POSTANOWIENIE
Dnia 28 maja 2025 r.
Sąd Najwyższy w składzie:
SSN Eugeniusz Wildowicz
w sprawie M. K.
skazanego z art. 231 § 1 k.k.,
po rozpoznaniu w Izbie Karnej na posiedzeniu
w dniu 28 maja 2025 r.,
wniosku obrońcy
o wyłączenie sędziego Sądu Najwyższego Antoniego Bojańczyka od udziału w sprawie III KK 436/24,
na podstawie art. 42 § 4 k.p.k. w zw. z art. 41 § 1 k.p.k.
p o s t a n o w i ł
wyłączyć sędziego Sądu Najwyższego Antoniego Bojańczyka od udziału w sprawie o sygn. akt III KK 436/24.
UZASADNIENIE
W dniu 22 kwietnia 2024 r. obrońca skazanego M. K. wniósł kasację od wyroku Sądu Okręgowego w Krakowie z dnia 5 lutego 2024 r., sygn. akt IV Ka 1350/23, zmieniającego wyrok Sądu Rejonowego w Wadowicach z dnia 21 grudnia 2021 r., sygn. akt II K 692/20.
Kasacja ta, oparta o zarzut naruszenia art. 439 § 1 pkt 2 k.p.k., została zarejestrowana pod sygnaturą akt III KK 436/24 i zarządzeniem Prezesa Izby Karnej z dnia 20 września 2024 r. przydzielona do referatu SSN Adama Rocha.
Sąd Najwyższy, działając na wniosek obrońcy skazanego, postanowieniem z dnia 28 października 2024 r., sygn. akt III KK 436/24, wyłączył SSN Adama Rocha od udziału w rozpoznaniu przedmiotowej sprawy, którą następnie Prezes Izby Karnej przydzielił do referatu SSN Małgorzaty Bednarek.
Sąd Najwyższy, na wniosek obrońcy skazanego, postanowieniem z dnia 14 stycznia 2025 r., sygn. akt III KK 436/24, wyłączył SSN Małgorzatę Bednarek od udziału w rozpoznaniu niniejszej sprawy.
W dniu 15 stycznia 2025 r. sprawa ta została przydzielona do referatu SSN Marka Motuka.
W dniu 13 lutego 2025 r. do Sądu Najwyższego wpłynął wniosek obrońcy M. K. o wyłączenie od rozpoznania sprawy SSN Marka Motuka, a także sędziów SN Antoniego Bojańczyka, Anny Dziergawki, Zbigniewa Kapińskiego, Stanisława Stankiewicza oraz Ryszarda Witkowskiego z uwagi na to, że sąd w składzie z tymi sędziami nie stanowi sądu określonego ustawą.
Sąd Najwyższy, postanowieniem z dnia 7 marca 2025 r., sygn. akt III KK 436/24, wyłączył SSN Marka Motuka od udziału w sprawie o sygn. akt III KK 436/24, a wniosek obrońcy w pozostałym zakresie pozostawił bez rozpoznania.
Zarządzeniem Prezesa Izby Karnej sprawa o sygn. akt III KK 436/24 została przydzielona do referatu sędziego SN Antoniego Bojańczyka.
W dniu 3 kwietnia 2025 r. do Sądu Najwyższego wpłynął wniosek obrońcy o wyłączenie SSN Antoniego Bojańczyka od udziału w przedmiotowej sprawie, z uwagi na fakt, że sprawa ta, ze względu na treść zarzutu kasacyjnego, dotyczy go bezpośrednio.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje.
Wniosek zasługuje na uwzględnienie.
Zgodnie z art. 41 § 1 k.p.k., sędzia ulega wyłączeniu od rozpoznania sprawy, jeśli istnieje okoliczność mogąca wywołać uzasadnioną wątpliwość co do jego bezstronności przy jej rozpoznawaniu. Wyłączenie sędziego na podstawie art. 41 § 1 k.p.k. powinno nastąpić jednak nie tylko w sytuacji gdy istnieje okoliczność tego rodzaju, że mogłaby wywołać wątpliwość co do jego bezstronności w konkretnej sprawie, ale również wówczas gdy orzekanie przez sędziego w tej sprawie mogłoby realnie prowadzić do znacznie poważniejszego uchybienia, tj. naruszenia standardu z art. 6 ust. 1 Europejskiej Konwencji o Ochronie Praw Człowieka i Podstawowych Wolności (EKPC) i uznania, że taki skład orzekający nie stanowi niezależnego i bezstronnego sądu ustanowionego ustawą (por. postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 29 maja 2024 r., II KK 320/22). Z taką właśnie sytuacją mamy do czynienia w niniejszej sprawie.
