Sygn. akt III UK 37/18
POSTANOWIENIE
Dnia 20 listopada 2018 r.
Sąd Najwyższy w składzie:
SSN Dawid Miąsik
w sprawie z odwołania H. R.
od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddziału w K.
o wysokość świadczenia,
na posiedzeniu niejawnym w Izbie Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w dniu 20 listopada 2018 r.,
na skutek skargi kasacyjnej odwołującej się od wyroku Sądu Apelacyjnego w (…)
z dnia 9 października 2017 r., sygn. akt III AUa (…),
1. odrzuca skargę kasacyjną,
2. zasądza od odwołującej się na rzecz organu rentowego kwotę 240 (dwieście czterdzieści) złotych tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego.
UZASADNIENIE
Sąd Apelacyjny w (…) wyrokiem z dnia 9 października 2017 r., sygn. akt III AUa (…), oddalił apelację H. R. (ubezpieczonej) od wyroku Sądu Okręgowego w K. z dnia 10 października 2016 r., sygn. akt IV U (…), oddalającego odwołanie od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w K. z dnia 5 maja 2016 r., odmawiającej ubezpieczonej wyrównania świadczenia emerytalnego za okres 10 lat.
Ubezpieczona zaskarżyła powyższy wyrok Sądu Apelacyjnego skargą kasacyjną w całości. Wniosła o przyjęcie skargi kasacyjnej do rozpoznania na podstawie art. 3989 § 1, 2 i 4 k.p.c. Ubezpieczona podniosła, iż zachodzi konieczność wyjaśnienia następującego problemu prawnego i jednocześnie społecznego, a nawet socjalnego. Mianowicie, Sąd Apelacyjny w (…) stwierdził, że w świetle przepisu art. 22 i 23 ustawy z dnia 24 maja 1990 r. o zmianie niektórych przepisów o zaopatrzeniu emerytalnym (Dz.U. Nr 36, poz. 206) oraz art. 74 ustawy z 14 grudnia 1982 r. o zaopatrzeniu emerytalnym pracowników i ich rodzin (Dz.U. Nr 40, poz. 267 ze zm.), organ rentowy prawidłowo ustalił podstawę wymiaru emerytury przyznanej ubezpieczonej 16 sierpnia 1990 r. z 3 kolejnych lat kalendarzowych z okresu jej ubezpieczenia, dysponując zaświadczeniem o zatrudnieniu i zarobkach ubezpieczonej. W wyliczeniu emerytury ubezpieczonej przyjęto za podstawę wymiaru emerytury zarobki z 3 kolejnych lat ubezpieczenia, tj. 1978 r., 1979 r., 1980 r., wybranych z zatrudnienia ubezpieczonej w okresie od 1962 r. do 1990r., ustalając wskaźnik podstawy wymiaru emerytury w wysokości 82,21%. Jak natomiast przewiduje ustawa, podstawę wymiaru emerytury powinny stanowić najkorzystniejsze lata ubezpieczenia dla ubezpieczonej, czyli w jej przypadku lata 1985 – 1987, dające wskaźnik podstawy wymiaru wynoszący 93,05%. Różnica na niekorzyść ubezpieczonej wynosi 10,84% (93,05% - 82,21% =10,84%). Składane później przez ubezpieczoną w nawiązaniu do wniosków o przeliczenie świadczenia kolejne zaświadczenia o zatrudnieniu i zarobkach przed przejściem na emeryturę, są w swej treści tożsame z tym złożonym w 1990 r. Wskazuje na to analiza dokumentacji dokonana przez biegłego ekonomistę – finansistę w postępowaniu sądowym w sprawie o sygn. akt IV U […]/14. Dalej ubezpieczona wskazała, iż nie przedkładała organowi rentowemu nowej treści zaświadczeń o zarobkach do podstawy wymiaru emerytury. Dopiero z opinii biegłego dowiedziała się o zaniżonej podstawie wymiaru jej emerytury począwszy od 1990 r. Wszystkie wcześniejsze procesy o przeliczenie podstawy świadczenia emerytalnego kończyły się umorzeniem i oddaleniem bez przeliczenia podstawy świadczenia. Ubezpieczona nie otrzymała też w tym okresie decyzji przeliczeniowej, jak i podwyższonego z tego tytułu świadczenia. Ubezpieczona pracowała po przejściu w 1990 r. na emeryturę i z tego tytułu wnioskowała o przeliczenie świadczenia i otrzymywała świadczenie związane ze zmianą stażu pracy, między innymi: w marcu 1996 r. o 17,23 zł, w styczniu 1997 r. o 6,56 zł. Do powyższego przeliczenia składała do ZUS zaświadczenia o wynagrodzeniach z lat 1990-1997. Emerytura ubezpieczonej wzrastała jedynie w konsekwencji zmiany stażu pracy i ogólnej waloryzacji emerytur. Przy żadnym wniosku ubezpieczonej (pomiędzy 2002 r. a 2014 r.) organ nie analizował wydanej w roku 1990 decyzji emerytalnej, aby stwierdzić i ustalić błędne naliczenie świadczenia.
