POSTANOWIENIE
Dnia 13 marca 2025 r.
Sąd Najwyższy w składzie:
SSN Jacek Błaszczyk (przewodniczący, sprawozdawca)
SSN Jarosław Matras
SSN Zbigniew Puszkarski
w sprawie K. B.
skazanego z art. 286 § 1 k.k. i inne
po rozpoznaniu w Izbie Karnej na posiedzeniu
w dniu 13 marca 2025 r.,
wniosku obrońcy skazanego o wznowienie postępowania zakończonego prawomocnym wyrokiem Sądu Apelacyjnego w Katowicach z dnia 15 lipca 2021 r., sygn. akt II AKa 501/19, utrzymującym w mocy wyrok Sądu Okręgowego w Katowicach z dnia 27 maja 2019 r., sygn. akt XXI K 241/15,
na podstawie art. 544 § 2 i § 3 k.p.k. w zw. z art. 540b § 2 k.p.k.
p o s t a n o w i ł:
1. oddalić wniosek;
2. obciążyć skazanego kosztami sądowymi postępowania wznowieniowego.
Jarosław Matras Jacek Błaszczyk Zbigniew Puszkarski
UZASADNIENIE
W dniu 28 października 2024 r., do Sądu Najwyższego wpłynął wniosek obrońcy K. B. – adw. A. S. , z dnia 17 października 28 października 2024 r. o wznowienie postępowania sądowego zakończonego wyrokiem Sądu Apelacyjnego w Katowicach z dnia 15 lipca 2021 r., sygn. akt II AKa 501/19, utrzymującym w mocy wyrok Sądu Okręgowego w Katowicach z dnia 27 maja 2019 r., sygn. akt XXI K 241/15, na podstawie którego K. B. został skazany na karę 1 roku i 6 miesięcy pozbawienia wolności.
Jako podstawę wznowienia postępowania obrońca wskazała art. 540b § 1 pkt.1 k.p.k., art. 542 § 1 k.p.k., art. 544 § 2 k.p.k.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje:
Wniosek o wznowienie postępowania nie jest zasadny.
Zgodnie z treścią art. 540b § 1 k.p.k. postępowanie sądowe zakończone prawomocnym orzeczeniem można wznowić na wniosek oskarżonego, złożony w terminie zawitym miesiąca od dnia, w którym dowiedział się o zapadłym wobec niego orzeczeniu, jeżeli sprawę rozpoznano pod nieobecność oskarżonego, któremu nie doręczono zawiadomienia o terminie posiedzenia lub rozprawy albo doręczono je w inny sposób niż osobiście, gdy wykaże on, że nie wiedział o terminie oraz o możliwości wydania orzeczenia pod jego nieobecność.
Natomiast, stosownie do unormowania z art. 540b § 2 k.p.k., przepisu § 1 (art. 540b k.p.k.) nie stosuje się w wypadkach, o których mowa w art. 133 § 2 k.p.k., art. 136 § 1 k.p.k. oraz art. 139 § 1 k.p.k., a także jeżeli w rozprawie lub posiedzeniu uczestniczył obrońca.
W przypadku skazanego K. B. doręczenia zawiadamiające o poszczególnych czynnościach procesowych w postępowaniu sądowym były dokonywane w trybie określonym w art. 133 § 2 k.p.k. i art. 139 § 1 k.p.k., a więc - jako prawidłowe - wywołały określone skutki procesowe, tym samym ziściła się jedna z negatywnych przesłanek wznowienia postępowania, a określonych w przepisie art. 540b § 2 k.p.k.
W toku postępowania przygotowawczego w trakcie przesłuchania w charakterze podejrzanego K. B. wskazał jako adres do doręczeń: XX-XXX . ul. C. u H. i A. W.. Taki adres podejrzany wskazał w obecności swojej obrońcy z wyboru adw. K. W., która była obecna w trakcie przeprowadzanej czynności procesowej (k. 5606, tom XXIX). W trakcie tego przesłuchania K. B. złożył wniosek o skazanie go bez przeprowadzania rozprawy.
Przepis art. 133 § 2 k.p.k. przewiduje, że w wypadku przesłania pisma za pośrednictwem operatora pocztowego i niemożliwości jego doręczenie w sposób wskazany w art. 132 k.p.k. (do rąk własnych albo za pośrednictwem dorosłego domownika, administracji domu, dozorcy lub sołtysa) doręczający umieszcza zawiadomienie w skrzynce do doręczania korespondencji bądź na drzwiach mieszkania adresata lub w innym widocznym miejscu ze wskazaniem, gdzie i kiedy pismo pozostawiono oraz, że należy je odebrać w ciągu 7 dni; w razie bezskutecznego upływu tego terminu, należy czynność zawiadomienia powtórzyć jeden raz. W wypadku dokonania tych czynności pismo uznaje się za doręczone.
Z kolei, stosownie do treści art. 139 § 1 k.p.k., jeżeli strona, nie podając nowego adresu, zmienia miejsce zamieszkania lub nie przebywa pod wskazanym przez siebie adresem, w tym także z powodu pozbawienia wolności w innej sprawie, pismo wysłane pod tym adresem uważa się za doręczone. Dotyczy to także strony, która zgłosiła wniosek o dokonywanie doręczeń na adres oznaczonej skrytki pocztowej i nie zawiadomiła organu o zmianie tego adresu lub zaprzestaniu korzystania z niego.
