Sygn. akt III UK 74/17

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 9 maja 2018 r.

Sąd Najwyższy w składzie:

SSN Andrzej Wróbel (przewodniczący, sprawozdawca)
‎SSN Piotr Prusinowski
‎SSN Krzysztof Rączka

w sprawie z odwołania S. T.
‎od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddziału w R.
‎o prawo do emerytury,
‎po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym w Izbie Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w dniu 9 maja 2018 r.,
‎skargi kasacyjnej odwołującego się od wyroku Sądu Apelacyjnego w (…)
‎z dnia 11 stycznia 2017 r., sygn. akt III AUa (…),

1. oddala skargę kasacyjną,

2. zasądza od S. T. na rzecz organu rentowego 240 (dwieście czterdzieści) zł tytułem zwrotu kosztów postępowania kasacyjnego.

UZASADNIENIE

Wyrokiem z dnia 19 maja 2016 r., VI U (…), Sąd Okręgowy w R. zmienił decyzję Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w R. i ustalił wnioskodawcy S. T. prawo do emerytury od dnia 1 grudnia 2014 r.

Sąd Okręgowy ustalił, iż wnioskodawca S. T. złożył w dniu 22 grudnia 2014 r. wniosek o przyznanie emerytury. Nie jest członkiem otwartego funduszu emerytalnego. Na dzień 31 grudnia 1998 r. udokumentował 25 lat 1 miesiąc i 7 dni ogólnego okresu ubezpieczenia. Organ rentowy nie zaliczył wnioskodawcy do pracy w warunkach szczególnych okresu zatrudnienia w R. od dnia 22 czerwca 1987 r. do dnia 31 lipca 1998 r. na stanowiskach operatora urządzeń kruszących i mielących i przygotowywacza zapraw i mas ogniotrwałych.

W powyższym zakładzie wnioskodawca podjął najpierw pracę na stanowisku przygotowywacza zapraw i mas ogniotrwałych. Praca na tym stanowisku polegała na przewożeniu z silosu wózkiem materiałów krzemionkowych w postaci zmielonej na kołogniotach, gniotownikach i młynach. Materiały krzemionkowe pochodziły ze zmielonych na kołogniotach, młynach i gniotownikach uszkodzonych sanitariatów, umywalek i cegły szamotowej. Z innego silosu pobierał do wózka glinę i oba te składniki przewoził do mieszalnika, w którym następowało ich wymieszanie. Pracę w tym charakterze wykonywał przez okres około 6 miesięcy. Następnie aż do końca zatrudnienia pracował na stanowisku operatora urządzeń kruszących i mielących. Praca na tym stanowisku polegała na obsłudze kołogniotów, zgniatarek i walców do suszenia gliny, w tym włączaniu urządzeń mielących i suszących oraz ich bieżącym nadzorze. Zakład pracy zajmował się produkcją cegły szamotowej, klinkierowej, płytek i kształtek. Podstawowy wymiar czasu pracy wynosił na obydwu stanowiskach 6 godzin dziennie. Wnioskodawca otrzymywał dodatek szkodliwy z powodu zapylenia pyłem krzemionkowym. Ponadto przez cały okres zatrudnienia nadzorował piec gazowy, służący do ogrzewania pomieszczeń wydziału w okresie grzewczym.

