 2023 r. o godz. 19:04 w sklepie B. przy ul. M. w O. dokonał kradzieży 1 sztuki soku V. o wartości 5,99 zł na szkodę J., tj. wykroczenia z art. 119 § 1 k.w. i wymierzył mu karę 1 miesiąca ograniczenia wolności polegającą na wykonywaniu nieodpłatnej, kontrolowanej pracy na cele społeczne w wymiarze 20 godzin. Nadto na podstawie art. 119 § 4 k.w. orzeczono obowiązek zapłaty równowartości skradzionego mienia w kwocie 5,99 zł, na rzecz pokrzywdzonej spółki.
Wyrok ten nie został zaskarżony i uprawomocnił się w dniu 1 sierpnia 2023 roku.
Prawomocnym postanowieniem z dnia 25 czerwca 2024 roku, sygn. akt II Ko 1831/23, Sąd Rejonowy w Ostrowie Wielkopolskim na podstawie art. 23 § 1 k.w. zarządził wobec E. T. wykonanie zastępczej kary 15 dni aresztu w zamian za orzeczoną ww. wyrokiem nakazowym niewykonaną karę 1 miesiąca ograniczenia wolności. Kara aresztu miała zostać wprowadzona do wykonania w okresie od 15 do 30 czerwca 2025 r.
Kasację od wyroku nakazowego na korzyść ukaranego wniósł na podst. art. 110 § 1 k.p.s.w. Prokurator Generalny, zarzucając rażące i mające istotny wpływ na treść wyroku naruszenie przepisu prawa procesowego – art. 5 § 1 pkt 8 k.p.s.w., polegające na ukaraniu E. T. za czyn z art. 119 § 1 k.w., mimo że za ten sam czyn został on wcześniej ukarany wyrokiem nakazowym Sądu Rejonowego w Ostrowie Wielkopolskim z dnia 4 maja 2023 r. o sygn. akt II W 128/23, który uprawomocnił się w dniu 1 czerwca 2023 r., co stanowi bezwzględną przyczynę odwoławczą określoną w art. 104 § 1 pkt 7 k.p.s.w.
Sąd Najwyższy zważył co następuje.
Kasacja Prokuratora Generalnego jest oczywiście zasadna, co pozwoliło na uwzględnienie jej na posiedzeniu w trybie art. 535 § 5 k.p.k. w zw. z art. 112 k.p.s.w.
Rację ma Prokurator Generalny, że w niniejszej sprawie zaistniała bezwzględna przyczyna odwoławcza o jakiej mowa w art. 5 § 1 pkt 8 k.p.s.w. w postaci powagi rzeczy osądzonej, uniemożliwiająca procedowanie w sprawie. W istocie czyn zarzucany obwinionemu stanowił uprzednio przedmiot postępowania zakończonego wydaniem przez Sąd Rejonowy w Ostrowie Wielkopolskim wyroku nakazowego z dnia 4 maja 2023 r. o sygn. akt II W 128/23.
Stan rzeczy osądzonej (res iudicata) należy do przesłanek formalnych (ściśle procesowych) warunkujących postępowanie – i jest przesłanką negatywną jego wszczęcia lub kontynuowania. W myśl art. 5 § 1 pkt 8 k.p.s.w. postępowania nie wszczyna się, a wszczęte umarza, gdy postępowanie co do tego samego czynu obwinionego zostało prawomocnie zakończone lub wcześniej wszczęte się toczy. Podstawowymi kryteriami dla zaistnienia tej przesłanki procesowej są więc tożsamość sprawcy i tożsamość czynu, gdyż nie wolno orzekać dwa razy „co do tego samego czynu” tego samego obwinionego. Ma to na celu zapewnienie stabilności prawa i orzeczeń organów procesowych w postępowaniu karnym, a także służy realizacji zasady ne bis in idem, stanowiącej gwarancję, że nikt nie będzie pociągany do odpowiedzialności karnej za ten sam czyn zabroniony pod groźbą kary więcej niż raz (zob. wyrok SN z dnia 12 lutego 2014 r., sygn. akt V KK 407/13, Lex nr 1439399; postanowienie SN z dnia 6 listopada 2014 r., sygn. akt III KK 169/14, Lex nr 1565774).
Przyjmuje się, że przez ten sam czyn rozumieć należy to samo zdarzenie faktyczne, które było już uprzednio przedmiotem osądu, bez względu na jego kwalifikację prawną czy różnice w opisie czynu, jeżeli tylko konkretne okoliczności ustalone w obu postępowaniach odnośnie do identyczności przedmiotu czynu zabronionego, przedmiotu czynności wykonawczej, a także posiłkowo miejsca, czasu i okoliczności jego popełniania wskazują na tożsamość czynu, przy czym już np. różnice w opisie sposobu działania sprawcy nie mają tu decydującego charakteru (wyroki SN z dni: 18 września 2007 r., II KK 196/07, OSNwSK 2007/1/1997; 18 lutego 2009 r., V KK 4/09, LEX nr 486533).
Lektura akt sprawy o sygn. II W 128/23 potwierdza, że E. T. został ukarany za czyn z art. 119 § 1 k.w. popełniony w dniu 9 lutego 2023 r. na szkodę J. Kwestia tożsamości czynu nie może zatem budzić wątpliwości, a przekonuje o tym opis przypisanych mu oboma wyrokami skazującymi zachowań. Wobec zatem wcześniejszej prawomocności wydanego w sprawie o sygn.
II W 128/23 wyroku nakazowego, sąd nie mógł powtórnie wszcząć i prowadzić wobec E. T. kolejnego postępowania o to samo, zakończonego wyrokiem zaskarżonym rozpoznawaną kasacją. Ukaranie za czyn, który był już wcześniej przedmiotem zakończonego prawomocnie postępowania, stanowi naruszenie przepisu art. 5 § 1 pkt 8 k.p.s.w., a uchybienie to ma charakter bezwzględnej przyczyny odwoławczej wymienionej w art. 104 § 1 pkt 7 k.p.s.w.
Stwierdzenie powyższego w postępowaniu kasacyjnym, zgodnie z art. 62 § 2 k.p.s.w., powoduje konieczność uchylenia zaskarżonego wyroku Sądu Rejonowego
w Ostrowie Wielkopolskim i umorzenia postępowania w sprawie.
Kosztami postępowania w sprawie o wykroczenie Sąd Najwyższy obciążył Skarb Państwa.
[J.J.]
[a.ł]