WYROK
W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ
Dnia 24 stycznia 2025 r.
Sąd Najwyższy w składzie:
SSN Anna Dziergawka
w sprawie Z. R.,
ukaranego z art. 92 § 1 k.w. w zw. z § 16 z.s.d.,
po rozpoznaniu w Izbie Karnej w trybie art. 535 § 5 k.p.k.,
na posiedzeniu w dniu 24 stycznia 2025 r.,
kasacji wniesionej przez Prokuratora Generalnego na korzyść
od wyrok nakazowego Sądu Rejonowego w Brzegu,
z dnia 19 grudnia 2023 r., sygn. akt II W 582/23
uchyla zaskarżony wyrok i sprawę przekazuje Sądowi Rejonowemu w Brzegu do ponownego rozpoznania.
UZASADNIENIE
Sąd Rejonowy w Brzegu wyrokiem nakazowym z dnia 19 grudnia 2023 roku,
w sprawie o sygn. akt II W 582/23, na podstawie art. 92 § 1 k.w. w związku z § 16 z.s.d. - uznając obwinionego Z. R. za winnego popełnienia czynu opisanego w części wstępnej wyroku, polegającego na tym, że w dniu 7 stycznia 2023 r., od godz. 12.03 do godz. 12.17 w B. przy ul. […] będąc kierowcą samochodu marki […] o nr rejestracyjnym […] nie dostosował się do znaku pionowego B-1 „zakaz ruchu w obu kierunkach” z tabliczką pod znakiem „nie dotyczy pojazdów do 3,5 tony zaopatrzenia sklepów w strefie zakazu według upoważnienia do 15 minut, pojazdów służbowych, miejskich oraz rowerów”, stanowiącego wykroczenie z art. 92 § 1 k.w. w związku z § 16 z.s.d. - orzekł karę nagany, zaś na podstawie art. 624 § 1 k.p.k. w zw. z. art. 121 § 1 k.p.w. zwolnił obwinionego od zryczałtowanych kosztów postępowania i opłat.
Wyrok uprawomocnił się w dniu 5 stycznia 2024 r., wobec braku sprzeciwu uprawnionych stron.
Kasację na korzyść obwinionego od wyroku Sądu Rejonowego w Brzegu wniósł Prokurator Generalny, który zaskarżonemu wyrokowi zarzucił rażące i mające istotny wpływ na treść wyroku naruszenie przepisów prawa procesowego, a mianowicie art. 93 § 2 i 4 k.p.w. w zw. z art. 21 § 1 pkt 2 k.p.w., poprzez nieuzasadnione przyjęcie, że występują przesłanki do rozpoznania sprawy obwinionego w postępowaniu nakazowym, skutkiem czego Z. R. został uznany za winnego i ukarany za popełnienie wykroczenia kwalifikowanego z art. 92 § 1 k.w., polegającego na niedostosowaniu się, w dniu 7 stycznia 2023 r. od godziny 12:03 do godziny 12:17, jako kierujący samochodem osobowym, do znaku B-1 „zakaz ruchu w obu kierunkach" z tabliczką pod znakiem „nie dotyczy pojazdów do 3,5 ton zaopatrzenia sklepów w strefie zakazu według upoważnienia do 15 minut, pojazdów służbowych, miejskich i rowerów”, podczas gdy okoliczności popełnienia zarzucanego obwinionemu czynu i jego wina, w świetle całokształtu zgromadzonego w sprawie materiału dowodowego budziły wątpliwości, albowiem z załączonych do wniosku o ukaranie materiałów wynika, że obwiniony zadeklarował posiadanie stosownego upoważnienia, wydanego przez uprawniony organ administracyjny, do wjazdu w strefę zakazu i parkowania na czas do 15 minut, a nadto ustalenia poczynione na etapie czynności wyjaśniających uzasadniały powzięcie wątpliwości co do poczytalności Z. R., co z uwagi na potrzebę procesowej weryfikacji zarówno okoliczności związanych z wydaniem przez właściwy organ administracji zezwolenia na parkowanie za znakiem zakazu ruchu pojazdów, jak i odnoszących się do stanu poczytalności wymienionego, winno skutkować skierowaniem sprawy na rozprawę, ponieważ zastosowanie trybu nakazowego było niedopuszczalne.
Skarżący wniósł o uchylenie zaskarżonego wyroku nakazowego i przekazanie sprawy Sądowi Rejonowemu w Brzegu do ponownego rozpoznania.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje.
Kasacja Prokuratora Generalnego jest oczywiście zasadna, co pozwoliło na uwzględnienie jej na posiedzeniu w trybie art. 535 § 5 k.p.k. w zw. z art. 112 k.p.s.w.
Należy w pełni podzielić zarzut zawarty w kasacji Prokuratora Generalnego o rażącym naruszeniu przez Sąd Rejonowy w Brzegu przepisów prawa procesowego, tj. art. 93 § 2 i 4 k.p.w. w zw. z art. 21 § 1 pkt 2 k.p.w.