Według ubezpieczonej w nawiązaniu do powyższego pojawiają się pytania: 1) dlaczego - przyjmując za podstawę wymiaru emerytury ubezpieczonej zarobki z 3 kolejnych lat jej zatrudnienia wybranych z lat od 1962 do 1990 r. - organ uwzględnił do podstawy wymiaru emerytury 3 lata najmniej korzystne dla ubezpieczonej, a nie najbardziej korzystne?; 2) o jaką podstawę prawną oparto takie wyliczenie podstawy wymiaru renty?; 3) czy ma to uzasadnienie?; 4) czy Sądy pierwszej i drugiej instancji wbrew zasadzie z art. 233 k.p.c. miały prawo nie konfrontować zasady prawnej z przepisów art. 22 i 23 ustawy z dnia 24 maja 1990 r. o zmianie niektórych przepisów o zaopatrzeniu emerytalnym i art. 74 ustawy z dnia 14 grudnia 1982 r. o zaopatrzeniu emerytalnym pracowników i ich rodzin z dokumentacją faktyczną zarobków ubezpieczonej z najkorzystniejszych 3 kolejnych lat jej zatrudnienia wybranych z lat pomiędzy 1962 r. a 1990 r. zatrudnienia, kiedy dokumentacja znajduje się w aktach organu od 1990 r.?; 5) czy Sądy miały prawo nie weryfikować podstawy wymiaru emerytury zgodnie z zasadą prawną?; 6) Czy miało uzasadnienie prawne niezastosowanie art. 114, art. 133 ust. 1 pkt 2 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz.U. z 2015 r., poz. 552)?
Ubezpieczona dodatkowo wskazała, iż wartość przedmiotu zaskarżenia w myśl art. 3982 § 1 k.p.c. w zw. z art. 22 k.p.c. wynosi w przedmiotowej sprawie 24.708,96 zł. Emerytura ubezpieczonej po pierwszej decyzji w 1990 r., zaniżonej w stosunku do należnej, do roku 2015 wzrastała jedynie wobec zmiany stażu pracy i ogólnie obowiązującej zasady co rocznej waloryzacji emerytur. Świadczenie ubezpieczonej przed przeliczeniem decyzją z dnia 11 czerwca 2015 r., po wyroku Sądu w sprawie o sygn. akt IV U[…]/14, było zaniżone przez ponad 20 lat o 10,84% (93,05% - 82,21% = 10,84%). Od 1 marca 2014 r. ubezpieczona otrzymuje kwotę 1.871,88zł., tj. zaniżoną o 10,84%. W dalszej kolejności wyliczono, że „1.871,88 zł + 187,20 zł (tj.10,84%) = 2.059,08 zł”, zaś zgodnie z art. 22 k.p.c.: 2.059,08 zł x 12 m-cy = 24.708,96 zł. Jak podkreśliła ubezpieczona, nadal nie jest to świadczenie przeliczone według najkorzystniejszych wynagrodzeń ubezpieczonej w 1990 r. i otrzymywane od 1990 r. do 2014 r.