W oparciu o poczynione ustalenia Sąd Okręgowy uwzględnił odwołanie. Wskazał, że wykonywana przez wnioskodawcę praca na stanowiskach przygotowywacza zapraw i mas ogniotrwałych oraz operatora urządzeń kruszących i mielących była pracą w warunkach szczególnych. Kwestią sporną według Sądu była kwalifikacja wykonywanej przez S. T. pracy, a konkretnie, czy była to praca wymieniona w dziale V poz. 11 wykazu A, będącego załącznikiem do rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub szczególnym charakterze (Dz.U. Nr 8, poz. 43 ze zm.) czy wymieniona w wykazie B poz. 7 powołanego załącznika. W ocenie Sądu Okręgowego pracę wykonywaną przez wnioskodawcę na stanowisku przygotowywacza zapraw i mas ogniotrwałych oraz operatora urządzeń kruszących i mielących należy traktować jako pracę bezpośrednio przy produkcji wyrobów krzemionkowych i produkcji mas i zapraw krzemionkowych, o jakich mowa w wykazie B dział IV pkt 7. Wprawdzie w pkt 7 działu IV tego rodzaju prace odnoszą się do konkretnych zakładów pracy, to jednak w ocenie Sądu Okręgowego nie można uznać, że tylko i wyłącznie do nich. O szkodliwości wykonywanej pracy nie decyduje nazwa przedsiębiorstwa, lecz rodzaj i charakter pracy. Sąd Okręgowy zważył nadto, że z opinii biegłego sądowego z zakresu budownictwa wynika, że praca wnioskodawcy to praca przy produkcji wyrobów zawierających krzemionkę. Z opinii biegłego wynika też, że produkowane wyroby nie były wyrobami krzemionkowymi z uwagi na zawartość krzemionki w tych wyrobach poniżej 93%. Biegły wskazał jednakże, iż zawierały krzemionkę powyżej 50%. Wyroby produkowane w R. były więc wyrobami szamotowymi i klinkierowymi zawierającymi krzemionkę. W tych okolicznościach Sąd Okręgowy uznał, że wystawione przez pracodawcę wnioskodawcy świadectwo pracy w warunkach szczególnych, stwierdzające, że wykonywał on pracę przy produkcji (…) oraz wyrobów ceramicznych (wykaz A dział V poz. 11) jest nieprawidłowe. Dział ten dotyczy budownictwa i przemysłu materiałów budowlanych, podczas gdy wnioskodawca podlegał pod Ministra Hutnictwa i Przemysłu Maszynowego.

Sąd Apelacyjny w (…) wyrokiem z dnia 11 stycznia 2017 r., III AUa (…), wydanym na skutek apelacji organu rentowego od wyroku Sądu Okręgowego z dnia 19 maja 2016 r., VI U (…), zmienił zaskarżony wyrok i oddalił odwołanie.

Sąd Apelacyjny podniósł, że apelacja organu rentowego jest w pełni uzasadniona, aczkolwiek wbrew jej zarzutom, Sąd Okręgowy prawidłowo i zgodnie z zebranym materiałem dowodowym ustalił stan faktyczny. Skarżący przepracował 11 lat 1 miesiąc i 9 dni w warunkach szczególnych jako przygotowywacz zapraw i mas ogniotrwałych oraz operator urządzeń kruszących i mielących. Powyższy okres zatrudnienia w R. w R. nie jest jednak wystarczający do nabycia prawa do emerytury. Zdaniem Sądu Apelacyjnego Sąd Okręgowy błędnie zastosował w niniejszej sprawie przepis § 8 ust. 1 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub szczególnym charakterze, zgodnie z którym pracownik, który wykonywał prace w szczególnych warunkach, wymienione w dziale IV wykazu B, nabywa prawo do emerytury, jeżeli spełnia łącznie następujące warunki: osiągnął wiek emerytalny wynoszący 55 lat dla mężczyzn, ma wymagany okres zatrudnienia, w tym co najmniej 10 lat wykonywał prace wymienione w dziale IV wykazu B. Wnioskodawca bowiem, zdaniem Sądu Apelacyjnego, takich prac nie wykonywał. Wskazane przez Sąd Okręgowy prace wymienione w wykazie B dziale IV poz. 7 to prace przy produkcji wyrobów krzemionkowych w C. oraz przy produkcji mas, mlew i zapraw krzemionkowych w Kopalni i Zakładzie (…) w J. Wnioskodawca nie był zatrudniony we wskazanych zakładach pracy. Sąd Apelacyjny zważył, iż przepisy dotyczące nabywania prawa do emerytury w obniżonym wieku emerytalnym należy wykładać ściśle, gdyż wiążą się ze szczególnym uprzywilejowaniem pracownika, który może skorzystać ze świadczenia w niższym od powszechnego wieku emerytalnym, z uwagi na szybsze zużywanie się organizmu w procesie pracy o znacznej szkodliwości dla zdrowia. Skoro wolą prawodawcy było uznanie za pracę w warunkach szczególnych, gwarantującą prawo do emerytury przy przepracowaniu co najmniej 10 lat, tylko pracę w wymienionych w rozporządzeniu zakładach, to wykonywanie jej w innym zakładzie oznacza niespełnienie przesłanek wskazanych w § 8 ust. 1 rozporządzenia. Zatrudnienie wnioskodawcy na stanowiskach zajmowanych w R. w R. także uprawniałoby go do emerytury, ale pod warunkiem przepracowania 15 lat. Warunek ten nie został spełniony. Dlatego, zdaniem Sądu Apelacyjnego, wnioskodawca nie nabył prawa do emerytury, a zatem wyrok wydany przez Sąd Okręgowy jest nieprawidłowy i podlega zmianie.

