POSTANOWIENIE
Dnia 4 czerwca 2025 r.
Sąd Najwyższy w składzie:
SSN Anna Dziergawka
w sprawie skazanego A. B.
po rozpoznaniu w Izbie Karnej w dniu 4 czerwca 2025 r.
na posiedzeniu bez udziału stron
wniosków pełnomocnika oskarżyciela posiłkowego i obrońcy skazanego
o wyłączenie sędziów Sądu Najwyższego
na podstawie art. 29 § 4 ustawy z dnia 8 grudnia 2017 r. o Sądzie Najwyższym (Dz.U. z 2021 r., poz. 1904 t.j. z dnia 21.10.2021 ze zm.) w zw. z art. 41 § 1 k.p.k. a contrario
p o s t a n o w i ł
wnioski o wyłączenie sędziego SN Stanisława Stankiewicza, sędziego SN Pawła Kołodziejskiego i sędziego SN Ryszarda Witkowskiego pozostawić bez rozpoznania jako niedopuszczalne z mocy ustawy.
UZASADNIENIE
Do Sądu Najwyższego wpłynęły wnioski pełnomocnika oskarżyciela posiłkowego i obrońcy skazanego o wyłączenie sędziego SN Stanisława Stankiewicza, sędziego SN Pawła Kołodziejskiego i sędziego SN Ryszarda Witkowskiego od rozpoznania sprawy o sygn. V KK 25/25, z uwagi na istnienie obawy co do ich bezstronności, bowiem powołani zostali na urząd sędziego Sądu Najwyższego na wniosek Krajowej Rady Sądownictwa ukształtowanej w trybie określonym przepisami ustawy z 8 grudnia 2017 r. We wnioskach wskazano również, iż orzekanie przez tych sędziów naruszałoby zasadę nemo iudex in causa sua. Ponadto obrońca skazanego dodatkowo podniósł, że decyzją Prezydenta RP sędzia SN Ryszard Witkowski został powołany do pełnienia urzędu Sędziego Sądu Najwyższego w Izbie Dyscyplinarnej, a następnie został przeniesiony do orzekania w Izbie Karnej Sądu Najwyższego.
Sąd Najwyższy rozważył, co następuje.
Wnioski należało pozostawić bez rozpoznania jako niedopuszczalne z mocy ustawy.
Głównym argumentem na jaki powołali się wnioskodawcy jest fakt powołania SSN Stanisława Stankiewicza, SSN Pawła Kołodziejskiego i SSN Ryszarda Witkowskiego na urząd sędziego w trybie przewidzianym w ustawie z 8 grudnia
2017 r. o zmianie ustawy o Krajowej Radzie Sądownictwa oraz niektórych innych ustaw.
Na wstępie należy podkreślić, że zawarte we wnioskach pełnomocnika oskarżyciela posiłkowego i obrońcy skazanego okoliczności nie mogły zostać rozpoznane w trybie 41 § 1 k.p.k. W orzecznictwie Sądu Najwyższego słusznie podkreśla się, że wątpliwość co do bezstronności sędziego nie może być wywodzona z samych kwestii ustrojowych związanych z jego powołaniem i to niezależnie od tego w jakim okresie i z jakimi ułomnościami w procedurze nominacyjnej doszło to tego powołania (zob. m. in. postanowienie SN z dnia 21 czerwca 2023 r., IV KK 460/19, LEX nr 3598209; postanowienie SN z dnia 31 października 2023 r., V KK 358/23, LEX nr 3621120). Podnoszone zarzuty nie mogą mieć bowiem charakteru abstrakcyjnego i odnosić się do całych grup powołanych sędziów (zob. postanowienie SN z dnia 10 sierpnia 2023 r., V KK 162/22, LEX nr 3600648).
Powyższe stanowisko potwierdza również wyrok Trybunału Konstytucyjnego z dnia 4 marca 2020 r., sygn. akt P 22/19, z którego wynika, że art. 41 § 1 w związku z art. 42 § 1 ustawy z dnia 6 czerwca 1997 r. – Kodeks postępowania karnego (Dz. U. z 2020 r. poz. 30), w zakresie, w jakim dopuszcza rozpoznanie wniosku o wyłączenie sędziego z powodu wadliwości powołania sędziego przez Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej na wniosek Krajowej Rady Sądownictwa, w skład której wchodzą sędziowie wybrani na podstawie art. 9a ustawy z dnia 12 maja 2011 r. o Krajowej Radzie Sądownictwa (Dz. U. z 2019 r. poz. 84, 609, 730 i 914 oraz z 2020 r. poz. 190), jest niezgodny z art. 179 w związku z art. 144 ust. 3 pkt 17 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej.
