POSTANOWIENIE
29 lipca 2025 r.
Sąd Najwyższy w Izbie Cywilnej w składzie:
SSN Agnieszka Piotrowska
po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym 29 lipca 2025 r. w Warszawie
zażalenia A.G.
na postanowienie Sądu Okręgowego w Warszawie
z 27 lutego 2025 r., II C 172/24 (II WSC 1/25),
w sprawie ze skargi A.G.
przeciwko Bankowi spółce akcyjnej w W.
o stwierdzenie niezgodności z prawem postanowienia z 5 listopada 2024 r.
odrzuca zażalenie.
UZASADNIENIE
Postanowieniem z 27 lutego 2025 r. Sąd Okręgowy w Warszawie odrzucił skargę o stwierdzenie niezgodności z prawem postanowienia tego Sądu z 5 listopada 2024 r. (dalej skarga), sporządzona i wniesioną osobiście przez powódkę A.G.
W uzasadnieniu tego orzeczenia Sąd Okręgowy wyjaśnił, że przyczyną odrzucenia skargi było naruszenie art. 871 k.p.c., przewidującego obowiązkowe zastępstwo strony w postępowaniu przed Sądem Najwyższym przez pełnomocnika zawodowego będącego adwokatem lub radcą prawnym (art. 4246 § 3 k.p.c.). Podniósł także, że objętym tą skargą postanowieniem z 5 listopada 2024 r, Sąd Okręgowy odrzucił jako nieopłacony wniosek powódki o sporządzenie i doręczenie jej uzasadnienia zarządzenia z 10 lipca 2024 r. o zwrocie pozwu. Tymczasem ta kategoria orzeczeń sądowych nie podlega zaskarżeniu przedmiotową skargą, albowiem stosownie do art. 4241 § 1 k.p.c. można żądać stwierdzenia niezgodności z prawem prawomocnego wyroku sądu drugiej instancji kończącego postępowanie w sprawie, jeżeli przez jego wydanie stronie została wyrządzona szkoda, a zmiana lub uchylenie tego wyroku w drodze innych środków prawnych przysługujących stronie na podstawie kodeksu nie było i nie jest możliwe. Zgodnie zaś z art. 4241 § 2 k.p.c., w wyjątkowych wypadkach, gdy niezgodność z prawem wynika z naruszenia podstawowych zasad porządku prawnego lub konstytucyjnych wolności albo praw człowieka i obywatela, można także żądać stwierdzenia niezgodności z prawem prawomocnego wyroku sądu pierwszej lub drugiej instancji kończącego postępowanie w sprawie, jeżeli strona nie skorzystała z przysługujących jej środków prawnych, chyba że jest możliwa zmiana lub uchylenie wyroku w drodze innych przysługujących stronie środków prawnych. Sąd podniósł, że skarga wniesiona przez powódkę jest zatem niedopuszczalna i stąd podlegała odrzuceniu na podstawie art. 4246 § 3 k.p.c. także z tej przyczyny.
We wniesionym osobiście zażaleniu na to postanowienie, powódka domagała się jego uchylenia, zarzucając naruszenie art. 4246 k.p.c., art. 98 k.p.c., art. 745 k.p.c. art. 871 k.p.c. oraz art. 102 ust. 1 ustawy z 28 lipca 2005 r. o kosztach sądowych w sprawach cywilnych.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje:
Zgodnie z art. 871 § 1 k.p.c., w postępowaniu przed Sądem Najwyższym obowiązuje zastępstwo stron przez adwokatów lub radców prawnych. Celem ustanowionego w tym przepisie przymusu adwokacko-radcowskiego jest zapewnienie środkom prawnym, wszczynającym postępowanie przed Sądem Najwyższym, odpowiedniego poziomu formalnego i merytorycznego.
Sporządzenie skargi o stwierdzenie niezgodności z prawem prawomocnego wyroku sądu drugiej instancji osobiście przez stronę pozbawioną zdolności postulacyjnej jest dotknięte brakiem nieusuwalnym i powoduje konieczność odrzucenia tej skargi a limine bez wzywania strony do uzupełnienia tego braku (zob. postanowienia Sądu Najwyższego z 30 września 2020 r., II CZ 33/20; z 30 września 2020 r., V CZ 36/20 oraz z 12 marca 2021 r., II CZ 5/21). W świetle ugruntowanego orzecznictwa Sądu Najwyższego, także zażalenie kierowane do Sądu Najwyższego, które zostało sporządzone i podpisane osobiście przez stronę, zawiera nieusuwalny brak formalny, prowadzący do odrzucenia tego zażalenia a limine jako niedopuszczalnego, bez wzywania strony do uzupełniania tego braku i bez możliwości jego usunięcia, nawet przez następczo ustanowionego, na wniosek strony, zawodowego pełnomocnika procesowego (zob. postanowienia Sądu Najwyższego z 23 lutego 2012 r. V CZ 132/11; z 21 września 2011 r. I CZ 59/11; z 25 sierpnia 2010 r. II UZ 16/10 oraz z 6 listopada 2008 r. III CZ 35/08).
Skutki niezachowania przymusu, normowanego przez art. 871 § 1 k.p.c., reguluje ogólnie art. 130 § 5 k.p.c.; w odniesieniu do środków odwoławczych objętych przymusem adwokackim, w tym zażaleń do Sądu Najwyższego, obowiązują jednak szczególne regulacje (art. 3941 § 1 i 3 k.p.c. w zw. z art. 39821 k.p.c. w zw. z art. 397 § 3 i art. 373 § 1 k.p.c.), przewidujące odrzucenie wniesionego osobiście przez stronę zażalenia jako niedopuszczalnego.
W tym stanie rzeczy orzeczono, jak w sentencji.
(A.D.)
[a.ł]