Obie te sytuacje zmaterializowały się w niniejszej sprawie.
Wysyłane do K. B. pisma w sprawie wysyłano na wskazany powyżej adres do doręczeń – wskazany przez samego skazanego.
Doręczenie zawiadomienia o rozprawie przed Sądem pierwszej instancji wraz z aktem oskarżenia okazało się - pomimo podejmowanych dwukrotnie prób i pozostawiania wezwania w drzwiach, nieskuteczne (k. 6197, t. XXXII), co w sposób dostateczny uprawdopodobniało wystąpienie sytuacji o jakiej mowa w przepisie art. 139 § 1 k.p.k. W toku kolejnych, licznych terminów rozprawy stwierdzano, że oskarżony K. B. nie stawił się, ale uznawano, że został prawidłowo o terminie powiadomiony. Nie stawiała się także jego obrońca, powiadomiona o terminie rozprawy.
Wymieniony nie odbierał również kierowanej do niego w toku postępowania okołoinstancyjnego i apelacyjnego korespondencji (k. 8262, k. 8333, t. XLIII; k. 8501, t. XLIV), a jak wynika z treści dokumentacji zawartej w aktach sprawy każdorazowo dopełniano w tych wypadkach wymagań określonych w ustawie (art. 133 § 2 k.p.k.).
W protokole rozprawy odwoławczej w dniu 15 lipca 2021 r. (k. 8504 – 8504v.) zapisano: Nie stawił się oskarżony K. B. – przesyłka nie podjęta w terminie, podwójnie awizowana, prawidłowo zawiadomiony o terminie rozprawy.
W tym stanie rzeczy uznać należy, że nastąpiło skuteczne wyłączenie możliwości wznowienia postępowania w oparciu o przepis art. 540b § 1 k.p.k. w związku z zaistnieniem okoliczności wskazanych w § 2 tego przepisu. Zasady tej, jak słusznie wskazał prokurator w pisemnej odpowiedzi na wniosek o wznowienie postępowania, nie znosi fakt, że ówczesny obrońca o nowym miejscu zamieszkania skazanego wiedział, nie zawiadamiając jednak Sądu rozpoznającego sprawę. Sam obrońca w uzasadnieniu wniosku o wznowienie stwierdził (s. 6): „Podnieść należy, iż wprawdzie doręczenia w przedmiotowej sprawie następowały w trybie art. 139 par. 1 k.p.k. jednakże Skazany podał nowy adres zamieszkania swojej ówczesnej obrońcy, która to zaniechała powiadomienia o tym fakcie organów prowadzących postępowanie...”. Obrońca wskazał we wniosku o wznowienie, że skazany „liczył” na to, że jego ustanowiony wtedy obrońca przekaże organom ścigania dane co do nowego adresu pobytu, co nie nastąpiło. Zdaniem wnioskodawcy, w takim układzie, nie powinien mieć wobec K. B. zastosowanie art. 139 § 1 k.p.k. i przewidziana tam fikcja doręczeń.
Nie jest takie stanowisko trafne, albowiem - wskazując adres do doręczeń w kraju to oskarżony ma obowiązek sprawdzać dostarczaną na ten adres korespondencję, licząc się z tym, że w przypadku dwukrotnego awizowania przesyłki, zostanie ona uznana za prawidłowo doręczoną, ze wszystkimi tego procesowymi konsekwencjami (por. postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 21 grudnia 2021 r., II KK 568/21). Ponadto trudno uznać za przekonujące, aby oskarżony K. B. , nie miał możliwości bezpośrednio Sądowi podania nowego adresu miejsca zamieszkania, pobytu, czy do doręczeń, i aby był w tym zakresie ograniczony co do podjęcia niezbędnych i w pełni możliwych do realizacji działań.
Brak jest podstaw do podzielania argumentacji obrońcy mającej usprawiedliwić bierność K. B. , będącego wtedy oskarżonym. Wobec jednoznacznego stanowiska zajętego w trakcie przesłuchania w toku postępowania przygotowawczego (przyznania się w całości do popełnienia zarzuconych mu czynów i złożenia wniosku o skazanie go bez przeprowadzenia rozprawy) nie można też przyjąć, aby K. B. nie wiedział o możliwości wydania wobec niego orzeczenia pod jego nieobecność (art. 133 § 1 in fine k.p.k.). Brak jest zasadnych powodów wyłączających moc procesową takiego oświadczenia woli oskarżonego złożonego w toku prowadzonego przeciwko niemu postępowania, i wynikających z tego konsekwencji prawnych (por. postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 11 lipca 2022 r., IV KO 42/22).
Podsumowując powyższe rozważania skonkludować należy, że wprawdzie sprawę rozpoznano pod nieobecność oskarżonego, jednak możliwość wznowienia w tej sprawie postępowania karnego wyklucza fakt prawidłowego, tym samym skutecznego zawiadamiania K. B. o kolejnych terminach rozpraw (w Sądach a quo i ad quem) w trybie określonym w art. 133 § 2 k.p.k. oraz w art. 139 § 1 k.p.k.
Kierując się wskazanymi względami, postanowiono jak w części dyspozytywnej postanowienia, obciążając jednocześnie skazanego – stosownie do treści art. 639 k.p.k. – kosztami postępowania wznowieniowego.
[J.J.]
Jarosław Matras Jacek Błaszczyk Zbigniew Puszkarski