Sygn. akt V CSK 432/19

POSTANOWIENIE

Dnia 28 lutego 2020 r.

Sąd Najwyższy w składzie:

SSN Monika Koba

w sprawie z powództwa M. K.
‎przeciwko "O." S.A. w O.
‎o uchylenie uchwały,
‎na posiedzeniu niejawnym w Izbie Cywilnej w dniu 28 lutego 2020 r.,
‎na skutek skargi kasacyjnej pozwanej od wyroku Sądu Apelacyjnego w (…)
‎z dnia 11 kwietnia 2019 r., sygn. akt I AGa (…),

odmawia przyjęcia skargi kasacyjnej do rozpoznania.

UZASADNIENIE

Wyrokiem z dnia 11 kwietnia 2019 r. Sąd Apelacyjny w (…) na skutek apelacji powódki M. K. zmienił wyrok Sądu Okręgowego w O. z dnia 7 listopada 2018 r., w ten sposób, że uchylił w całości uchwałę nr (…) Zwyczajnego Zgromadzenia Akcjonariuszy pozwanej „O.” S.A. w O. z dnia 27 czerwca 2016 r. w sprawie podziału zysku za 2015 r. Stanął  na  stanowisku, że dalsze akumulowanie środków finansowych i nie wypłacanie dywidendy akcjonariuszom, mimo bardzo dobrej sytuacji finansowej spółki, pozwalającej już z wcześniej zgromadzonych środków zrealizować zamierzenia inwestycyjne, powoduje, że podjęta w tych warunkach uchwała jest sprzeczna z dobrymi obyczajami oraz zmierza do pokrzywdzenia akcjonariusza mniejszościowego (art. 422 § 1 k.s.h.).

Orzeczenie to zostało zaskarżone skargą kasacyjną przez pozwaną. Wnosząc o przyjęcie skargi kasacyjnej do rozpoznania wskazała, że w sprawie występuje istotne zagadnienie prawne, które wymaga odpowiedzi na pytanie: „czy niewypłacanie akcjonariuszom dywidendy z uwagi na wprowadzoną w spółce politykę kumulowania zysku w specjalnie utworzonym na określone cele inwestycyjne kapitale rezerwowym, w sytuacji gdy spółka znajduje się w dobrej sytuacji finansowej, ale kapitał rezerwowy nie pokrywa jeszcze szacowanych kosztów inwestycyjnych jest działaniem naruszającym dobre obyczaje i mającym na celu pokrzywdzenie akcjonariusza?”. Ponadto w ocenie skarżącej skarga kasacyjna jest oczywiście uzasadniona ze względu na naruszenie przez Sąd Apelacyjny przepisów prawa materialnego oraz procesowego wskazanych w podstawach skargi kasacyjnej.

Sąd Najwyższy zważył, co następuje:

Skarga kasacyjna jest nadzwyczajnym środkiem zaskarżenia, którego rozpoznanie przez Sąd Najwyższy musi być uzasadnione względami o szczególnej doniosłości, wykraczającymi poza indywidualny interes skarżącej, a mającymi swoje źródło w interesie publicznym. Zgodnie z art. 398⁹ § 1 k.p.c. Sąd Najwyższy przyjmuje skargę kasacyjną do rozpoznania, jeżeli w sprawie występuje istotne zagadnienie prawne, potrzeba wykładni przepisów prawnych budzących poważne wątpliwości lub wywołujących rozbieżności w orzecznictwie sądów, zachodzi nieważność postępowania lub skarga kasacyjna jest oczywiście uzasadniona. Sąd Najwyższy w ramach przedsądu bada tylko wskazane w skardze kasacyjnej okoliczności uzasadniające jej przyjęcie do rozpoznania, a nie podstawy kasacyjne i ich uzasadnienie. Cel wymagania określonego w art. 398⁴ § 2 k.p.c. może być osiągnięty tylko przez powołanie i uzasadnienie istnienia przesłanek o charakterze publicznoprawnym, które będą mogły stanowić podstawę oceny skargi kasacyjnej pod kątem przyjęcia jej do rozpoznania.

W judykaturze Sądu Najwyższego utrwalił się pogląd, że wskazanie przyczyny określonej w art. 398⁹ § 1 pkt 1 k.p.c. nakłada na skarżącego obowiązek  przedstawienia zagadnienia o charakterze abstrakcyjnym wraz z argumentami prowadzącymi do rozbieżnych ocen prawnych, wykazania, że nie zostało ono rozstrzygnięte w dotychczasowym orzecznictwie, a wyjaśnienie go ma znaczenie nie tylko dla rozstrzygnięcia tej konkretnej sprawy, ale także innych podobnych spraw, przyczyniając się do rozwoju prawa (por. m.in. postanowienia Sądu Najwyższego z dnia 10 maja 2001 r., II CZ 35/01, OSNC 2002, nr 1, poz. 11 i z dnia 11 stycznia 2002 r., III CKN 570/01, OSNC 2002, nr 12, poz. 151).

Lakoniczny wniosek o przyjęcie skargi do rozpoznania nie spełnia tych wymagań. Pozwana ograniczyła się do zadania pytania, nie przedstawiając odrębnej i pogłębionej argumentacji jurydycznej, wspartej stanowiskiem judykatury i doktryny. Nie sformułowała w istocie zagadnienia prawnego lecz zakwestionowała istnienie podstaw do uchylenia uchwały w okolicznościach sprawy.

