WYROK
W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ
Dnia 14 czerwca 2023 r.
Sąd Najwyższy w składzie:
SSN Adam Roch (przewodniczący)
SSN Antoni Bojańczyk
SSN Marek Motuk (sprawozdawca)
po rozpoznaniu w Izbie Karnej
na posiedzeniu w dniu 14 czerwca 2023 r. w trybie art. 535 § 5 k.p.k.
sprawy M. S.
skazanego wyrokiem łącznym
z powodu kasacji wniesionej przez Prokuratora Generalnego na korzyść
od prawomocnego wyroku łącznego Sądu Rejonowego w Olsztynie
z dnia 9 listopada 2022 r., sygn. akt II K 1233/22
uchyla pkt II części dyspozytywnej zaskarżonego wyroku i sprawę przekazuje w tym zakresie Sądowi Rejonowemu w Olsztynie do ponownego rozpoznania.
UZASADNIENIE
W części wstępnej wyroku łącznego Sądu Rejonowego w Olsztynie z dnia 9 listopada 2022 r. (II K 1233/22) wskazano, że M. S. został prawomocnie skazany następującymi wyrokami:
1.Sądu Rejonowego w Olsztynie z dnia 27 lipca 2020 r. (II K 793/20) na karę grzywny 150 stawek dziennych po 20 zł każda stawka, za czyn z art. 178a § 1 k.k. popełniony w dniu 23 maja 2019 r., za który orzeczono też środek karny w postaci zakazu prowadzenia wszelkich pojazdów mechanicznych na 3 lata oraz świadczenie pieniężne w kwocie 5 000 zł;
2.Sądu Rejonowego w Olsztynie z dnia 6 lipca 2021 r. (II K 952/21) na karę 8 miesięcy ograniczenia wolności, za czyn z art. 178a § 1 k.k. popełniony w dniu 17 maja 2020 roku, za który orzeczono też środek karny w postaci zakazu prowadzenia wszelkich pojazdów mechanicznych na 3 lata oraz świadczenie pieniężne w kwocie 5 000 zł; postanowieniem z dnia 9 marca 2022 r. karę ograniczenia wolności zamieniono na zastępczą karę pozbawienia wolności;
3.Sądu Rejonowego w Olsztynie dnia 20 września 2021 r. (II K 715/21) na karę 200 stawek dziennych grzywny po 10 zł każda, za czyn z art. 190a § 1 k.k. i art. 190 § 1 k.k. w zw. z art. 11 § 2 k.k. popełniony nie później niż w dniu 4 listopada 2020 roku;
4.Sądu Rejonowego w Olsztynie z dnia 15 marca 2022 r. (II K 107/22) za czyn z punktu I na karę 3 miesięcy pozbawienia wolności (art. 244 k.k.) popełniony w dniu 3 lutego 2021 r., za który orzeczono też środek karny w postaci zakazu prowadzenia wszelkich pojazdów mechanicznych na 1 rok; oraz za czyn z pkt II na karę 3 miesięcy pozbawienia wolności (art. 178a § 4 k.k.) popełniony w dniu 7 listopada 2021 r., za który orzeczono też środek karny w postaci zakazu prowadzenia wszelkich pojazdów mechanicznych dożywotnio oraz orzeczono świadczenie pieniężne w kwocie 10 000 zł.
W części dyspozytywnej przedmiotowego wyroku łącznego z dnia 9 listopada 2022 r. Sąd Rejonowy w Olsztynie zawarł następujące rozstrzygnięcia:
1.na podstawie art. 85 § 1 i § 2 k.k., art. 85a k.k., art. 86 § 1 k.k., art. 87 § 1 k.k. w zw. z art. 568a § 2 k.p.k., art. 569 § 1 k.p.k. połączył skazanemu M. S. kary jednostkowe 8 miesięcy ograniczenia wolności z wyroku wydanego w sprawie II K 952/21 (przyjmując, że miesiąc ograniczenia wolności równa się 15 dniom pozbawienia wolności) i karę jednostkową 3 miesięcy pozbawienia wolności z pkt I wyroku wydanego w sprawie II K 107/22 – wymierzając karę łączną 6 miesięcy pozbawienia wolności;
2.na podstawie art. 90 § 2 k.k. orzekł wobec skazanego łączny środek karny w postaci zakazu prowadzenia wszelkich pojazdów mechanicznych dożywotnio;
3.na podstawie art. 568a § 2 k.p.k. w zw. z art. 575 § 1 k.p.k. orzekł, że kara łączna z wyroku wydanego w sprawie II K 107/22 traci moc;
4.na podstawie art. 576 § 1 k.p.k. pozostałe rozstrzygnięcia zawarte w połączonych wyrokach, a nie objęte wyrokiem łącznym, pozostawił do odrębnego wykonania;
5.na podstawie art. 577 k.p.k. na poczet orzeczonej wobec skazanego kary łącznej zaliczył okres odbywania kary w sprawie od dnia 22 czerwca 2022 r., godz. 21:45;
6.zasądził od Skarbu Państwa na rzecz obrońcy z urzędu wynagrodzenie z tytułu reprezentowania skazanego w postępowaniu sądowym;
7.zwolnił skazanego z kosztów sądowych w całości.
Przedmiotowy wyrok nie został zaskarżony przez żadną ze stron i uprawomocnił się w dniu 15 grudnia 2022 r. (k.45 verte akt głównych).