Już sam udział w orzekaniu osoby powołanej na urząd sędziego Sądu Najwyższego na wniosek neo-KRS prowadzi do nienależytej obsady sądu w postępowaniu kasacyjnym w rozumieniu art. 439 § 1 pkt 2 k.p.k. Krajowa Rada Sądownictwa w obecnym składzie nie reprezentuje bowiem należycie środowiska sędziowskiego, a zatem nie jest organem, o którym mowa w Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej (por. uchwała Sądu Najwyższego z dnia 2 czerwca 2022 r., I KZP 2/22).
Wada nominacyjna, wynikająca z udziału w procesie powołania na urząd sędziego wadliwie ukształtowanej KRS, mająca charakter względny w przypadku sędziów sądów powszechnych, odgrywa szczególne znaczenie w przypadku sędziów Sądu Najwyższego – do których grona przystąpił, dzięki tej procedurze, sędzia Antoni Bojańczyk. Wynika to z wyjątkowego statusu sędziów Sądu Najwyższego i kluczowych kompetencji tego Sądu, mającego gwarantować niezakłócone, prawidłowe funkcjonowanie demokratycznego państwa prawnego oraz obiektywny standard niezależności, niezawisłości i bezstronności orzekania (por. uchwała trzech połączonych Izb Sądu Najwyższego z dnia 23 stycznia 2020 r., BSA I-4110-1/20). W konsekwencji, udział w wydaniu orzeczenia sędziego Sądu Najwyższego, powołanego na urząd w wadliwej procedurze z udziałem neo–KRS, stanowi bezwzględną przyczynę odwoławczą z art. 439 § 1 pkt 2 k.p.k.
Sąd Najwyższy wielokrotnie już wskazywał na potrzebę wyłączenia SSN Antoniego Bojańczyka od rozpoznania przydzielonych mu spraw, ze względu na brak przymiotu niezawisłości i bezstronności. Orzekł w ten sposób między innymi w postanowieniach z dnia 5 czerwca 2024 r., I KK 123/24; z dnia 27 czerwca 2024 r., I KK 147/24 i z dnia 27 stycznia 2023 r., I KK 240/22.
Należy mieć nadto na uwadze, iż wobec podniesienia w jednej z kasacji zarzutu z art. 439 § 1 pkt. 2 k.p.k. w związku z udziałem w składzie wydającym zaskarżone orzeczenie sędziego powołanego na urząd w procedurze z udziałem Krajowej Rady Sądownictwa, ukształtowanej na podstawie ustawy z dnia 8 grudnia 2017 r., rozpoznanie niniejszej sprawy w wyznaczonym składzie prowadziłoby do naruszenia zasady nemo iudex in causa sua – gdyż ta sama okoliczność, podnoszona w kasacji, związana z otrzymaniem nominacji sędziowskiej, dotyczy sędziego SN Antoniego Bojańczyka. Jego udział w rozpoznaniu powyższego zarzutu mógłby zatem wywołać zarówno u stron, jak i w odbiorze społecznym przekonanie o braku bezstronności sądu i rzetelności sądu (por. postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 23 czerwca 2022 r., II KO 48/22 i postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 17 marca 2022 r., II KO 12/22), czemu należy zapobiec.
Uwzględniając powyższe, a jednocześnie aprobując utrwalony już w orzecznictwie Sądu Najwyższego pogląd, iż w sytuacji wystąpienia ryzyka nieprawidłowej obsady sądu uzasadnione jest zastosowanie instytucji wyłączenia sędziego (zob. postanowienia Sądu Najwyższego: z dnia 8 czerwca 2022 r., V KO 43/22; z dnia 23 czerwca 2022 r., II KO 48/22; z dnia 28 lipca 2022 r., V KO 69/22; z dnia 25 listopada 2021 r., I CSKP 524/21; z dnia 16 września 2022 r., III KK 339/22), należało uwzględnić wniosek obrońcy skazanego o wyłączenie sędziego Sądu Najwyższego Antoniego Bojańczyka od udziału w niniejszej sprawie.
Mając to na uwadze, Sąd Najwyższy orzekł jak na wstępie.
[PŁ]
[a.ł]