Także z brzmienia art. 29 § 4 ustawy z dnia 8 grudnia 2017 r. o Sądzie Najwyższym (t.j. Dz.U. z 2024 r., poz. 622; dalej ustawa o SN), dodanego ustawą z dnia 9 czerwca 2022 r. o zmianie ustawy o Sądzie Najwyższym oraz niektórych innych ustaw (Dz.U. z 2022 r., poz. 1259) wynika, że okoliczności towarzyszące powołaniu sędziego Sądu Najwyższego nie mogą stanowić wyłącznej podstawy do podważenia orzeczenia wydanego z udziałem tego sędziego lub kwestionowania jego niezawisłości i bezstronności. Skoro zatem ustawa o SN w sposób szczególny reguluje badanie kwestii bezstronności sędziego w kontekście okoliczności towarzyszących powołaniu sędziego oraz jego postępowania po powołaniu (zob. art. 29 ustawy o SN), to w tym zakresie stanowi lex specialis w stosunku do art. 41 § 1 k.p.k., wyłączając możliwość badania określonych w niej przesłanek w ogólnej procedurze (zob. postanowienie SN z dnia 26 stycznia 2023 r., V KK 485/21).
Konsekwencją tego stanu rzeczy jest konieczność uznania, iż niedopuszczalne jest zastosowanie art. 41 § 1 k.p.k. w sytuacji, gdy z treści wniosku o wyłączenie sędziego wynika, że dotyczy on okoliczności przewidzianych w art. 29 § 5 ustawy o SN, a tak właśnie jest w niniejszej sprawie. Podstawą wniosków stanowiły tu bowiem okoliczności dotyczące powołania sędziów, a de facto kwestie związane z organem o to wnioskującym, a więc Krajową Radą Sądownictwa, ukształtowaną na drodze nowelizacji z dnia 8 grudnia 2017 r. Takie procedowanie zmierzałoby do obejścia zawartego w art. 29 § 4 ustawy o SN bezwzględnego zakazu, który nie dopuszcza możliwości podważenia orzeczenia wydanego z udziałem sędziego Sądu Najwyższego lub kwestionowania jego niezawisłości i bezstronności wyłącznie z powodu okoliczności towarzyszących powołaniu tego sędziego.
Powyższej oceny nie mogą zmienić podnoszone przez obrońcę skazanego okoliczności związane z powołaniem sędziego SN Ryszarda Witkowskiego na stanowisko sędziego w Izbie Dyscyplinarnej Sądu Najwyższego, a następnie jego przeniesienie do Izby Karnej. Argumentacja przedstawiona przez obrońcę skazanego nie spełnia w tym zakresie wymogów określonych przepisem art. 41 § 1 k.p.k., co uzasadnia brak możliwości merytorycznego rozpoznania wniosku.
W rozpatrywanej sprawie należy także podkreślić, że nie ma żadnych podstaw do twierdzenia, jakoby w sprawie miała zostać naruszona zasada nemo iudex in causa sua. Należy w pełni podzielić pogląd, iż wniosków o wyłączenie usadowionych tylko na podnoszeniu okoliczności o charakterze ustrojowym nie wolno uwzględniać automatycznie z tego tylko powodu, iż przedmiot sprawy znajduje zastosowanie także do osób ją rozstrzygających (zob. postanowienie SN z dnia 16 stycznia 2024 r., III KK 293/23; postanowienie SN z dnia 11 lipca 2024 r., IV KK 142/24). Bez zindywidualizowania podnoszonych okoliczności w aspekcie konkretnych faktów poddających się ocenie sądu, pozostają one w warstwie wyłącznie teoretycznej, niepowiązanej odpowiednio ani z konkretną sprawą, od udziału w której wniosek o wyłączenie zostaje złożony, ani z określonym sędzią, którego wniosek ten dotyczy (zob. postanowienie SN z dnia 11 października 2024 r., II KO 110/24).
W uwarunkowaniach niniejszej sprawy nie mogłoby dojść do złamania zasady nemo iudex in causa sua przez sędziów Sądu Najwyższego powołanych przez Krajową Radę Sądownictwa ukształtowaną ustawą z dnia 8 grudnia 2017 r. Sędzia w takich okolicznościach nie orzeka bowiem „we własnej sprawie”, gdyż przedmiot konkretnego postępowania nie stanowi „jego sprawy”, a wydane przez niego orzeczenie w żaden sposób nie będzie miało wpływu na sferę jego własnych uprawnień lub obowiązków prawnych (zob. postanowienie SN z dnia 30 listopada
2023 r., I Zo 75/2; postanowienie SN z dnia 4 września 2024 r., I Zo 144/24; postanowienie SN z dnia 2 października 2024 r., V KK 282/24).
Z powyższych względów wnioski pełnomocnika oskarżyciela posiłkowego i obrońcy skazanego były niedopuszczalne z mocy ustawy, dlatego Sąd Najwyższy pozostawił je bez rozpoznania.
[J.J.]
[a.ł]