W dniu 22 marca 2023 r. (data prezentaty) do Sądu Najwyższego wpłynęła kasacja Prokuratora Generalnego od ww. wyroku Sądu Rejonowego w Olsztynie. Wyrok ten został zaskarżony w części dotyczącej orzeczenia zawartego w punkcie II wyroku, tj. o łącznym środku karnym, na korzyść skazanego M. S.
Skarżący zarzucił: „rażące i mające istotny wpływ na treść wyroku naruszenie przepisów prawa materialnego, tj. art. 86 § 1 k.k. w zw. z art. 90 § 2 k.k., polegające na orzeczeniu wobec skazanego M. S. łącznego środka karnego zakazu prowadzenia wszelkich pojazdów mechanicznych dożywotnio, obejmującego jednostkowe środki karne w postaci zakazu prowadzenia wszelkich pojazdów mechanicznych, orzeczone wyrokiem Sądu Rejonowego w Olsztynie z dnia 6 lipca 2021 r. o sygn. akt II K 952/21 w wymiarze 3 lat oraz w punkcie I wyroku Sądu Rejonowego w Olsztynie z dnia 15 marca 2022 r. o sygn. akt II K 107/22 w wymiarze 1 roku, tj. łącznego środka karnego w rozmiarze powyżej jego górnej granicy, która w świetle brzmienia wskazanych przepisów wyniosła 4 lata”.
Przedstawiając powyższy zarzut, skarżący wniósł o uchylenie wyroku w zaskarżonej części i przekazanie sprawy w tym zakresie do ponownego rozpoznania Sądowi Rejonowemu w Olsztynie.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje.
Kasacja Prokuratora Generalnego jest oczywiście zasadna, a zatem mogła zostać uwzględniona na posiedzeniu w trybie art. 535 § 5 k.p.k.
Rację ma skarżący, że wyrok Sądu Rejonowego w Olsztynie – w zaskarżonym zakresie – zapadł z rażącą obrazą art. 86 § 1 k.k., która przejawiała się orzeczeniem łącznego środka karnego w wymiarze powyżej górnego progu przewidzianego w tym przepisie. Nie ulega bowiem wątpliwości, że w przypadku łączenia środków karnych tego samego rodzaju – zgodnie z dyspozycją art. 90 § 2 k.k. – granice łącznego środka karnego wyznacza treść art. 86 § 1 k.k., który w aktualnym brzmieniu (tj. od 24 czerwca 2020 r.) stanowi, że: sąd wymierza karę łączną w granicach powyżej najwyższej z kar wymierzonych za poszczególne przestępstwa do ich sumy (…)”. Tymczasem sąd pierwszej instancji wydając zaskarżony wyrok łączny w pkt II części dyspozytywnej, wymierzył skazanemu łączny środek karny w postaci zakazu prowadzenia wszelkich pojazdów mechanicznych dożywotnio, w sytuacji gdy jednostkowy wymiar podlegających łączeniu środków karnych nie uzasadniał takiego rozstrzygnięcia. Ten błąd zauważył też sąd meriti na etapie sporządzania uzasadnienia zaskarżonego orzeczenia. Należy bowiem odnotować, że wobec M. S. wyrokiem Sądu Rejonowego w Olsztynie z dnia 6 lipca 2021 r. (II K 952/21) orzeczono środek karny w postaci zakazu prowadzenia wszelkich pojazdów mechanicznych w wymiarze 3 lat, zaś w wyroku Sądu Rejonowego w Olsztynie z dnia 15 marca 2022 r. (II K 107/22) za czyn z pkt I orzeczono ww. środek karny na okres 1 roku. Zasadne jest więc stanowisko Prokuratora Generalnego, że treść art. 86 § 1 k.k. – obowiązująca w niniejszej sprawie w dacie orzekania o wyroku łącznym, jak i w dacie wydania poszczególnych wyroków jednostkowych – uprawniała sąd rejonowy do orzeczenia wobec M. S. łącznego środka karnego w postaci zakazu prowadzenia pojazdów mechanicznych w wymiarze do 4 lat.
W konkluzji należy stwierdzić, iż objęty kasacją wyrok w zaskarżonym zakresie dotknięty jest uchybieniem stanowiącym rażące naruszenie prawa materialnego, tj. art. 86 § 1 k.k., które to uchybienie miało istotny wpływ na treść orzeczenia. Jak słusznie wskazuje się w judykaturze, obraza art. 86 § 1 k.k. z natury rzeczy jest rażącym naruszeniem prawa i ma istotny wpływ na treść orzeczenia, jako że skazany ponosi dolegliwość inną niż ta, która przewidziana została w ustawie, tj. albo zbyt łagodną, albo zbyt surową (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 13 sierpnia 2014 r., V KK 216/14, LEX nr 1493994).
W tym stanie rzeczy zaistniała konieczność uchylenia objętego kasacją wyroku w zaskarżonej części i przekazania sprawy sądowi pierwszej instancji w tym zakresie do ponownego rozpoznania – w celu orzeczenia wobec skazanego łącznego środka karnego zgodnie z dyspozycją art. 86 § 1 k.k.
Mając na uwadze przedstawione względy, Sąd Najwyższy orzekł jak w wyroku.
[pł]