Ubezpieczony S. T. zaskarżył skargą kasacyjną powyższe orzeczenie Sądu Apelacyjnego w całości. Zaskarżonemu wyrokowi zarzucił:

1. naruszenie przepisów prawa materialnego tj. art. 184 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych w zw. z § 8 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze poprzez jego błędną wykładnię, a w konsekwencji niezastosowanie w niniejszej sprawie, co skutkowało zmianą wyroku Sądu Okręgowego w sprawie VI U (…);

2. naruszenie przepisów prawa materialnego tj. art. 184 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych w zw. z § 4 rozporządzenia Rady Ministrów z 7 lutego 1983 r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze poprzez jego niewłaściwe zastosowanie w niniejszej sprawie, a w konsekwencji uwzględnienie apelacji organu rentowego od wyroku Sądu Okręgowego w R. w sprawie VI U (…).

Na podstawie art. 398¹ § 1 pkt 5 k.p.c. oraz art. 398⁵ k.p.c. skarżący wniósł o:

1) przyjęcie skargi kasacyjnej do rozpoznania;

2) uchylenie w całości skarżonego wyroku Sądu Apelacyjnego w (…), III AUa (…), i zmianę zaskarżonego wyroku poprzez utrzymanie w mocy wyroku Sądu Okręgowego w R. w sprawie VI U (…), uwzględniającego odwołanie ubezpieczonego;

3) zasądzenie od organu emerytalno - rentowego na rzecz skarżącego kosztów postępowania, w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych;

4) rozpoznanie sprawy również pod nieobecność pełnomocnika skarżącego.

Skarżący podniósł, iż w jego ocenie rozstrzygnięcie Sądu Okręgowego koresponduje z utrwalonym w orzecznictwie sądów poglądem. Rozstrzygające znaczenie ma charakter wykonywanej pracy oraz stopień narażenia pracownika na negatywne oddziaływanie krzemionki, a nie nazwa zakładu pracy, w którym praca jest wykonywana. Przyjęcie odmiennego stanowiska prowadziłoby do wniosku, że praca w Zakładach (…) w C. i praca wykonywana w Zakładach (…) w R., nie są sobie równe pod względem prawnym, gdyż praca w zakładach zlokalizowanych w C., chociaż identyczna pod względem uciążliwości i zakresu obowiązków pracowników pracujących na stanowiskach operatora urządzeń kruszących i mielących oraz przygotowywacza zapraw i mas ogniotrwałych, jest uwzględniona w wykazie B rozporządzenia, co stosując proponowaną przez pozwanego wykładnię prowadzi do wniosku, że nie jest ważne, jaką pracę wykonywał pracownik, lecz jedynie w jakim zakładzie pracy pracował.

