POSTANOWIENIE
Dnia 28 maja 2025 r.
Sąd Najwyższy w składzie:
SSN Dariusz Świecki
w sprawie D. B.
po rozpoznaniu w Izbie Karnej na posiedzeniu
w dniu 28 maja 2025 r.,
wniosku pełnomocnika oskarżycielki posiłkowej o wyłączenie sędziego,
na podstawie art. 41 § 1 k.p.k. w zw. z art. 42 § 1 i 4 k.p.k.
postanowił:
wyłączyć sędziego Sądu Najwyższego Adama Rocha od udziału w rozpoznaniu sprawy o sygnaturze akt III KK 187/25.
UZASADNIENIE
Pismem z dnia 16 kwietnia 2025 r. pełnomocnik oskarżycielki posiłkowej, na podstawie art. 41 § 1 k.p.k., wniósł o wyłączenie sędziego Sądu Najwyższego Adama Rocha od udziału w rozpoznaniu sprawy kasacyjnej o sygn. akt III KK 187/25.
Podstawę swego wniosku jego autor upatruje w tym, że SSN Adam Roch został powołany na urząd sędziego Sądu Najwyższego z udziałem Krajowej Rady Sądownictwa (dalej jako KRS) w składzie określonym ustawą z dnia 8 grudnia 2017 r. o zmianie ustawy o Krajowej Radzie Sądownictwa oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. z 2018 r., poz. 3), przy czym pierwotnie powołano go na stanowisko sędziego w Izbie Dyscyplinarnej, a następnie przeniesiono tego sędziego do orzekania w Izbie Karnej. Nadto we wniosku wywiedziono, że w kasacji pełnomocnika oskarżycielki posiłkowej sformułowany został m.in. zarzut polegający na naruszeniu art. 439 § 1 pkt 2 k.p.k. z uwagi na nienależytą obsadę sądu w związku z udziałem w składzie sędziego powołanego na urząd sędziego w następstwie wniosku KRS ukształtowanej w trybie wspomnianej ustawy z dnia 8 grudnia 2017 r. Wobec tego, że SSN Adam Roch został powołany na urząd sędziego Sądu Najwyższego z udziałem wskazanej KRS, w ocenie pełnomocnika – w związku z zarzutami kasacji – przy rozpoznaniu kasacji sędzia ten musiałby wypowiadać się co do procedury nominacyjnej, która i jego dotyczy. Na poparcie swego wniosku jego autor odwołał się również do licznych judykatów Sądu Najwyższego.
Sąd Najwyższy stwierdził, co następuje.
Wniosek zasługuje na uwzględnienie, za czym przemawia jego argumentacja.
Sędzia Sądu Najwyższego Adam Roch został powołany na urząd sędziego Sądu Najwyższego z udziałem Krajowej Rady Sądownictwa w składzie określonym wspomnianą ustawą z dnia 8 grudnia 2017 r. Na wadliwość tej procedury wielokrotnie wskazywano w orzecznictwie Sądu Najwyższego, w tym w powołanych we wniosku pełnomocnika: uchwale połączonych Izb Cywilnej, Karnej oraz Pracy i Ubezpieczeń Społecznych Sądu Najwyższego z dnia 23 stycznia 2020 r., czy też uchwale składu siedmiu sędziów Sądu Najwyższego z dnia 2 czerwca 2022 r., I KZP 2/22.
Przepis art. 41 § 1 k.p.k. musi być intepretowany w taki sposób, aby gwarantować stronie prawo do rozpoznania sprawy przez niezależny i bezstronny sąd ustanowiony ustawą. Uwzględnić więc należy to, czy rozpoznanie sprawy przez określonego sędziego będzie stanowiło o realizacji standardu niezależności i bezstronności, który jest gwarantowany przez przepisy art. 45 ust. 1 Konstytucji RP, art. 6 ust. EKPCz i art. 47 Karty Praw Podstawowych (por. np. postanowienie SN z dnia 16 września 2022 r., III KK 339/22).
Argumentacja zawarta w przedmiotowym wniosku o wyłączenie sędziego niewątpliwie świadczy o tym, że strona dostrzega wady w procedurze powołania na urząd sędziego, które będą prowadzić do naruszenia wskazanych standardów, gdyby w składzie rozstrzygającym sprawę zasiadał wskazany sędzia. Każdy polski sąd jest przy tym związany dokonaną przez ETPCz wykładnią standardu wynikającego z art. 6 ust. 1 EKPCz, a to nakazuje przyjmować, że orzekanie sędziego Sądu Najwyższego powołanego do tego Sądu w wadliwej procedurze, wiąże się z istotnym i bardzo prawdopodobnym naruszeniem prawa strony do rozpoznania sprawy przez bezstronny i niezależny sąd ustanowiony ustawą w rozumieniu art. 6 ust. 1 EKPCz, jak również standardu konstytucyjnego (art. 45 ust. 1 Konstytucji RP).
W omawianej tu płaszczyźnie należy mieć również na uwadze podnoszone przez pełnomocnika okoliczności związane z faktem, że SSN Adam Roch orzekał wpierw w kwestionowanej Izbie Dyscyplinarnej, a następnie został przeniesiony do orzekania w ramach Izby Karnej Sądu Najwyższego. Podzielić w tym zakresie należy wywody autora wniosku, aprobując powołane przez niego orzecznictwo.
Zgodzić się również należy, że biorąc udział w rozpoznaniu niniejszej sprawy sędzia Sądu Najwyższego Adam Roch musiałby rozstrzygać m.in. co do podnoszonego w kasacji zarzutu wystąpienia bezwzględnej przyczyny odwoławczej z art. 439 § 1 pkt 2 k.p.k. z uwagi na nienależytą obsadę sądu, wobec tego, że w składzie zasiadał sędzia powołany na urząd sędziego na wniosek KRS, którą ukształtowano na mocy wspomnianej ustawy z dnia 8 grudnia 2017 r., samemu będąc powołanym na urząd sędziego Sądu Najwyższego właśnie z udziałem kwestionowanej KRS. Tym samym SSN Adam Roch wypowiadałby się odnośnie do okoliczności, która i jego bezpośrednio dotyczy. Tego rodzaju sytuacja w odbiorze zewnętrznym mogłaby zostać odczytana jako postąpienie nieutrwalające obrazu sądu jako działającego w warunkach bezstronności.
W ocenie Sądu Najwyższego wyłączenie SSN Adama Rocha od udziału w rozpatrywaniu przedmiotowej sprawy spowoduje wyeliminowanie wszelkich mogących powstać wątpliwości w zakresie zapewnienia stronie prawa do rozpoznania jej sprawy w postępowaniu kasacyjnym przez niezawisły i niezależny sąd ustanowiony ustawą w rozumieniu art. 45 ust. 1 Konstytucji RP, art. 47 Karty Praw Podstawowych i art. 6 ust. 1 EKPCz (por. np. postanowienia SN: z dnia 13 października 2021 r., II KO 30/21 czy z dnia 17 marca 2022 r., II KO 12/22). Mając na uwadze powyższe oraz w celu ochrony Skarbu Państwa przed ewentualną odpowiedzialnością odszkodowawczą, należało wyłączyć od rozpoznania przedmiotowej sprawy wskazanego we wniosku pełnomocnika sędziego Sądu Najwyższego.
Z tych wszystkich względów orzeczono, jak na wstępie.
[J.J.]
[r.g.]