Sygn. akt II DK 64/21

POSTANOWIENIE

Dnia 7 lipca 2021 r.

Sąd Najwyższy w składzie:

SSN Tomasz Przesławski (przewodniczący, sprawozdawca)
‎SSN Jarosław Sobutka
‎SSN Ryszard Witkowski

Protokolant Karolina Majewska

przy udziale Zastępcy Głównego Rzecznika Dyscyplinarnego Krajowej Izby Radców Prawnych radcy prawnego Alicji Kujawy

w sprawie radcy prawnego L. A.

po rozpoznaniu w Izbie Dyscyplinarnej na rozprawie w dniu 7 lipca 2021 r.,

kasacji obwinionej od orzeczenia Wyższego Sądu Dyscyplinarnego Krajowej Izby Radców Prawnych w W. z dnia 30 lipca 2020 r., sygn. akt WO (…), utrzymującego w mocy orzeczenie Okręgowego Sądu Dyscyplinarnego Okręgowej Izby Radców Prawnych w K. z dnia 19 listopada 2019 r., sygn. akt OSD (…)

postanowił:

I. oddalić kasację jako oczywiście bezzasadną;

II. zasądzić od obwinionej radcy prawnego L. A. na rzecz Skarbu Państwa kwotę 20 (dwudziestu) złotych tytułem zwrotu kosztów postępowania kasacyjnego.

UZASADNIENIE

Wnioskiem z dnia 9 lipca 2019 r. Zastępca Rzecznika Dyscyplinarnego wystąpił do Okręgowego Sądu Dyscyplinarnego Okręgowej Izby Radców Prawnych w K. o ukaranie radcy prawnego L. A. obwinionej o to, że
‎w okresie szkoleniowym 2015 r.-2017 r. nie wypełniła obowiązku doskonalenia zawodowego tj. o przewinienie dyscyplinarne wynikające z art. 64 ust. 1 ustawy
‎o radcach prawnych w związku z art. 14 i 61 ust.2 Kodeksu Etyki Radcy Prawnego w związku z § 7 i § 11 Regulaminu Zasad Wypełniania Obowiązku Doskonalenia Zawodowego przez Radców Prawnych i Zadań Organów Samorządu Służących Zapewnieniu Przestrzegania tego Obowiązku, stanowiącego załącznik do uchwały nr (…) Prezydium Krajowej Rady Radców Prawnych z dnia 12 lipca 2018 r.

Okręgowy Sąd Dyscyplinarny przy Okręgowej Izbie Radców Prawnych w K. orzeczeniem z dnia 19 listopada 2019 roku, sygn. akt OSD (…), uznał obwinioną radcę prawną L. A. winną zarzucanego jej przewinienia dyscyplinarnego i wymierzył obwinionej radcy prawnej L. A. karę nagany oraz zakaz wykonywania patronatu na okres 1 roku. Ponadto, na podstawie § 1 ust. 2 pkt 1 Uchwały nr (…) z dnia 20 marca 2015r. Krajowej Rady Radców Prawnych w sprawie określenia wysokości zryczałtowanych kosztów postępowania dyscyplinarnego obciążył obwinioną radcę prawną L. A. kosztami postępowania dyscyplinarnego w wysokości 1.500,00 zł.

Odwołanie od tego rozstrzygnięcia wniósł obrońca obwinionej, zaskarżając je w całości na jej korzyść. Zaskarżonemu orzeczeniu zarzucił obrazę przepisów prawa materialnego, a to „art. 64 ust. 1 ustawy z dnia 6 lipca 1982 r. o radcach prawnych w zw. z art. 14 i 61 ust. 2 Kodeksu Etyki Radcy Prawnego w zw. z § 7 i § 11 Regulaminu Zasad Wypełniania Obowiązku Doskonalenia Zawodowego przez Radców Prawnych i Zadań Organów Samorządu Służących Zapewnieniu Przestrzegania tego Obowiązku, stanowiącego załącznik do uchwały nr (…) Prezydium Krajowej Rady Radców Prawnych z 12 lipca 2018 r. poprzez przyjęcie, że niedopełnienie obowiązku szkoleniowego w szkoleniach za punkty stanowi przewinienie dyscyplinarne skutkujące możliwością wymierzenia obwinionej kary dyscyplinarnej”.

Podnosząc powyższy zarzut wniósł o uniewinnienie obwinionej od popełnienia zarzucanego jej czynu.

Wyższy Sąd Dyscyplinarny Krajowej Izby Radców Prawnych w W. orzeczeniem z dnia 30 lipca 2020 roku, sygn. akt WO-(…), utrzymał w mocy zaskarżone orzeczenie. W punkcie 2. zasądzono od obwinionej koszty postępowania odwoławczego w kwocie 1.200 zł na rzecz Krajowej Izby Radców Prawnych w W.

