Sygn. akt II CZ 30/19

POSTANOWIENIE

Dnia 31 maja 2019 r.

Sąd Najwyższy w składzie:

SSN Agnieszka Piotrowska (przewodniczący)
‎SSN Władysław Pawlak
‎SSN Marta Romańska (sprawozdawca)

w sprawie z powództwa E. B. i P. B.
‎przeciwko […] Bank […] Spółce Akcyjnej z siedzibą w W.
‎o ustalenie,
‎po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym w Izbie Cywilnej w dniu 31 maja 2019 r.,
‎zażalenia strony pozwanej

na postanowienie Sądu Okręgowego w P.
‎z dnia 17 stycznia 2019 r., sygn. akt II WSC […] (II Ca […]),

1) oddala zażalenie;

2) zasądza od pozwanego na rzecz powodów kwotę 1.800 (tysiąc osiemset) zł tytułem kosztów postępowania zażaleniowego.

UZASADNIENIE

Postanowieniem z 17 stycznia 2019 r. Sąd Okręgowy w P. ustalił, że wartość przedmiotu zaskarżenia skargą kasacyjną od wyroku tego Sądu z 19 grudnia 2017 r., wniesioną przez […] Bank […] S.A. - pozwanego w sprawie z powództwa E. B. i P. B. o ustalenie, wynosi 14.102 zł (pkt 1) i tę skargę kasacyjną odrzucił (pkt 2). Jako podstawę rozstrzygnięcia powołał art. 398⁶ § 2 oraz art. 398² § 1 k.p.c.

W zażaleniu na postanowienie z 7 lutego 2019 r. pozwany zarzucił, że zostało ono wydane z naruszeniem art. 398⁶ § 2 i art. 398² § 1 k.p.c. przez błędne przyjęcie, że wartość przedmiotu zaskarżenia jego skargą kasacyjną jest niższa niż pięćdziesiąt tysięcy złotych, a w konsekwencji odrzucenie skargi jako niedopuszczalnej.

Pozwany wniósł o uchylenie zaskarżonego postanowienia oraz - na podstawie art. 380 w zw. z art. 398²¹ k.p.c. - o rozpoznanie niezaskarżalnego postanowienia Sądu Okręgowego z 17 stycznia 2019 r. w przedmiocie sprawdzenia wartości przedmiotu zaskarżenia skargą kasacyjną określonej przez niego na 832.908 zł i ustalenie tej wartości na kwotę 14.102 zł (pkt 1 zaskarżonego postanowienia), a następnie o zmianę tego postanowienia i ustalenie wartości przedmiotu zaskarżenia dla skargi kasacyjnej na kwotę 832.908 zł.

Powodowie wnieśli o oddalenie zażalenia.

Sąd Najwyższy zważył, co następuje:

Powodowie wnieśli o ustalenie nieważności umowy kredytu z 9 maja 2008 r. w zakresie zastosowania waloryzacji kursem obcej waluty oraz o ustalenie, że postanowienia tej umowy, w zakresie, w jakim przewidują waloryzację świadczeń kursem obcej waluty stanowią klauzule niedozwolone i nie wiążą stron, a nadto o ustalenie, że postanowienia § 2 ust. 7, § 15 ust. 1 i 2 umowy kredytu z 9 maja 2008 r. są niedozwolone i nie wiążą stron. W pozwie z 22 kwietnia 2015 r. wartość przedmiotu sporu została przez nich określona na kwotę 14.102 zł. Została ona obliczona jako różnica pomiędzy ceną sprzedaży a ceną kupna franków szwajcarskich dla kwoty udzielonego kredytu, według tabeli kursów pozwanego z dnia podpisania umowy, co powodowie szeroko objaśnili (k. 15). Pozwany w odpowiedzi na pozew złożonej 22 czerwca 2015 r. nie zakwestionował ani określenia wartości przedmiotu sporu, ani sposobu jej obliczenia. Sąd Rejonowy z urzędu wartości tej nie sprawdził (art. 25 § 1 i 2 k.p.c.).

Zgodnie z art. 368 § 2 k.p.c., w sprawach o prawa majątkowe wartość przedmiotu zaskarżenia podana w apelacji może być oznaczona na kwotę wyższą od wartości przedmiotu sporu wskazanej w pozwie jedynie wtedy, gdy powód rozszerzył powództwo lub sąd orzekł ponad żądanie. W apelacji od oddalającego powództwo wyroku Sądu pierwszej instancji wartość przedmiotu sporu została przez powodów oznaczona na kwotę tożsamą z podaną w pozwie, a pozwany w złożonej w dniu 23 czerwca 2016 r. odpowiedzi na apelację tego określenia nie zakwestionował.