Ponadto w orzecznictwie Sądu Najwyższego ugruntowało się stanowisko, że decyzja o przeznaczeniu zysku rocznego na cele związane z działalnością spółki i dalszym jej rozwojem, która wyłącza prawo do dywidendy, powinna uwzględniać, między innymi, cel jej działalności, konieczne do jego realizacji i dalszego rozwoju przedsięwzięcia, uwarunkowania rynkowe oraz to, że prawo do  udziału w wypracowanym zysku jest jednym z najważniejszych uprawnień wspólnika. Właściwe rozważenie interesu spółki i wspólnika decyduje o pozytywnej ocenie uchwały zgromadzenia wspólników. Ponadto uchwała zgromadzenia wspólników przeznaczająca cały zysk roczny na kapitał zakładowy może być kwalifikowana jako krzywdząca wspólnika w relacji do spółki, jeśli powoduje długotrwałe wyłączenie zysku z podziału, kiedy kapitał zapasowy i kapitał rezerwowy są już bardzo znaczne. Decyzja o przeznaczeniu zysku na inne cele niż wypłata dywidendy pozostaje zasadniczo w sferze dyskrecjonalnej władzy walnego zgromadzenia akcjonariuszy, a skorzystanie z tego uprawnienia może podlegać kontroli sądu w przypadku zaskarżenia uchwały. Decyzja o zaniechaniu wypłaty dywidendy nie może jednak zostać podjęta w sposób dowolny, w szczególności nie może naruszać zasady równouprawnienia akcjonariuszy, ani  krzywdzić ich w inny sposób (por. m.in. wyroki Sądu Najwyższego z dnia 16 kwietnia 2004 r., I CK 537/03, OSNC 2004, nr 10, poz. 9, dnia 6 marca 2009 r., II CSK 522/08, niepubl., z dnia 21 maja 2010 r., II CSK 564/09, niepubl., z dnia 27 marca 2013 r., I CSK 407/12, OSP 2013 nr 11, poz. 108, i z dnia 17 stycznia 2018 r., IV CSK 252/17, OSNC 2018 nr 12, poz. 118). Nie zachodzi zatem potrzeba kolejnej wypowiedzi Sądu Najwyższego w tym przedmiocie.

Zgodnie z utrwalonym stanowiskiem Sądu Najwyższego przez oczywistą zasadność skargi kasacyjnej (art. 398⁹ § 1 pkt 4 k.p.c.) należy natomiast rozumieć sytuację, w której skarga jest uzasadniona w sposób ewidentny, wskazując na rażące i poważne uchybienia zaskarżonego orzeczenia, które są  możliwe do stwierdzenia bez konieczności prowadzenia bardziej złożonych rozumowań. Jedynie w takim wypadku możliwa jest kontrola prawomocnego orzeczenia sądu drugiej instancji w postępowaniu kasacyjnym. Obciążenie go oczywistą i istotną wadą wskazuje, że usunięcie tego orzeczenia z obrotu leży w interesie  publicznym - a tym samym, że może dojść do realizacji celu skargi  kasacyjnej, jako   nadzwyczajnego środka zaskarżenia (tak np. Sąd Najwyższy w postanowieniach z dnia 10 kwietnia 2013 r., III CSK 67/13, nie publ. i z dnia 29 września 2017 r., V CSK 162/17, nie publ.). Przesłanką przyjęcia skargi kasacyjnej nie jest oczywiste naruszenie konkretnego przepisu prawa materialnego lub procesowego, lecz sytuacja, w której naruszenie to spowodowało wydanie oczywiście nieprawidłowego orzeczenia (por. m.in. postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 8 października 2015 r., IV CSK 189/15 niepubl. i przywołane tam orzecznictwo).

Bliższa analiza lakonicznego uzasadnienia wniosku o przyjęcie skargi kasacyjnej do rozpoznania nie pozwala przyjąć, by była ona - w powyższym rozumieniu - oczywiście uzasadniona. Przede wszystkim skarżąca nie uwzględniła, że skarga kasacyjna winna być tak zredagowana i skonstruowana, by Sąd Najwyższy nie musiał poszukiwać w jej podstawach lub ich uzasadnieniu  elementów kreatywnych skargi. Skarżąca powinna była podać argumenty wykazujące, że rzeczywiście skarga kasacyjna jest oczywiście uzasadniona i w czym - w jej ocenie - wyraża się ta „oczywistość”, a czego nie uczyniła. Pozwana odwołując się do zarzutów sformułowanych w podstawach skargi domaga  się w istocie analizy podstaw skargi na etapie przedsądu, co jest niedopuszczalne. Oczywista zasadność skargi, nie może być również konstruowana na negowaniu podstawy faktycznej zaskarżonego orzeczenia i przeprowadzonej przez Sąd drugiej instancji oceny dowodów (art. 398³ § 3 i 398¹³ §  2  k.p.c.). Tymczasem skarżąca zmierza do zakwestionowania ustaleń dokonanych przez Sąd meriti, że kondycja finansowa spółki była na tyle dobra, że  mogła część kapitału przeznaczyć na wypłatę dywidendy dla akcjonariuszy, co nie kolidowało z jej zamierzeniami inwestycyjnymi.

Z przytoczonych względów Sąd Najwyższy na podstawie art. 398⁹ § 2 k.p.c. odmówił przyjęcia skargi kasacyjnej do rozpoznania, nie znajdując też okoliczności, które w ramach przedsądu jest obowiązany brać pod uwagę z urzędu.

jw