WYROK
W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ
Dnia 24 września 2025 r.
Sąd Najwyższy w składzie:
SSN Eugeniusz Wildowicz (przewodniczący)
SSN Waldemar Płóciennik (sprawozdawca)
SSN Małgorzata Wąsek-Wiaderek
w sprawie M. P.
skazanego z art. 286 § 1 k.k. w zw. z art. 64 § 1 k.k.
po rozpoznaniu w Izbie Karnej na posiedzeniu w trybie art. 535 § 5 k.p.k.
w dniu 24 września 2025 r.,
kasacji wniesionej przez Rzecznika Praw Obywatelskich
od wyroku Sądu Rejonowego w Mysłowicach
z dnia 3 lipca 2020 r., sygn. akt II K 11/19,
1. uchyla zaskarżony wyrok i sprawę przekazuje Sądowi Rejonowemu w Mysłowicach do ponownego rozpoznania,
2. obciąża Skarb Państwa kosztami sądowymi postępowania kasacyjnego.
Waldemar Płóciennik Eugeniusz Wildowicz Małgorzata Wąsek-Wiaderek
UZASADNIENIE
Sąd Rejonowy w Mysłowicach wyrokiem z dnia 3 lutego 2020 r., sygn. akt II K 11/19, uznał M. P. za winnego tego, że „w dniu 4 czerwca 2017 r., w nieustalonym miejscu, ze skutkiem w C., za pośrednictwem sieci Internet, zamieścił ogłoszenie nr [XXX] na portalu ogłoszeniowym www.[...].pl i działając w celu osiągnięcia korzyści majątkowej, doprowadził F. W. do niekorzystnego rozporządzenia mieniem w kwocie 2000 zł z tytułu wpłaconej zaliczki, wprowadzając pokrzywdzonego w błąd co do zamiaru i możliwości wywiązywania się z umowy sprzedaży ciągnika marki F. - przy czym zarzucanego mu czynu dopuścił się w ciągu pięciu lat po odbyciu w okresie od 5 marca 2012 r. do 9 listopada 2013 r., od dnia 15 listopada 2007 r. do dnia 16 listopada 2007 r. i od dnia 2 lutego 2008 r. do dnia 27 maja 2008 r., kary łącznej 2 lat pozbawienia wolności orzeczonej prawomocnym wyrokiem Sądu Rejonowego Łódź-Śródmieście w Łodzi z dnia 27 maja 2008 r., sygn. akt V K 121/08, za umyślne przestępstwo podobne z art. 288 § 1 k.k.” - tj. za winnego występku z art. 286 § 1 k.k. w zw. z art. 64 § 1 k.k. i za to na podstawie art. 286 § 1 k.k. wymierzył mu karę 6 miesięcy pozbawienia wolności. Na podstawie art. 46 § 1 k.k. sąd zobowiązał M. P. do naprawienia szkody wyrządzonej przestępstwem, poprzez zapłatę na rzecz pokrzywdzonego F. W. 2000 złotych.
Żadna ze stron postępowania nie zaskarżyła rozstrzygnięcia Sądu Rejonowego, dlatego też wyrok uprawomocnił się w dniu 11 lutego 2020 r.
Kasację na korzyść skazanego wniósł Rzecznik Praw Obywatelskich, który zaskarżając wyrok w całości zarzucił „rażące i mające istotny wpływ na jego treść naruszenie prawa karnego materialnego, tj. art. 64 § 1 k.k., polegające na przyjęciu, że M. P. popełnił zarzucany mu czyn w warunkach powrotu do przestępstwa, którego za podstawę zastosowania przyjęto odbycie kary łącznej 2 lat pozbawienia wolności wymierzonej wyrokiem Sądu Rejonowego Łódź-Śródmieście w Łodzi z dnia 27 maja 2008 r., sygn. akt V K 121/08, za przestępstwo podobne z art. 288 k.k., mimo, iż żadna z kar jednostkowych wymierzonych za przestępstwo podobne z art. 288 k.k., objętych węzłem kary łącznej, nie była orzeczona w rozmiarze co najmniej 6 miesięcy pozbawienia wolności”. Skarżący wniósł o dopuszczenie dowodu z akt sądowych Sądu Rejonowego dla Łodzi-Śródmieścia w Łodzi, oznaczonych sygn. V K121/08, w celu wykazania, że w niniejszej sprawie nie zaistniały przesłanki warunkujące przypisanie skazanemu czynu popełnionego w warunkach powrotu do przestępstwa określonych w art. 64 § 1 k.k. i w konsekwencji uchylenie wyroku Sądu I instancji i przekazanie sprawy Sądowi Rejonowemu w Mysłowicach do ponownego rozpoznania.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje.
Kasacja wniesiona przez Rzecznika Praw Obywatelskich na korzyść skazanego M. P. okazała się oczywiście zasadna, co umożliwiło jej uwzględnienie na posiedzeniu w trybie art. 535 § 5 k.p.k.
Podzielić należy stanowisko Rzecznika Praw Obywatelskich, że jednym z warunków, od spełnienia którego uzależniona jest możliwość przyjęcia, iż sprawca danego czynu dopuszcza się go w warunkach powrotu do przestępstwa z art. 64 § 1 k.k., jest ustalenie, że został on uprzednio skazany za umyślne przestępstwo podobne na karę pozbawienia wolności w wymiarze co najmniej 6 miesięcy i że odbył karę co najmniej w takiej wysokości. Przy czym przez tak orzeczoną karę należy rozumieć zasadniczą, jednostkową karę pozbawienia wolności, która to kara w przypadku objęcia jej karą łączną musi być wymierzona chociażby za jedno z przestępstw poprzednich, do którego odnosi się podobieństwo przestępstwa ponownego, właśnie w rozmiarze nie niższym niż 6 miesięcy.