W odpowiedzi na skargę kasacyjną Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w K. wniósł o: 1) odrzucenie skargi kasacyjnej, 2) wydanie postanowienia odmawiającego przyjęcia skargi kasacyjnej do rozpoznania - w przypadku odmowy odrzucenia skargi kasacyjnej, 3) oddalenie skargi kasacyjnej - w przypadku przyjęcia skargi kasacyjnej do rozpoznania, 4) zasądzenie od ubezpieczonej na rzecz organu rentowego kosztów postępowania kasacyjnego, w tym kosztów zastępstwa prawnego według norm przepisanych. Organ rentowy wskazał, iż skarga kasacyjna podlega odrzuceniu z uwagi na fakt, że wartość przedmiotu sporu nie przekracza 10.000 zł (art. 3982 § 1 k.p.c.). Ubezpieczona w toku niniejszego postępowania domaga się przeliczenia świadczenia zgodnie z wnioskiem z 10 czerwca 2015 r. i jego wyrównania na podstawie art. 133 ust. 1 pkt 2 ustawy z 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z FUS (jednolity tekst: Dz.U. z 2017 r., poz. 1383 ze zm.), tj. ustalenia wysokości emerytury z uwzględnieniem wskaźnika wysokości podstawy wymiaru emerytury wynoszącego 93,05 % za 3 lata wstecz począwszy od 10 czerwca 2015 r. Z uwagi na fakt, że organ rentowy w okresie od czerwca 2002 r. wypłacał ubezpieczonej emeryturę w wysokości ustalonej w oparciu o wskaźnik wynoszący 93,05 %, wartość przedmiotu sporu wynosi 0 zł. Przedstawiony w skardze kasacyjnej sposób ustalenia wartości przedmiotu sporu nie jest uzasadniony obowiązującymi przepisami prawa. Ponadto organ rentowy wskazał, iż skarga kasacyjna nie spełnia przesłanek uzasadniających przyjęcie do rozpoznania. W niniejszej sprawie ubezpieczona wskazała jako podstawę przyjęcia skargi kasacyjnej do rozpoznania art. 3989 bez należytego uzasadnienia. Niezależnie od powyższego - na wypadek przyjęcia skargi kasacyjnej do rozpoznania – organ rentowy wskazał, iż skarga zasługuje na oddalenie, albowiem zarzuty kasacyjne nie znajdują uzasadnienia.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje:
Ubezpieczona domaga się przeliczenia świadczenia zgodnie z wnioskiem z 10 czerwca 2015 r. i jego wyrównania na podstawie art. 133 ust. 1 pkt 2 ustawy z 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z FUS, to jest ustalenia wysokości emerytury z uwzględnieniem wskaźnika wysokości podstawy wymiaru emerytury wynoszącego 93,05% za 3 lata wstecz począwszy od 10 czerwca 2015 r.
Oznacza to, że przedmiotowa sprawa jest sprawą o wysokość świadczenia. W takich sprawach skarga kasacyjna przysługuje, gdy wartość przedmiotu zaskarżenia wynosi 10.000 zł. Wartość ta w niniejszej sprawie powinna być obliczona zgodnie z art. 19 k.p.c. Wartość przedmiot zaskarżenia stanowi pomnożona przez 36 miesięcy różnica między wypłaconym świadczeniem a świadczeniem należnym zdaniem ubezpieczonej. W uzasadnieniu skargi kasacyjnej wskazano, że ubezpieczona otrzymuje emeryturę w wysokości 1.871,88 zł, zamiast należnej – jej zdaniem – kwoty 2.059,08 zł. Oznacza to, że wypłacana ubezpieczonej emerytura jest zaniżona o 10,84% to jest 187,20 zł. Kwota ta pomnożona przez 36 miesięcy jest niższa niż 10.000 zł (6.739,20). Zatem z uwagi na treść art. 3982 § 1 k.p.c. skarga kasacyjna jest niedopuszczalna i podlega odrzuceniu.
Z powyższych względów Sąd Najwyższy na mocy art. 3986 § 3 k.p.c. orzekł jak w sentencji postanowienia.