POSTANOWIENIE
16 lipca 2025 r.
Sąd Najwyższy w Izbie Cywilnej w składzie:
SSN Krzysztof Wesołowski
na posiedzeniu niejawnym 16 lipca 2025 r. w Warszawie
w sprawie z wniosku E.T.
z udziałem H.B., D.S., H.O., J.S., B.P., A.K., A.S., D.S.1, R.S.
o zasiedzenie,
na skutek skargi kasacyjnej E.T.
od postanowienia Sądu Okręgowego w Łodzi
z 19 czerwca 2024 r., III Ca 12/23,
odmawia przyjęcia skargi kasacyjnej do rozpoznania.
UZASADNIENIE
W związku ze skargą kasacyjną wnioskodawczyni E.T. od postanowienia Sądu Okręgowego w Łodzi z 19 czerwca 2024 r.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje:
Zgodnie z art. 3989 § 1 k.p.c. Sąd Najwyższy przyjmuje skargę kasacyjną do rozpoznania, jeżeli w sprawie występuje istotne zagadnienie prawne, istnieje potrzeba wykładni przepisów prawnych budzących poważne wątpliwości lub wywołujących rozbieżności w orzecznictwie sądów, zachodzi nieważność postępowania lub skarga kasacyjna jest oczywiście uzasadniona. Cel wymagania przewidzianego w art. 3984 § 2 k.p.c. może być osiągnięty jedynie przez powołanie i uzasadnienie istnienia przesłanek umożliwiających realizację publicznoprawnych funkcji skargi kasacyjnej. Tylko na tych przesłankach Sąd Najwyższy może oprzeć rozstrzygnięcie o przyjęciu lub odmowie przyjęcia skargi kasacyjnej do rozpoznania. Dopuszczenie i rozpoznanie skargi kasacyjnej ustrojowo i procesowo jest uzasadnione jedynie w tych sprawach, w których mogą być zrealizowane jej funkcje publicznoprawne. Nie w każdej zatem sprawie, nawet w takiej, w której rozstrzygnięcie oparte jest na błędnej subsumpcji czy wadliwej wykładni prawa, skarga kasacyjna może być przyjęta do rozpoznania. Podkreślenia wymaga, że Sąd Najwyższy nie jest trzecią instancją sądową i nie jest jego rolą korygowanie ewentualnych błędów w zakresie stosowania czy wykładni prawa w każdej indywidualnej sprawie.
Wniosek o przyjęcie skargi kasacyjnej do rozpoznania skarżąca oparła na przesłankach uregulowanych w art. 3989 § 1 pkt 1, 3 i 4 k.p.c. Przesłanki te nie zostały spełnione.
Powołanie się na występowanie w sprawie istotnego zagadnienia prawnego, a więc zagadnienia, które wiąże się z określonym przepisem prawnym i którego wyjaśnienie ma znaczenie nie tylko dla rozstrzygnięcia przedmiotowej sprawy, ale także dla rozstrzygnięcia innych podobnych spraw, wymaga jego precyzyjnego sformułowania i wskazania argumentów prawnych, które prowadzą do rozbieżnych ocen (zob. m.in. postanowienie Sądu Najwyższego z 10 maja 2001 r., II CZ 35/01, OSNC 2002, nr 1, poz. 11). Chodzi przy tym o zagadnienie nowe, którego wyjaśnienie przyczyni się do rozwoju jurysprudencji (zob. postanowienie Sądu Najwyższego z 10 lutego 2023 r., I CSK 4691/22).