Zgodnie bowiem z treścią art. art. 93 § 2 k.p.w. orzekanie w postępowaniu nakazowym może nastąpić, jeżeli okoliczności czynu i wina obwinionego nie budzą wątpliwości. Zatem, jak wynika z utrwalonego w tym zakresie orzecznictwa Sądu Najwyższego, postępowanie nakazowe jest instytucją, której stosowanie zastrzeżono do najbardziej oczywistych przypadków - takich, gdy zebrany materiał dowodowy jest jednoznaczny, a przypisanie obwinionemu sprawstwa czynu i uznanie jego winy jawią się jako oczywiste (zob. wyrok SN z dnia 29 grudnia 2023 r., I KK 275/23; wyrok SN z dnia 7 lutego 2024 r., V KK 524/23). W sytuacji zatem gdy obwiniony de facto nie przyznaje się do winy i przedstawia okoliczności zdarzenia zaprzeczające oskarżeniu, przy braku oczywistych dowodów wskazujących, że dopuścił się on zarzucanego mu czynu, nie należy sprawy kierować do postępowania nakazowego.
Powyżej wskazana sytuacja zaistniała w niniejszej sprawie. Z akt wynika bowiem, że obwiniony Z. R. podczas przesłuchania w toku czynności wyjaśniających wyjaśnił, że w czasie i miejscu wskazanym w zarzucie, jako kierujący pojazdem m-ki […] o nr rej. […] parkował na ulicy […] w B., ale jest on zwolniony z obowiązującego we wskazanym miejscu zakazu ruchu, ponieważ zgodnie z tabliczką informacyjną, umieszczoną pod znakiem zakazu wjazdu, użytkowane przez niego auto nie przekroczyło 3,5 tony oraz posiadał tabliczkę o treści „zaopatrzenie" i właśnie dowoził do kantoru wymiany walut pieniądze. Z. R. wskazał również, że postój pojazdu, którym świadczył dla kantoru wymiany walut usługę zaopatrzenia, nie trwał dłużej niż 5 - 10 minut, a tym samym nie złamał zakazu. Jednocześnie zauważyć należy, że z załączonego do akt materiału dowodowego wynika, co potwierdza opis zarzucanego czynu, że pojazd stał zaparkowany przez ukaranego na ulicy […] przez zaledwie 14 minut. Wskazać również należy, że pojazd ten posiadał tabliczkę „zaopatrzenie”, która umieszczona była za przednią szybą, co również wynika z załączonego do akt materiału dowodowego.
Uwzględniając zatem powyższe nie sposób jednoznacznie przyjąć, że w realiach przedmiotowej sprawy istniały dowody pozwalające na uznanie w sposób niebudzący wątpliwości, że obwiniony dopuścił się zarzucanego mu czynu. Niewątpliwie zatem sprawa niniejsza winna zostać skierowana na rozprawę celem przeprowadzenia postępowania dowodowego. Sąd meriti winien poczynić ustalenia, czy dla kantoru wymiany walut zlokalizowanego przy ul. […] w B. zostało, przez uprawniony organ administracyjny, wydane stosowne upoważnienie do wjazdu za znak drogowy B-1, tj. „zakaz ruchu w obu kierunkach” samochodami świadczącymi usługę zaopatrzenia, a następnie czy Z. R. faktycznie świadczył taką usługę. Sąd winien jednocześnie mieć na uwadze, że dopiero zachowanie polegające na parkowaniu pojazdem powyżej 15 minut, wyczerpuje znamiona wykroczenia określonego w art. 92 § 1 k.w.
Ponadto, jak słusznie podniósł skarżący, weryfikacji wymaga również kwestia stanu poczytalności obwinionego. Z akt sprawy wynika bowiem, że Z. R. od dnia 23 stycznia 2023 r. przebywa w szpitalu psychiatrycznym (k. 14). Okoliczność ta rodzi wątpliwości co do poczytalności obwinionego, co obliguje sąd do ustalenia, poprzez uzyskanie stosownej opinii sądowo-psychiatrycznej, stanu jego zdrowia, a w szczególności czy był poczytalny w chwili czynu oraz czy posiadał zdolność do prowadzenia obrony w sposób samodzielny i rozsądny. Zatem przy ponownym rozpoznaniu sprawy, sąd meriti winien wyjaśnić kwestię czy Z. R. musi mieć obrońcę przed sądem z uwagi na uzasadnioną wątpliwość co do jego poczytalności, zgodnie z treścią art. 21 § 1 pkt 2 k.p.w., co czyni postępowanie nakazowe niedopuszczalnym (zob. art. 93 § 4 k.p.w.).
Uwzględniając powyższe rozważania, koniecznym stało się uchylenie zaskarżonego wyroku Sądu Rejonowego w Brzegu i przekazanie sprawy temu sądowi do ponownego rozpoznania, który weźmie pod uwagę powyższe zapatrywania.
Wobec powyższego Sąd Najwyższy orzekł jak w wyroku.
ł.n
r.g.