Przenosząc powyższe rozważania natury ogólnej na grunt rozpoznawanej sprawy stwierdzić należy, za skarżącym, że nie został spełniony podstawowy warunek z art. 64 § 1 k.k. - a mianowicie skazania za czyn podobny na karę co najmniej 6 miesięcy pozbawienia wolności i odbycia tej kary w takim wymiarze.
Zgodnie z wyrokiem Sądu Najwyższego z dnia 20 marca 2013 r. w sprawie IV KK 51 /13, w wypadku orzeczenia kary łącznej pozbawienia wolności, 5-letni okres przewidziany w art. 64 § 1 k.k. biegnie od odbycia kary łącznej, przy czym kara za przestępstwo poprzednie, do którego odnosi się podobieństwo przestępstwa ponownego musi być orzeczona w rozmiarze co najmniej 6 miesięcy pozbawienia wolności. Tymczasem, z załączonego do akt niniejszej sprawy odpisu wyroku Sądu Rejonowego dla Łodzi-Śródmieścia w Łodzi, w sprawie V K 121/08 wynika, iż Sąd skazał M. P. za 6 czynów i wymierzył mu kary jednostkowe: za czyn z art. 288 § 1 k.k. w zw. z art. 31 § 2 k.k. - 5 miesięcy pozbawienia wolności, za czyn z art. 190 § 1 k.k. w zw. z art. 31 § 2 k.k. - 5 miesięcy pozbawienia wolności, za czyn z art. 226 § 1 k.k. w zw. z art. 31 § 2 k.k. - 5 miesięcy pozbawienia wolności, za czyn z art. 190 § 1 k.k. - 5 miesięcy pozbawienia wolności, za czyn z art. 288 § 1 k.k. - 5 miesięcy pozbawienia wolności oraz za czyn z art. 190 § 1 k.k. w zw. z art. 157§ 2 k.k. w zw. z art. 11 § 2 k.k. - 5 miesięcy pozbawienia wolności. Następnie, Sąd na podstawie art. 85 k.k. i 86 § 1 k.k. połączył kary jednostkowe pozbawienia wolności i orzekł karę łączną w wymiarze 2 lat pozbawienia wolności, której wykonanie na podstawie art. 69 § 1 k.k. i art. 70 § 1 k.k. warunkowo zawiesił na okres 5 lat. W dniu 5 lipca 2011 r. (k – 90-91) Sąd Rejonowy dla Łodzi-Śródmieścia w Łodzi wydał postanowienie o zarządzeniu wykonania kary łącznej 2 lat pozbawienia wolności z warunkowym zawieszeniem jej wykonania na okres próby 5 lat. Kara ta została odbyta w okresie od 15.11.2007 r. do 16.11.2008 r. od 2.02.2008 r. do 27.05.2008 r. od 5.03.2012 r. do 9.11.2013 r. (k – 176verte).
Z analizy akt sprawy wynika, że M. P. za czyn z art. 288 § 1 k.k. został skazany jedynie na karę 5 miesięcy pozbawienia wolności. Nie mógł więc za to właśnie przestępstwo odbyć kary w wymiarze warunkującym działanie w warunkach recydywy z art. 64 § 1 k.k.. Wadliwie przyjęcie przez sąd faktu odbycia kary w wymiarze 2 lat pozbawienia wolności, dotyczyło kary łącznej orzeczonej także za inne czyny objęte powołanym wyrokiem i nie ma znaczenia, że tą karą łączną były objęte kary jednostkowe w wymiarze 5 miesięcy pozbawienia wolności każda, za dwa czyny z art. 288 § 1 k.k.
Powyższe oznacza, że nie został spełniony warunek przyjęcia recydywy z art. 64 § 1 k.k., ponieważ nie była orzeczona wobec oskarżonego kara w wymiarze co najmniej 6 miesięcy pozbawienia wolności, stąd też, przed datą popełnienia przypisanego mu czynu na mocy zaskarżonego niniejszą kasacją wyroku, nie mógł odbyć co najmniej 6 miesięcy pozbawienia wolności za przypisane mu wcześniej umyślne przestępstwo podobne.
Orzeczenie wobec M. P. przez Sąd Rejonowy kary pozbawienia wolności w warunkach recydywy z art. 64 § 1 k.k. miało miejsce z rażącym naruszeniem prawa karnego materialnego i miało istotny wpływ na treść zaskarżonego orzeczenia, także w zakresie opisu czynu, jego kwalifikacji prawnej i unormowań odnoszących się do jej wykonywania.
Mając powyższe na uwadze, Sąd Najwyższy uchylił zaskarżony wyrok Sądu Rejonowego w Mysłowicach i przekazał sprawę temu Sądowi do ponownego rozpoznania.
Rozpoznając sprawę ponownie, Sąd będzie zobowiązany do uwzględnienia powyższych uwag.
[J.J.]
[r.g.]
Waldemar Płóciennik Eugeniusz Wildowicz Małgorzata Wąsek-Wiaderek