Kasację od orzeczenia Wyższego Sądu Dyscyplinarnego Krajowej Izby Radców Prawnych w W, wydanego w dniu 30 lipca 2020 r. wywiódł obrońca obwinionej zaskarżając je w całości na jej korzyść. Zaskarżonemu orzeczeniu zarzucił rażące naruszenie prawa, a to art. 64 ust. 1 ustawy z dnia
‎6 lipca 1982 r. o radcach prawnych w zw. z art. 14 Kodeksu Etyki Radcy Prawnego poprzez nieprawidłowe przyjęcie, iż:

1.„uprawnienie organów samorządu radcowskiego do uchwalania zasad etyki oraz uprawnienie do uchwalania regulaminów dotyczących wypełniania obowiązku zawodowego radców prawnych w zakresie doskonalenia zawodowego i uprawnień organów samorządu służących zapewnieniu przestrzegania tego obowiązku przez radców prawnych należy uznać za źródła normy kompetencyjnej, z której wynika prawo nakładania na radców prawnych obowiązków obwarowanych odpowiedzialnością dyscyplinarną,

2.nierealizowanie przez obwinioną obowiązku doskonalenia zawodowego w formie przewidzianej uchwałą z dnia 15 grudnia 2015 r. nr (…) - Regulamin Zasad Wypełniania Obowiązku Doskonalenia Zawodowego przez Radców Prawnych i Zadań Organu Samorządu Służących Zapewnieniu Przestrzegania tego Obowiązku jest równoznaczne z naruszeniem obowiązku ustawicznego podnoszenia kwalifikacji zawodowych i dążenia do utrzymania wysokiej sprawności zawodowej i stanowi przewinienie dyscyplinarne”.

Podnosząc powyższe zarzuty wniósł o uchylenie zaskarżonego orzeczenia w całości i uniewinnienie obwinionej.

Sąd Najwyższy zważył, co następuje:

Kasacja obwinionej okazała się oczywiście bezzasadna, co skutkowało jej oddaleniem.

W pierwszej kolejności wskazać należy, że zgodnie z normatywnym brzmieniem art. 62³ ustawy z dnia 6 lipca 1982 r. o radcach prawnych kasacja
‎w postępowaniu dyscyplinarnym radców prawnych może być wniesiona z powodu rażącego naruszenia prawa, jak również rażącej niewspółmierności kary dyscyplinarnej. Do postępowania dyscyplinarnego na mocy art. 74¹ pkt 1 ustawy
‎z dnia 6 lipca 1982 r. o radcach prawnych w sprawach nieuregulowanych stosuje się odpowiednio przepisy kodeksu postępowania karnego. W myśl zaś art. 536 kpk Sąd Najwyższy rozpoznaje kasację w granicach zaskarżenia i podniesionych zarzutów, a w zakresie szerszym - tylko w wypadkach określonych w art. 435, 439
‎i 455 kpk. W postępowaniu kasacyjnym występuje zasada związania sądu zarzutami, co z kolei implikuje konieczność precyzyjnego ich formułowania przez autorów tego nadzwyczajnego środka zaskarżenia.

Podstawą odpowiedzialności dyscyplinarnej radcy prawnego są przepisy ustawy z dnia 6 lipca 1982 r. o radcach prawnych. Zgodnie z art. 64 ust. 1 tejże ustawy radcowie prawni i aplikanci radcowscy podlegają odpowiedzialności dyscyplinarnej za postępowanie sprzeczne z prawem, zasadami etyki lub godnością zawodu bądź za naruszenie swych obowiązków zawodowych. We wskazanej normie prawnej explicite zatem wskazano, że podstawą odpowiedzialności dyscyplinarnej są czyny sprzeczne m.in. z zasadami etyki radcy prawnego. Owe normy etyczne, wyrażone są w przepisach etyki zawodowej
‎i stanowią o wzorcowej powinności zachowania radcy prawnego, do której zobowiązany jest on w życiu prywatnym i zawodowym (tak m.in. postanowienie SN z 11.06.2019 r., II DSI 16/19, OSNID 2020, nr 2). Postępowanie radcy prawnego powinno być zatem wzorem zachowania dla innych członków danej społeczności (postanowienie SN z 10.02.2021 r., II DK 41/21, LEX nr 3119747).

Nie można przy tym zapominać, że podstawę odpowiedzialności, także w przypadku naruszenia norm deontologicznych, stanowi przepis rangi ustawowej, a to art. 64 ust. 1 ustawy z dnia 6 lipca 1982 r. o radcach prawnych. Powinno mieć to zatem także odpowiednie odzwierciedlenie w kwalifikacji prawnej zarzucanego
‎i przypisanego przewinienia dyscyplinarnego.

Przypomnieć należy, w kontekście analizowanej sprawy, że radca prawny, zgodnie z art. 14 ust. 1 i 2 KERP, ma obowiązek dbać o rozwój zawodowy poprzez kształcenie ustawiczne i jest obowiązany brać udział w szkoleniach zawodowych na zasadach określonych przez właściwy organ samorządu, a zgodnie z art. 61 ust. 2 KERP ma obowiązek stosować się do uchwał organów samorządu radców prawnych.