Zdaniem skarżącego argumentacja Sądu Apelacyjnego jest nietrafna i wewnętrznie sprzeczna. Z jednej strony Sąd odnosi się do konieczności ścisłego stosowania przepisów o emeryturze przysługującej pracownikom zatrudnionym w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze, z drugiej zaś strony odwołuje się do celowości regulacji wprowadzających obniżony wiek emerytalny dla pracowników wykonujących prace w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze. Niekonsekwencja Sądu Apelacyjnego objawia się według skarżącego również w pominięciu dowodów przeprowadzonych przed sądem pierwszej instancji. Sąd Okręgowy przeprowadził dowody z zeznań świadków oraz z opinii biegłego, które potwierdziły, że praca wykonywana w R. była wykonywana w szczególnych warunkach oraz, co istotne, stężenie szkodliwych substancji krzemionkowych w produktach wytwarzanych w R. przekraczało 50%.

Podsumowując, zdaniem skarżącego należy przyjąć, że niezależnie od tego czy praca określona w pkt. 7 działu IV wykazu B rozporządzenia z 7 lutego 1983 r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub szczególnym charakterze była wykonywana w zakładach wskazanych enumeratywnie w tym rozporządzeniu, czy też w innych zakładach pracy zajmujących się produkcją (…), ubezpieczonemu należy się emerytura na zasadach określonych w § 8 rozporządzenia, jeżeli prace wykonywane w innych zakładach pracy były w takim samym stopniu uciążliwe dla jego zdrowia, co praca wykonywana w zakładach wskazanych w rozporządzeniu.

W odpowiedzi na skargę kasacyjną Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w R. wniósł o:

1) nieprzyjęcie skargi kasacyjnej do rozpoznania, natomiast w przypadku przyjęcia jej do rozpoznania - o jej oddalenie;

2) zasądzenie na rzecz organu rentowego kosztów postępowania kasacyjnego, zgodnie z obowiązującymi przepisami.

Organ rentowy podzielił stanowisko Sądu Apelacyjnego w […], zgodnie z którym przepisy o zatrudnieniu w warunkach szczególnych muszą być wykładane w sposób ścisły, jako że dają one prawo do emerytury w obniżonym wieku, co z kolei prowadzi do uprzywilejowania ubezpieczonych korzystających z tego dobrodziejstwa ustawy w stosunku do innych ubezpieczonych. Wobec powyższego nie mogą ostać się zarzuty podniesione w skardze kasacyjnej, jakoby doszło do naruszenia przepisów prawa materialnego poprzez niewłaściwe zastosowanie przepisów wskazanych w treści skargi kasacyjnej.

Sąd Najwyższy zważył, co następuje:

Skarga kasacyjna nie zasługuje na uwzględnienie.

Zgodnie z treścią art. 184 ust. 1 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz.U. z 2016 r., poz. 887 z późn. zm.) ubezpieczonym urodzonym po dniu 31 grudnia 1948 r. przysługuje emerytura po osiągnięciu wieku przewidzianego w art. 32, 33, 39 i 40, jeżeli w dniu wejścia w życie ustawy osiągnęli:

1) okres zatrudnienia w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze wymaganym w przepisach dotychczasowych do nabycia prawa do emerytury w wieku niższym niż 65 lat - dla mężczyzn oraz

2) okres składkowy i nieskładkowy, o którym mowa w art. 27.

Zgodnie natomiast z ust. 2 cyt. przepisu emerytura, o której mowa w ust. 1, przysługuje pod warunkiem nieprzystąpienia do otwartego funduszu emerytalnego albo złożenia wniosku o przekazanie środków zgromadzonych na rachunku w otwartym funduszu emerytalnym, za pośrednictwem Zakładu. Jak zaś stanowi § 3 ustawy o emeryturach i rentach z FUS, za okres zatrudnienia wymagany do uzyskania emerytury uważa się okres wynoszący 20 lat dla kobiet i 25 lat dla mężczyzn, liczony łącznie z okresami równorzędnymi i zaliczalnymi do okresów zatrudnienia.