Wyrokiem z 19 grudnia 2017 r. Sąd Okręgowy uwzględnił apelację powodów od wyroku Sądu Rejonowego w ten sposób, że niektóre spośród wielu postanowień umowy kredytowej zawartej przez strony uznał za niedozwolone w rozumieniu art. 385¹ § 1 k.c., a w pozostałym zakresie apelację tę oddalił.

W skardze kasacyjnej od wyroku Sądu Okręgowego z 19 grudnia 2017 r. pozwany oznaczył wartość przedmiotu zaskarżenia na kwotę 832.908 zł, jako równowartość kwoty 222.780 CHF, i stwierdził, że w takim właśnie stopniu wydane orzeczenie narusza jego interes, gdyż rozstrzygnięcie Sądu Okręgowego wykracza poza żądanie pozwu i apelacji. Tezę tę w uzasadnieniu rozpoznawanego zażalenia pozwany powiązał wyraźnie z uzasadnieniem zaskarżonego przez niego wyroku Sądu Okręgowego, a nie z samym wyrokiem, podczas gdy uzasadnienie wyroku uwzględniającego w jakimś zakresie powództwo nie jest objęte ani powagą rzeczy osądzonej, ani mocą wiążącą, których dotyczą art. 365 i 366 k.p.c. Podstawy do wnioskowania o przedmiocie i sposobie rozstrzygnięcia w sporze wyznacza zatem sentencja wyroku, a nie jego uzasadnienie. Stwierdzenie niedozwolonego charakteru tylko jednego spośród wielu postanowień umowy kredytowej niewątpliwie nie wykracza poza zakres żądania powodów, które obejmowało zresztą także ustalenie nieważności umowy łączącej strony.

Sposób uzasadnienia zarzutu błędnego oznaczenia przez Sąd wartości przedmiotu zaskarżenia skargą kasacyjną wskazuje na to, że pozwany kwestionuje metodę, według której powodowie obliczyli wartość przedmiotu sporu w sprawie, ale podnoszenie tego rodzaju zarzutów na obecnym etapie postępowania nie może być skuteczne. W postępowaniu kasacyjnym ma bowiem także zastosowanie przytoczony wyżej art. 368 § 2 k.p.c., a wartość przedmiotu zaskarżenia tym środkiem nie może przekroczyć wartości przedmiotu sporu ustalonej na wcześniejszych etapach postępowania, gdy pozwany nie skorzystał z dostępnych mu instrumentów, przy wykorzystaniu których mógł podważyć stanowisko powodów co do wartości przedmiotu sporu w sprawie (zob. postanowienie Sądu Najwyższego z 23 maja 2012 r., II CZ 21/12).

Zgodnie z art. 398² § 1 k.p.c. skarga kasacyjna jest niedopuszczalna w sprawach o prawa majątkowe, w których wartość przedmiotu zaskarżenia jest niższa niż pięćdziesiąt tysięcy złotych. Sprawa ma charakter majątkowy, jeżeli zmierza do realizacji prawa lub uprawnienia mającego bezpośredni wpływ na stosunki majątkowe stron.

Badanie wartości przedmiotu zaskarżenia podanej w skardze kasacyjnej ma na celu sprawdzenie, czy ten środek zaskarżenia jest dopuszczalny ze względu na minimalną wartość zaskarżenia wymaganą według art. 398² § 1 k.p.c. i nie może być utożsamiane ze sprawdzeniem wartości przedmiotu sporu (por. nieopubl. postanowienia Sądu Najwyższego z 7 kwietnia 1997 r., III CKN 71/97, z 15 stycznia 1998 r., I CZ 19/97). Zarówno sąd drugiej instancji, jak również Sąd Najwyższy w ramach badania warunków formalnych skargi kasacyjnej może zatem sprawdzić, czy wartość przedmiotu zaskarżenia podana w skardze kasacyjnej jest zgodna z zasadami jej ustalenia określonymi w art. 19-24 k.p.c. (por. postanowienia Sądu Najwyższego: z 6 czerwca 1997 r., II CKN 47/97, OSNC 1997, nr 11, poz. 180 oraz nieopubl. z 20 czerwca 1997 r., II CKN 245/97, z 26 czerwca 1997 r., I CKN 156/97, z 9 lipca 1997 r., II CKN 257/97).

Mając powyższe na uwadze, na podstawie art. 398¹⁴ w zw. z art. 394¹ § 3 k.p.c. oraz - co do kosztów postępowania - art. 108 § 1 w zw. z art. 394¹ § 3, art. 398²¹ i art. 397 § 2 k.p.c. i § 2 pkt 5 w zw. z § 10 ust. 2 pkt 2 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z 22 października 2015 r. w sprawie opłat za czynności adwokackie (Dz.U. poz. 1800) orzeczono jak w sentencji.