Sygn. akt III KK 377/17

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 12 września 2017 r.

Sąd Najwyższy w składzie:

SSN Tomasz Artymiuk (przewodniczący, sprawozdawca)
‎SSN Kazimierz Klugiewicz
‎SSN Piotr Mirek

w sprawie J. C.

skazanego z art. 56 § 1 k.k.s. i in.,

po rozpoznaniu w Izbie Karnej na posiedzeniu w trybie art. 535 § 5 k.p.k.

w dniu 12 września 2017 r.,

kasacji, wniesionej obrońcę skazanego

od wyroku Sądu Okręgowego w G.

z dnia 17 października 2016 r., sygn. akt XIII Ka (...),

utrzymującego w mocy wyrok Sądu Rejonowego w K.

z dnia 26 kwietnia 2016 r., sygn. akt II K (...),

1. uchyla zaskarżony wyrok w części dotyczącej J. C. i przekazuje sprawę w tym zakresie do ponownego rozpoznania Sądowi Okręgowemu w G.;

2. zarządza zwrot J. C. uiszczonej przez niego opłaty od kasacji w kwocie 450,00 (czterysta pięćdziesiąt) zł.

UZASADNIENIE

Sąd Okręgowy w G., po rozpoznaniu apelacji oskarżyciela publicznego oraz obrońcy oskarżonego J. C., wyrokiem z dnia 17 października 2016 r., sygn. akt XIII Ka (...), uchylił zaskarżony wyrok Sądu Rejonowego w K. z dnia 26 kwietnia 2016 r., sygn. akt II K (...), w odniesieniu do oskarżonej K. L. (uniewinnionej przez sąd meriti) i w tej części przekazał sprawę do ponownego rozpoznania Sądowi pierwszej instancji, natomiast w zakresie dotyczącym J. C. orzeczenie sądu a quo utrzymał w mocy.

Kasację od wyroku Sądu odwoławczego wniósł obrońca skazanego zarzucając „rażące naruszenie prawa procesowego ze względu, iż miało ono istotny wpływ na treść orzeczenia polegające na obrazie art. 433 § 1 i 2 k.p.k. w zw. z art. 423 § 1a k.p.k. w zw. z art. 457 § 2 k.p.k. przez nierozważenie zarzutów i wniosków wskazanych w apelacji oskarżonego i niewskazanie jakie zarzuty i wnioski Sąd Odwoławczy uznał za zasadne albo niezasadne” (tak w oryginale – uwaga SN). Przy tak sformułowanym zarzucie wniósł o uchylenie zaskarżonego wyroku i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania Sądowi drugiej instancji.

W pisemnej odpowiedzi na kasację prokurator Prokuratury Rejonowej w Kartuzach wniósł o jej oddalenie jako oczywiście bezzasadnej.

Sąd Najwyższy zważył, co następuje.

Wniesiona przez obrońcę skazanego J. C. kasacja jest oczywiście zasadna, w związku z czym możliwe było jej uwzględnienie w całości na posiedzeniu w trybie art. 535 § 5 k.p.k.

Rację należy przyznać skarżącemu, że Sąd Okręgowy w G. procedował w niniejszej sprawie z naruszeniem art. 423 § 1a k.p.k.

Sąd ten po wydaniu wyroku utrzymującego, w odniesieniu do tego skazanego, orzeczenie Sądu pierwszej instancji stwierdził w pisemnych motywach swojego rozstrzygnięcia, że apelacja obrońcy J. C. okazała się niezasadna i nie zasługiwała na uwzględnienie, a jednocześnie zastrzegł, że ogranicza swoje rozważania, stosownie do treści przepisu art. 423 § 1a k.p.k. w zw. z art. 457 § 2 k.p.k. wyłącznie do zarzutów przedstawionych w apelacji prokuratora i wywodząc, iż obrońca oskarżonego nie złożył wniosku o sporządzenie uzasadnienia.

Rzecz jednak w tym, że wniosek taki – wbrew twierdzeniom zarówno sądu, jak i oskarżyciela publicznego zawartym w pisemnej odpowiedzi na skargę – został złożony w terminie określonym dyspozycją art. 524 § 1 zd. drugie k.p.k. Wniosek ten zawarty na k. (...) akt sprawy został bowiem, stosownie do regulacji w art. 124 k.p.k., nadany wraz z pełnomocnictwem procesowym w placówce podmiotu zajmującego się doręczaniem korespondencji na terenie Unii Europejskiej w dniu 24 października 2016 r., a więc z zachowaniem terminu 7 dni liczonego od daty ogłoszenia wyroku (17 października 2016 r.). Wobec powyższego nie wchodziło w grę ograniczenie podmiotowe uzasadnienia wyroku Sądu drugiej instancji w oparciu o wskazane w pisemnych motywach tego orzeczenia, a przytoczone wyżej przepisy procedury karnej. Fakt złożenia wniosku w terminie potwierdzają zresztą kolejne czynności okołokasacyjne podjęte przez Sąd Okręgowy w G., a więc doręczenie obrońcy wyroku z uzasadnieniem, a następnie przyjęcie złożonej przez niego kasacji, co niewątpliwie nie byłoby możliwe bez wcześniejszego uznania, że wniosek o sporządzenie uzasadnienia wyroku i doręczenie orzeczenia z uzasadnieniem spełnia wymogi formalne.