Jak dalej wynika z art. 32 ust. 1 i 2 powołanej ustawy, ubezpieczonym urodzonym przed dniem 1 stycznia 1949 r., będącym pracownikami, o których mowa w ust. 2 i 3, zatrudnionymi w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze, przysługuje emerytura w wieku niższym niż określony w art. 27 pkt 1. Dla celów ustalenia uprawnień, o których mowa w ust. 1, za pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach uważa się pracowników zatrudnionych przy pracach o znacznej szkodliwości dla zdrowia oraz o znacznym stopniu uciążliwości lub wymagających wysokiej sprawności psychofizycznej ze względu na bezpieczeństwo własne lub otoczenia. Ustęp 4 powołanego przepisu stanowi, iż wiek emerytalny, o którym mowa w ust. 1, rodzaje prac lub stanowisk oraz warunki, na podstawie których osobom wymienionym w ust. 2 i 3 przysługuje prawo do emerytury, ustala się na podstawie przepisów dotychczasowych. W przedmiotowej sprawie znajdują więc zastosowanie przepisy rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub szczególnym charakterze (Dz.U. Nr 8, poz. 43).

Jak zatem wskazano w § 4 ust. 1 powołanego rozporządzenia, pracownik, który wykonywał prace w szczególnych warunkach, wymienione w wykazie A, nabywa prawo do emerytury, jeżeli spełnia łącznie następujące warunki: osiągnął wiek emerytalny wynoszący 55 lat dla kobiet i 60 lat dla mężczyzn i ma wymagany okres zatrudnienia, w tym co najmniej 15 lat pracy w szczególnych warunkach. Zgodnie z ust. 3 do okresów zatrudnienia w szczególnych warunkach, o których mowa w ust. 1 zalicza się także okresy pracy górniczej w rozumieniu przepisów o zaopatrzeniu emerytalnym górników i ich rodzin oraz okresy zatrudnienia na kolei w rozumieniu przepisów o zaopatrzeniu emerytalnym pracowników kolejowych i ich rodzin, a także okresy pracy lub służby, o których mowa w § 5-10.

Jak dalej przewidziano w § 8 ust. 1 ww. rozporządzenia, pracownik, który wykonywał prace w szczególnych warunkach, wymienione w dziale IV wykazu B, nabywa prawo do emerytury, jeżeli spełnia łącznie następujące warunki: osiągnął wiek emerytalny wynoszący 50 lat dla kobiet i 55 lat dla mężczyzn i ma wymagany okres zatrudnienia, w tym co najmniej 10 lat wykonywał prace wymienione w dziale IV wykazu B.

W wykazie A prac w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze, stanowiącym załącznik do cytowanego rozporządzenia, w dziale V pod pozycją 11 wymienione zostały prace przy produkcji (…) oraz wyrobów ceramicznych. W wykazie B w dziale IV pod pozycją 7 ujęto natomiast prace wykonywane bezpośrednio przy produkcji wyrobów krzemionkowych w C. oraz przy produkcji mas, mlew i zapraw krzemionkowych w Kopalni i Zakładzie (…) w J.

