POSTANOWIENIE
Dnia 12 lutego 2025 r.
Sąd Najwyższy w składzie:
SSN Adam Roch
w sprawie L. B. i innych
po rozpoznaniu w Izbie Karnej w dniu 12 lutego 2025 r.
na posiedzeniu bez udziału stron
wniosku obrońcy
o wyłączenie SSN Pawła Kołodziejskiego od rozpoznania wniosku o wyłączenie od udziału w sprawie SSN Agnieszki Żywickiej
na podstawie art. 41 § 1 k.p.k. a contrario
postanowił:
pozostawić bez rozpoznania wniosek obrońcy o wyłączenie SSN Pawła Kołodziejskiego od udziału w sprawie rozpoznania wniosku o wyłączenie od udziału w sprawie SSN Agnieszki Żywickiej.
UZASADNIENIE
Do Sądu Najwyższego wpłynął wniosek o zbadanie spełnienia przez sędziów Antoniego Bojańczyka i Marka Motuka wymogów niezawisłości i bezstronności w sprawie V KK 350/23, który zarejestrowany został pod sygnaturą V KB 11/24. Po przeprowadzeniu losowania ukształtowano skład orzekający w osobach sędziów Małgorzaty Manowskiej, Piotra Prusinowskiego, Dariusza Świeckiego, Jacka Widły i Pawła Wojciechowskiego. Po rozpoznaniu wniosku obrońcy, Sąd Najwyższy postanowieniem z dnia 5 czerwca 2024 r. wyłączył sędziów Małgorzatę Manowską, Jacka Widłę i Pawła Wojciechowskiego od udziału w opisanej sprawie. W następstwie kolejnego losowania skład orzekający został uzupełniony o sędziów Romualdę Spyt, Romana Trzaskowskiego i Agnieszkę Żywicką. W dniu 16 lipca 2024 r. do Sądu Najwyższego wpłynął wniosek obrońcy o wyłączenie od udziału w sprawie sędzi Agnieszki Żywickiej. Zarządzeniem Prezesa Sądu Najwyższego kierującego pracą Izby Karnej wniosek ten obecnie został przydzielony sędziemu Pawłowi Kołodziejskiemu, przy czym pismem z dnia 29 stycznia 2025 r. obrońca wniósł o wyłączenie także tego sędziego.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje.
Wniosek w aktualnym stanie procesowym należy uznać za niedopuszczalny
z mocy ustawy, co skutkować musi pozostawieniem go bez rozpoznania.
Na wstępie należy podkreślić, że przedstawione przez obrońcę okoliczności nie mogły zostać rozpoznane w trybie 41 § 1 k.p.k. Powyższe stanowisko wynika z wyroku Trybunału Konstytucyjnego z dnia 4 marca 2020 r., sygn. akt P 22/19, gdzie wskazano, iż art. 41 § 1 w związku z art. 42 § 1 ustawy z dnia 6 czerwca 1997 r. – Kodeks postępowania karnego (Dz. U. z 2020 r. poz. 30), w zakresie, w jakim dopuszcza rozpoznanie wniosku o wyłączenie sędziego z powodu wadliwości powołania sędziego przez Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej na wniosek Krajowej Rady Sądownictwa, w skład której wchodzą sędziowie wybrani na podstawie art. 9a ustawy z dnia 12 maja 2011 r. o Krajowej Radzie Sądownictwa (Dz. U. z 2019 r. poz. 84, 609, 730 i 914 oraz z 2020 r. poz. 190), jest niezgodny z art. 179 w związku z art. 144 ust. 3 pkt 17 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej.
Niezależnie od powyższego, w orzecznictwie Sądu Najwyższego słusznie podkreśla się również, że wątpliwość co do bezstronności sędziego nie może być wywodzona z samych kwestii ustrojowych związanych z jego powołaniem i to niezależnie od tego w jakim okresie i z jakimi ułomnościami w procedurze nominacyjnej doszło to tego powołania (zob. m. in. postanowienie SN z dnia 21 czerwca 2023 r., IV KK 460/19, LEX nr 3598209; postanowienie SN z dnia 31 października 2023 r., V KK 358/23, LEX nr 3621120). Podnoszone zarzuty nie mogą mieć bowiem charakteru abstrakcyjnego i odnosić się do całych grup powołanych sędziów (postanowienie SN z dnia 10 sierpnia 2023 r., V KK 162/22, LEX nr 3600648).
Także z brzmienia art. 29 § 4 ustawy z dnia 8 grudnia 2017 r. o Sądzie Najwyższym (t.j. Dz.U. z 2024 r., poz. 622; dalej ustawa o SN), dodanego ustawą z dnia 9 czerwca 2022 r. o zmianie ustawy o Sądzie Najwyższym oraz niektórych innych ustaw (Dz.U. z 2022 r., poz. 1259) wynika, że okoliczności towarzyszące powołaniu sędziego Sądu Najwyższego nie mogą stanowić wyłącznej podstawy do podważenia orzeczenia wydanego z udziałem tego sędziego lub kwestionowania jego niezawisłości i bezstronności. Zresztą, skoro ustawa o SN w sposób szczególny reguluje badanie kwestii bezstronności sędziego w kontekście okoliczności towarzyszących powołaniu sędziego oraz jego postępowania po powołaniu (vide art. 29 ustawy o SN), to w tym zakresie stanowi ona lex specialis w stosunku do art. 41 § 1 k.p.k., wyłączając możliwość badania określonych w niej przesłanek w ogólnej procedurze (por. postanowienie SN z dnia 26 stycznia 2023 r., V KK 485/21, LEX nr 3519734, zbiory SN).
Powyższego nie zmienia akcentowany przez obrońcę przedmiot sprawy i fakt, że podsądnymi są aktywiści ekologiczni. Kwestie te pozostają wyraźnie w bardzo luźnym związku z okolicznościami dotyczącymi sędziego Sądu Najwyższego Pawła Kołodziejskiego i ewentualnym ich wpływem na jego niezależność czy bezstronność.
Konsekwencją tego stanu rzeczy jest konieczność uznania, iż niedopuszczalne jest zastosowanie art. 41 § 1 k.p.k. w sytuacji, gdy z treści wniosku o wyłączenie sędziego wynika, że dotyczy on wyłącznie kwestii przewidzianych w art. 29 § 5 ustawy o Sądzie Najwyższym, a tak właśnie jest w niniejszej sprawie. Podstawę wniosku stanowiły tu bowiem wyłącznie okoliczności dotyczące powołania SSN Pawła Kołodziejskiego, de facto związane li tylko z organem o to wnioskującym, a więc Krajową Radą Sądownictwa, w składzie ukształtowanym zgodnie z ustawą z dnia 8 grudnia 2017 r. (Dz. U. poz. 3).
Z powyższych względów, jako że wniosek obrońcy był niedopuszczalny do procedowania w trybie przewidzianym przez art. 41 § 1 k.p.k., Sąd Najwyższy pozostawił go bez rozpoznania.
[J.J.]
[a.ł]