W ukształtowanej w ten sposób sytuacji procesowej nie jest więc możliwe dokonanie przez Sąd Najwyższy kontroli kasacyjnej zaskarżonego wyroku, gdy uzasadnienie sądu ad quem poza ogólnym stwierdzeniem, że apelacja obrońcy jest niezasadna, nie zawiera jakiejkolwiek argumentacji, która – stosownie do wymogu art. 457 § 3 k.p.k. – pozwalałaby ocenić prawidłowość przeprowadzonej kontroli instancyjnej, w szczególności zakresu i poprawności tej kontroli w kontekście jej wymogów uregulowanych w art. 433 § 1 i 2 k.p.k.

Zarysowany wyżej stan sprawy spowodował, że Sąd Najwyższy nie miał także możliwości skorzystania z instytucji określonej w art. 449a § 1 k.p.k., chociaż przepis ten jest odpowiednio stosowany w postępowaniu kasacyjnym (por. postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 30 marca 2017 r., III KK 395/16, OSNKW 2017, z. 6, poz. 36).

Regulacja zawarta w art. 449a § 1 k.p.k. dotyczy sytuacji, gdy sąd odwoławczy ograniczył zakres podmiotowy lub przedmiotowy uzasadnienia z uwagi na zakres wniosku strony o jego sporządzenie, zaś w postępowaniu kasacyjnym zachodzi konieczność rozpoznania sprawy w zakresie, co do którego nie zostało ono sporządzone. Może to mieć więc miejsce w przypadku, gdy Sąd Najwyższy rozpoznaje kasację poza granicami zaskarżenia i podniesionymi zarzutami w wypadkach wskazanych w art. 536 k.p.k. oraz wówczas, gdy rozpoznanie sprawy przez sąd kasacyjny następuje w granicach kasacji, ale w tym zakresie nie zostało sporządzone uzasadnienie wyroku z uwagi na brak wniosku strony, jak również wtedy, gdy kasację od wyroku sądu odwoławczego wniósł podmiot szczególny, wymieniony w art. 521 k.p.k., np. Minister Sprawiedliwości – Prokurator Generalny na podstawie art. 523 § 1a k.p.k. co do kary w sprawach o zbrodnie, gdy apelacje wnieśli prokurator co do kary z powodu jej rażącej niewspółmierności na niekorzyść oskarżonego oraz obrońca co do winy, a sąd odwoławczy utrzymał w mocy zaskarżony wyrok, zaś wniosek o sporządzenie uzasadnienia złożył tylko obrońca [zob. D. Świecki (w:) D. Świecki (red.): Kodeks postępowania karnego. Komentarz, Warszawa 2017, t. II, s. 285]. W przedmiotowej sprawie wniosek o uzasadnienie wyroku, jak to zasygnalizowano wyżej, został złożony w terminie, a doręczone obrońcy pisemne motywy wyroku sądu instancji ad quem w odniesieniu do środka odwoławczego wniesionego na korzyść skazanego J. C. ograniczyły się do jednozdaniowego wywodu.

Z podobnych powodów nie wchodziło w grę zastosowanie przez Sąd Najwyższy art. 63 ustawy z dnia 23 listopada 2002 r. o Sądzie Najwyższym (tj.: Dz. U. 2016, poz. 1254 ze. zm.), ponieważ i w tym wypadku warunkiem zażądania sporządzenia uzasadnienia, jeżeli nie zawiera go zaskarżone orzeczenie, jest brak wniosku strony, co w niniejszej sprawie nie miało miejsca.

Powyższe, a więc trafność podniesionego w kasacji zarzutu i tym samym brak możliwości oceny poprawności rozpoznania apelacji obrońcy przez Sąd drugiej instancji, implikowały uchyleniem zaskarżonego wyroku w części dotyczącej skazanego J. C. i przekazaniem sprawy w tym zakresie do ponownego rozpoznania Sądowi Okręgowemu w G. Procedując powtórnie Sąd ten rozpozna w całości apelację obrońcy oskarżonego i w zależności od rodzaju wydanego orzeczenia sporządzi pisemne motywy rozstrzygnięcia, bądź z urzędu, bądź na wniosek w wypadku jego poprawnego formalnie złożenia.

Uwzględnienie kasacji obligowało do zwrotu skazanemu, stosownie do treści przepisu art. 527 § 4 k.p.k., uiszczonej przez niego opłaty.

r.g.