Zarzuty obrońcy obwinionej wyartykułowane w punkcie 1. kasacji okazały się bezzasadne. Autor kasacji podważa bowiem uprawnienie organów samorządu radcowskiego do kształtowania zasad doskonalenia zawodowego. Podkreślić z całą stanowczością jednak należy, że uprawnienie takie wywodzone jest z normy ustawowej. W art. 52 ust. 3 pkt 2 ustawy z dnia 6 lipca 1982 r. o radcach prawnych wskazano, że do zakresu działania rady okręgowej izby radców prawnych należy m.in. doskonalenie zawodowe radców prawnych, zaś w art. 60 pkt 7 ustawy z dnia 6 lipca 1982 r. o radcach prawnych określono, że do zakresu działań Krajowej Rady Radców Prawnych należy koordynowanie doskonalenia zawodowego radców prawnych. Zgodnie z art. 60 pkt 8 lit. h ustawy z dnia 6 lipca 1982 r. o radcach prawnych do kompetencji Krajowej Rady Radców Prawnych należy uchwalanie regulaminów dotyczących dopełnienia obowiązku zawodowego radców prawnych
‎w zakresie doskonalenia zawodowego i uprawnień organów samorządu służących zapewnieniu przestrzegania tego obowiązku przez radców prawnych. Krajowa Rada Radców Prawnych działając na tak ukształtowanej podstawie prawnej uchwałą Nr (…) z dnia 11 grudnia 2015 r. uchwaliła Regulamin zasad wypełniania obowiązku doskonalenia zawodowego przez radców prawnych i zadań organów samorządu służących zapewnieniu przestrzegania tego obowiązku (dalej także: „Regulamin doskonalenia zawodowego”). Odnieść się także należy do powoływanego przez skarżącego orzeczenia Sądu Najwyższego z dnia 6 listopada 2014 r. o sygnaturze akt SDI 32/14. Nie można jednak zapominać, że art. 60 ustawy z dnia 6 lipca 1982 r. o radcach prawnych został znowelizowany, poprzez dodanie art. 60 pkt 8 lit. h, czym rozstrzygnięto pojawiające się wcześniej wątpliwości w orzecznictwie w przedmiocie dopuszczalności nałożenia na radców prawnych obowiązków szkoleniowych wyłącznie na mocy regulacji regulaminowych. Zarzut ten okazał się zatem bezzasadny, bowiem w tym zakresie organy samorządu radcowskiego działają w granicach i na podstawie przyznanych im przez ustawodawcę norm określających zakres działania.

Odnosząc się do drugiego zarzutu, należy zauważyć, że zgodnie z § 7 ust. 1 Regulaminu doskonalenia zawodowego obowiązek doskonalenia zawodowego uważa się za wypełniony, jeżeli w każdym cyklu szkoleniowym radca prawny uzyska minimalną liczbę 40 punktów szkoleniowych, zaś w § 11 Regulaminu doskonalenia zawodowego wskazuje się, że nieuzyskanie przez radcę prawnego minimalnej liczby punktów szkoleniowych jest równoznaczne z niewypełnieniem obowiązku doskonalenia zawodowego. Skoro więc obwiniona nie uzyskała w cyklu szkoleniowym od 2015-2017 roku nawet jednego punktu szkoleniowego, naruszenie zasad szkoleniowych jest oczywiste i bezsprzeczne. Dodatkowo jest ono niczym nieuzasadnione, a tłumaczenia obwinionej i jej obrońcy, nie uwzględniają istoty realizacji obowiązku kształcenia ustawicznego. Brak wypełniania określonych obowiązków szkoleniowych skutkuje odpowiedzialnością dyscyplinarną, co zasadnie zostało zauważone przez sądy niższych instancji, których argumentację Sąd Najwyższy w pełni podziela i aprobuje. Przypomnieć także należy, na co zwraca się uwagę w orzecznictwie Sądu Najwyższego, że naruszenie norm etycznych „stanowi również naruszenie uprawnień klientów radców prawnych do posiadania przez ich pełnomocników wystarczającego zasobu wiedzy do obsługi klientów. Zobowiązuje do tego stricte profesjonalny charakter usług radcowskich, wymagających stałego podnoszenia kwalifikacji zawodowych,
‎w tym w formach zorganizowanych w ramach korporacji (szkoleń)” (postanowienie SN z 6.10.2020 r., II DSI 33/20, LEX nr 3067430).

Podsumowując, każdy radca prawny będący członkiem korporacji prawniczej zobowiązany jest do przestrzegania tworzonych przez organy tych samorządów norm. Nie może być akceptowana sytuacja, w której radca prawny nie realizuje określonych obowiązków szkoleniowych, tłumacząc to faktem świadczenia pomocy prawnej i koniecznością pogłębiania wiedzy niejako ad hoc, w konkretnych stanach faktycznych. Właśnie dla profesjonalizacji świadczonej pomocy prawnej konieczne jest ustawiczne podnoszenie kwalifikacji, poprzez zdobywanie punktów szkoleniowych, na zasadach i warunkach określonych przez umocowane do tego organu samorządu radcowskiego. Zachowanie odmienne, skutkujące nieuzyskaniem wymaganej liczby punktów, a tym bardziej nie przystąpienie w ogóle do realizacji tego obowiązku, powinno spotkać się każdorazowo z odpowiednią reakcją dyscyplinarną.

Mając na uwadze powyższe, postanowiono jak na wstępie.