Sąd ustalił, iż w R. wnioskodawca podjął najpierw pracę na stanowisku przygotowywacza zapraw i mas ogniotrwałych. Praca na tym stanowisku polegała na przewożeniu z silosu wózkiem materiałów krzemionkowych w postaci zmielonej na kołogniotach, gniotownikach i młynach. Materiały krzemionkowe pochodziły ze zmielonych na kołogniotach, młynach i gniotownikach uszkodzonych sanitariatów, umywalek i cegły szamotowej. Z innego silosu pobierał do wózka glinę i oba te składniki przewoził do mieszalnika, w którym następowało ich wymieszanie. Pracę w tym charakterze wykonywał przez okres około 6 miesięcy. Następnie aż do końca zatrudnienia pracował na stanowisku operatora urządzeń kruszących i mielących. Praca na tym stanowisku polegała na obsłudze kołogniotów, zgniatarek i walców do suszenia gliny. Pod pojęciem rzeczonej obsługi mieściło się włączanie urządzeń mielących i suszących oraz ich bieżący nadzór. Zakład pracy zajmował się produkcją cegły szamotowej, klinkierowej, płytek i kształtek. Podstawowy wymiar czasu pracy wynosił na obydwu stanowiskach 6 godzin dziennie. Wnioskodawca otrzymywał dodatek szkodliwy z powodu zapylenia pyłem krzemionkowym.

Zdaniem Sądu Apelacyjnego Sąd Okręgowy błędnie zastosował w niniejszej sprawie przepis § 8 ust. 1 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub szczególnym charakterze, odnoszący się do prac wymienionych w dziale IV wykazu B, a więc wykonywanych przy produkcji wyrobów krzemionkowych w C. oraz przy produkcji mas, mlew i zapraw krzemionkowych w Kopalni i Zakładzie (…) w J. Wnioskodawca bowiem zdaniem Sądu Apelacyjnego takich prac nie wykonywał, gdyż nie był zatrudniony we wskazanych zakładach pracy. Sąd Apelacyjny zważył, iż przepisy dotyczące nabywania prawa do emerytury w obniżonym wieku emerytalnym należy wykładać ściśle. Jak wyjaśnił, skoro wolą prawodawcy było uznanie za pracę w warunkach szczególnych, gwarantującą prawo do emerytury przy przepracowaniu co najmniej 10 lat, tylko pracę w wymienionych w rozporządzeniu zakładach pracy, to wykonywanie jej w innym zakładzie oznacza niespełnienie przesłanek wskazanych w § 8 ust. 1 rozporządzenia.

Skarżący nie podzielił przedstawionego zapatrywania Sądu Apelacyjnego. Jego zdaniem rozstrzygające znaczenie ma charakter wykonywanej pracy oraz stopień narażenia pracownika na negatywne oddziaływanie krzemionki, a nie nazwa zakładu pracy, w którym praca jest wykonywana. Dlatego w ocenie skarżącego należy przyjąć, że niezależnie od tego czy praca określona w pkt. 7 działu IV wykazu B rozporządzenia z 7 lutego 1983 r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub szczególnym charakterze była wykonywana w zakładach wskazanych enumeratywnie w tym rozporządzeniu, czy też w innych zakładach pracy zajmujących się produkcją (…), ubezpieczonemu należy się emerytura na zasadach określonych w § 8 rozporządzenia, jeżeli prace wykonywane w innych zakładach pracy były w takim samym stopniu uciążliwe dla jego zdrowia, co praca wykonywana w zakładach wskazanych w rozporządzeniu.

