POSTANOWIENIE
Dnia 16 lipca 2025 r.
Sąd Najwyższy w składzie:
SSN Jarosław Matras
w sprawie M.P. i in.
po rozpoznaniu w Izbie Karnej
na posiedzeniu w dniu 16 lipca 2025 r.
na skutek
wniosków obrońców skazanych K.M. i A.H.
o wyłączenie sędziego Sądu Najwyższego P.K. od orzekania
w sprawie wniosków o wyłączenie sędziego Sądu Najwyższego A.D.
na podstawie art. 42 § 4 zdanie pierwsze k.p.k. w zw. z art. 41 § 1 k.p.k. w zw. z art. 40 § 1 pkt 1 k.p.k.
postanowił:
wyłączyć sędziego Sądu Najwyższego P.K. od orzekania w przedmiocie wniosków obrońców K.N., A.H. i K.M. o wyłączenie od rozpoznania sprawy o sygn. akt I KK 399/24 sędziego Sądu Najwyższego A.D.
UZASADNIENIE
W dniach 17 i 23 czerwca 2025 r. do Sądu Najwyższego wpłynęły wnioski obrońców skazanych K.M. i A.H. o wyłączenie sędziego P.K. od orzekania w przedmiocie wniosków obrońców K.N., A.H. i K.M. o wyłączenie od rozpoznania sprawy I KK 399/24 sędziego Sądu Najwyższego A.D., z uwagi na wątpliwości w zakresie jego powołania oraz fakt, iż rozpoznanie wskazanego wniosku przez tego sędziego naruszałoby zakaz nemo iudex in causa sua. W uzasadnieniu wniosków wskazano, że przedmiotem zarzutu podniesionego w kasacji (wniosek adw. A. Ł.) jest zarzut „niewłaściwego obsadzenia Sądu Apelacyjnego, wobec czego od orzekania w przedmiotowej sprawie winien zostać wyłączony sędzia, co do którego zachodzą wątpliwości w zakresie jego powołania” oraz okoliczność (adw. P. K.), że do rozpoznania wniosku obrońcy o wyłączenie SSN A. D. został wyznaczony SSN P. K., którego dotyczą te same okoliczności faktyczne i prawne, które były podstawą wniosku o wyłączenie SSN A. D.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje.
Wnioski o wyłączenie są oczywiście zasadne.
Przepis art. 41 k.p.k. ustanawiający instytucję iudex suspectus przewiduje możliwość wyłączenia sędziego, jeżeli istnieje okoliczność tego rodzaju, że mogłaby wywołać uzasadnioną wątpliwość co do jego bezstronności w danej sprawie. Przy czym pojęcie „sprawy", o jakim mowa w art. 40 i 41 § 1 k.p.k., odnosi się zarówno do sprawy głównej, rozumianej jako orzekanie w głównym przedmiocie procesu, jak również postępowania w przedmiocie wyłączenia sędziego, albowiem w tym postępowaniu kształtuje się skład sądu w postępowaniu głównym (zob. np. uchwała SN z dnia 13 czerwca 2023 r., sygn. akt I KZP 22/22).
Odwołując się do stanowiska Sądu Najwyższego wyrażonego w postanowieniu z dnia 13 października 2021 r., II KO 30/21, trzeba przypomnieć, że wyłączenie sędziego na podstawie art. 41 § 1 k.p.k. winno nastąpić nie tylko w sytuacji gdy istnieje okoliczność tego rodzaju, iż mogłaby wywołać wątpliwość co do jego bezstronności w danej sprawie, ale również wówczas gdy orzekanie przez sędziego w sprawie mogłoby realnie prowadzić do znacznie poważniejszego uchybienia, tj. naruszenia standardu z art. 6 ust. 1 Europejskiej Konwencji Praw Człowieka i uznania, że taki skład orzekający nie stanowi niezależnego i bezstronnego sądu ustanowionego ustawą. Taka właśnie sytuacja miała miejsce w tej sprawie.
Bez wątpienia okoliczności związane z uzyskaniem statusu sędziego Sądu Najwyższego przez P. K. w następstwie brania udziału w konkursie przed Krajową Radą Sądownictwa po 17 stycznia 2018 r. w odniesieniu do sędziów Sądu Najwyższego skutkują każdorazowo uznaniem Sądu z ich udziałem za nienależycie obsadzony (por. uchwała trzech połączonych Izb Sądu Najwyższego z dnia 23 stycznia 2020 r., BSA I-4110-1/20). Z tego względu wielokrotnie już Sąd Najwyższy wskazywał na potrzebę wyłączenia P. K. od rozpoznania spraw z uwagi na brak co do jego osoby przymiotu niezawisłości i bezstronności (m.in. postanowienia SN: z dnia 2 lipca 2025 r., III KK 304/25; z dnia 21 maja 2025 r., II KK 252/24; z dnia 19 lutego 2025 r., II KK 191/23; z dnia 29 stycznia 2025 r., III KK 286/23). Sąd Najwyższy w niniejszym składzie ten pogląd aprobuje.
Rację ma też obrońca K.M. co do tego, że rozpoznanie przedmiotowego wniosku przez P. K. doprowadziłoby do sytuacji objętej zakazem nemo iudex in causa sua. Przypomnieć należy, że zarówno P. K. jak i A. D., której wyłączenia także domagają się obrońcy trzech skazanych, zostali powołani do pełnienia urzędu w wadliwej i niezgodnej z Konstytucją procedurze, a więc pozostają w tej samej sytuacji faktycznej oraz prawnej.
Mając powyższe na uwadze koniecznym stało się podjęcie decyzji o wyłączeniu sędziego Sądu Najwyższego P. K. od rozpoznania sprawy wywołanej wnioskami obrońców K.N., A.H. i K.M. o wyłączenie od rozpoznania ich sprawy (sygn. akt I KK 399/24) sędziego A.D.
Sprawa ta nie może trafić do żadnego z sędziów powołanych do Sądu Najwyższego w wadliwej procedurze.
[WB]
[a.ł]