POSTANOWIENIE
Dnia 5 lutego 2025 r.
Sąd Najwyższy w składzie:
SSN Jarosław Matras
w sprawie S.A. i in.
po rozpoznaniu w Izbie Karnej
na posiedzeniu w dniu 5 lutego 2025 r.
na skutek
wniosku obrońcy skazanego B.Z.
o wyłączenie sędziego Sądu Najwyższego R.W. od orzekania
w sprawie wniosku o wyłączenie sędziego Sądu Najwyższego M.B.
na podstawie art. 42 § 4 zdanie pierwsze k.p.k. w zw. z art. 41 § 1 k.p.k.
postanowił:
wyłączyć sędziego Sądu Najwyższego R.W. od orzekania w przedmiocie wniosku obrońcy skazanego B. Z. o wyłączenie od rozpoznania sprawy sędziego Sądu Najwyższego M.B.
UZASADNIENIE
W dniu 20 listopada 2024 r. do Sądu Najwyższego wpłynął wniosek obrońcy B. Z. o wyłączenie sędziego SN R.W. od orzekania co do wniosku obrońcy o wyłączenie od rozpoznania sprawy sędziego SN M.B., z uwagi na brak bezstronności oraz fakt, iż rozpoznanie wskazanego wniosku przez tego sędziego naruszałoby zakaz nemo iudex in causa sua. W uzasadnieniu wniosku obrońca wskazał, że do rozpoznania wniosku obrońcy o wyłączenie SSN M. B. został wyznaczony SSN R. W., którego dotyczą te same okoliczności faktyczne i prawne, które były podstawą wniosku o wyłączenie SSN M. B. Wskazano bowiem na to, że sędzia R. W. otrzymał nominację na to stanowisko na skutek rekomendacji Krajowej Rady Sądownictwa, której kształt został określony ustawą z dnia 8 grudnia 2017 r., co do której niezależności od władzy ustawodawczej oraz wykonawczej ma wynik negatywny.
Ponadto obrońca wskazał także na liczne orzeczenia wskazujące na brak jego bezstronności i niezależności, wynikające z okoliczności powołania go na stanowisko sędziego Sądu Najwyższego w błędnej procedurze, a także z uwagi na jego postawę prezentowaną podczas orzekania w Izbie Dyscyplinarnej Sądu Najwyższego.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje.
Wniosek należało uwzględnić.
Przepis art. 41 k.p.k. ustanawiający instytucję iudex suspectus przewiduje możliwość wyłączenia sędziego, jeżeli istnieje okoliczność tego rodzaju, że mogłaby wywołać uzasadnioną wątpliwość co do jego bezstronności w danej sprawie. Przy czym pojęcie „sprawy", o jakim mowa w art. 40 i 41 § 1 k.p.k., odnosi się zarówno do sprawy głównej, rozumianej jako orzekanie w głównym przedmiocie procesu, jak również postępowań incydentalnych, w tym takich, które mają miejsce w ramach sprawy głównej (zob. uchwała SN z dnia 13 czerwca 2023 r., sygn. akt I KZP 22/22).
Odwołując się do stanowiska Sądu Najwyższego wyrażonego w postanowieniu z dnia 13 października 2021 r., II KO 30/21, warto przypomnieć, że wyłączenie sędziego na podstawie art. 41 § 1 k.p.k. winno nastąpić nie tylko w sytuacji gdy istnieje okoliczność tego rodzaju, iż mogłaby wywołać wątpliwość co do jego bezstronności w danej sprawie, ale również wówczas gdy orzekanie przez sędziego w sprawie mogłoby realnie prowadzić do znacznie poważniejszego uchybienia, tj. naruszenia standardu z art. 6 ust. 1 Europejskiej Konwencji Praw Człowieka i uznania, że taki skład orzekający nie stanowi niezależnego i bezstronnego sądu ustanowionego ustawą. Taka właśnie sytuacja miała miejsce w tej sprawie.
Bez wątpienia, okoliczności związane z uzyskaniem statusu sędziego Sądu Najwyższego przez R. W. w następstwie brania udziału w konkursie przed Krajową Radą Sądownictwa po 17 stycznia 2018 r., na których oparł swój wniosek obrońca, w odniesieniu do sędziów Sądu Najwyższego skutkują każdorazowo uznaniem Sądu z ich udziałem za nienależycie obsadzony (por. uchwała trzech połączonych Izb Sądu Najwyższego z dnia 23 stycznia 2020 r., BSA I-4110-1/20). Z tego względu wielokrotnie już Sąd Najwyższy wskazywał na potrzebę wyłączenia SSN R.W. od rozpoznania spraw z uwagi na brak przymiotu niezawisłości i bezstronności (por.m.in. postanowienia SN: z dnia 14 stycznia 2025 r. KK 162/23 czy postanowienie SN z dnia 16 kwietnia 2024 r. IV KK 96/24). Sąd Najwyższy w niniejszym składzie w pełni ten pogląd aprobuje. Rację ma też obrońca co do tego, że rozpoznanie przedmiotowego wniosku przez SSN R. W. doprowadziłoby nadto do sytuacji objętej zakazem nemo iudex in causa sua. Przypomnieć należy, że zarówno SSN R. W., jak i SSN M. B., której wyłączenia także domaga się obrońca, zostali powołani do pełnienia urzędu na stanowisko sędziego przez Prezydenta RP na wniosek KRS, ukształtowanej przepisami ustawy z dnia 8 grudnia 2017 r., a więc pozostają w tej samej sytuacji faktycznej oraz prawnej. Trudno więc liczyć aby sędzia obiektywnie taki wniosek rozstrzygał gdy jest w takiej samej – wadliwej konstytucyjnie procedurze – powołany.
Mając powyższe na uwadze koniecznym stało się podjęcie przez Sąd Najwyższy decyzji o wyłączeniu sędziego R. W. od rozpoznania wniosku obrońcy o wyłączenie sędziego M. B.
Sprawa ta nie powinna trafić do żadnego z sędziów powołanych do Sądu Najwyższego w wadliwej procedurze.
[WB]
[ł.n]
[a.ł]