Co do zasady należy zgodzić się ze skarżącym we wskazanym wyżej zakresie. Z dotychczasowego orzecznictwa Sądu Najwyższego wynika, iż nie nazewnictwo, ale faktycznie wykonywany rodzaj pracy ma znaczenie decydujące dla stwierdzenia, czy jej świadczenie odbywało się w szczególnych warunkach. Przyjmuje się m.in., że dla oceny, czy pracownik pracował w szczególnych warunkach, nie ma istotnego znaczenia nazwa zajmowanego przez niego stanowiska, tylko rodzaj powierzonej mu pracy (m.in. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 1 czerwca 2010 r., II UK 21/10, LEX nr 619638). Uznaje się nadto, iż zasada branżowo-stanowiskowego charakteru wyodrębnienia prac w szczególnych warunkach, choć obowiązująca, nie ma jednak charakteru absolutnego i w szczególnych okolicznościach sprawy można od niej odstąpić. Może się zdarzyć, iż zakład pracy wykonywał także zadania całkowicie odpowiadające innemu działowi gospodarki, a co za tym idzie, szkodliwość danego rodzaju pracy odpowiada szkodliwości pracy przyporządkowanej do innej branży. Decydujące znaczenie ma w tym przypadku to, czy pracownik w ramach swoich obowiązków stale i w pełnym wymiarze czasu pracy był narażony na działanie tych samych szkodliwych czynników, na które narażeni byli pracownicy innego działu gospodarki, w ramach którego takie same prace zaliczane są do prac w szczególnych warunkach (wyrok Sądu Najwyższego z dnia 26 stycznia 2017 r., III UK 51/16, LEX nr 2258032). Z powyższego wywieść należy, iż mimo tego, że cytowane wcześniej rozporządzenie wyznacza istotne ramy klasyfikacji wykonywanych prac, za które nie wolno wykraczać w sposób dowolny, to jednak w przypadku wykazu B działu IV pozycji 7, tj. dotyczącego prac wykonywanych bezpośrednio przy produkcji wyrobów krzemionkowych w C. oraz przy produkcji mas, mlew i zapraw krzemionkowych w Kopalni i Zakładzie (…) w J., możliwe jest rozszerzenie regulacji na również inne zakłady, pod warunkiem, że były w nich wykonywane prace o tożsamym charakterze, jak w miejscach wyżej wymienionych. Nie znajdowałaby racjonalnego wytłumaczenia odmowa uznania za pracę w warunkach szczególnych czynności świadczonych przez pracownika zakładu produkcyjnego, niewymienionego pod powołaną pozycją, skoro ich rodzaj i szkodliwość dla zdrowia byłyby jednakowe jak w przypadku czynności świadczonych w zakładach tam ujętych.

Z powyższych rozważań wynika, że sam fakt wykonywania pracy przez skarżącego w R., a nie np. w C., nie wykluczałby zastosowania w jego przypadku przepisu § 8 ust. 1 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub szczególnym charakterze, odnoszącego się do prac wymienionych w dziale IV pozycji 7 wykazu B. Jednakże, w omawianym przypadku należy zauważyć, iż skarżący nie wykonywał pracy bezpośrednio przy produkcji wyrobów krzemionkowych oraz przy produkcji mas, mlew i zapraw krzemionkowych. Z ustalonego przez Sądy stanu faktycznego wynika, że choć rzeczywiście w zakładzie skarżącego występowało zapylenie pyłem krzemionkowym, z którego to tytułu skarżący otrzymywał odpowiedni dodatek, to nie zmienia to faktu, że skarżący nie uczestniczył w procesie produkcji wyrobów krzemionkowych, a jedynie przewoził materiały krzemionkowe i zasypywał mieszanką mieszalnik, a także obsługiwał i nadzorował urządzenia mielące i suszące. Wytwarzane w zakładzie cegły co prawda zawierały krzemionkę, ale - jak zostało stwierdzone na podstawie opinii biegłego - ze względu na jej zawartość nieprzekraczającą 93% nie można ich uznać za wyroby krzemionkowe w ścisłym znaczeniu, a jedynie za wyroby klinkierowe i szamotowe zawierające krzemionkę.

W konsekwencji uznać należy, iż Sąd Apelacyjny prawidłowo ustalił – pomimo częściowo chybionej argumentacji - że świadczone przez skarżącego prace można zaliczyć do tych wymienionych w dziale V poz. 11 wykazu A, czyli wykonywanych przy produkcji (…), a nie w dziale IV poz. 7 wykazu B. Zarzuty naruszenia prawa podniesione w skardze kasacyjnej nie są więc uzasadnione.

Mając na względzie powyższe, Sąd Najwyższy orzekł jak w sentencji.