Natomiast powołanie się na oczywistą zasadność skargi kasacyjnej zobowiązuje do przedstawienia wywodu prawnego zmierzającego do wykazania kwalifikowanej postaci naruszenia przepisów prawa materialnego lub procesowego polegającej na jego oczywistości, widocznej prima facie, przy wykorzystaniu podstawowej wiedzy prawniczej, co daje podstawy do uznania skargi za oczywiście uzasadnioną, tj. podlegającą uwzględnieniu (zob. postanowienia Sądu Najwyższego: z 11 grudnia 2009 r., II PK 223/0; z 3 lutego 2010 r., II PK 304/09; z 7 maja 2010 r., V CSK 459/09). Oczywista zasadność skargi kasacyjnej zachodzi bowiem wówczas, gdy z samej jej treści wynika w sposób jednoznaczny, że wskazane w skardze podstawy zasługują na uwzględnienie. Oznacza to, że z argumentów przedstawionych we wniosku o przyjęcie skargi do rozpoznania, bez konieczności dokonywania pogłębionej analizy prawnej lub czynności procesowych sądu, wynika jaskrawa sprzeczność orzeczenia z przepisami prawa niepodlegającymi różnej wykładni i niepozostawiającymi sądowi swobody oceny albo z podstawowymi zasadami orzekania obowiązującymi w demokratycznym państwie prawa. O ile bowiem do uwzględnienia skargi wystarczy, że jej podstawy są usprawiedliwione, o tyle do przyjęcia skargi do rozpoznania niezbędna jest jej oczywista zasadność w wyżej przedstawionym rozumieniu. W świetle motywów zaskarżonego wyroku rozpoznania nie można przyjąć, że nastąpiły uchybienia przepisom o charakterze elementarnym.
W skardze kasacyjnej wnioskodawczyni wskazała, że w sprawie pojawiło się istotne zagadnienia prawne „dotyczące orzekanie w sprawie przez Asesora Sądowego przy Sądzie Rejonowym w Łodzi Pana B.Ś. powołanego na stanowisko przez KRS - jako instytucję upolitycznioną a co za tym idzie zależną od innych władz, a następnie przyjęcie przez Sąd Okręgowy w Łodzi (jako Sądu rozpoznającego apelację wnioskodawczyni) ustaleń składu Sądu I Instancji obsadzonego sprzecznie z przepisami Konstytucji R.P. jako własnych.”
Jednocześnie w ocenie skarżącej „zaskarżone postanowienie oczywiście narusza prawo.”
W pierwszej kolejności należy podkreślić, że skarga kasacyjna jest instrumentem kontroli wyroku sądu drugiej instancji. W orzecznictwie Sądu Najwyższego podkreśla się, że skoro skarga kasacyjna przysługuje od orzeczeń sądu drugiej instancji, to w postępowaniu kasacyjnym zarzut nieważności może dotyczyć bezpośrednio tylko postępowania przed tym sądem, bez konieczności wykazywania przez skarżącego, że uchybienia procesowe sądu pierwszej instancji mogły mieć istotny wpływ na wynik sprawy. W postępowaniu kasacyjnym wyłączone jest natomiast bezpośrednie badanie naruszenia przepisów postępowania przez sąd pierwszej instancji, w tym również naruszeń prowadzących do nieważności postępowania. Kwestia ta może podlegać badaniu i rozpoznaniu przez Sąd Najwyższy jedynie pośrednio, poprzez przytoczenie przez skarżącego w ramach podstawy kasacyjnej z art. 3983 § 1 pkt 2 k.p.c. stosownego zarzutu naruszenia przez sąd odwoławczy art. 378 § 1 lub art. 386 § 2 k.p.c.. Wobec tego uchybienie sądu drugiej instancji, polegające na niewzięciu pod rozwagę – z urzędu lub w ramach zarzutu apelacyjnego – nieważności postępowania przed sądem pierwszej instancji, stanowi usprawiedliwioną podstawę kasacyjną z art. 3983 § 1 pkt 2 k.p.c. tylko wówczas, gdy mogło mieć istotny wpływ na wynik sprawy przed sądem II instancji (por. wyrok SN z 17 stycznia 2017 r., I UK 497/15, i szeroko powołane w nim orzecznictwo, wyrok SN z 16 maja 2017 r., II PK 90/16). Takiego wpływu skarżąca nie tylko nie wykazuje, ale nawet się na niego nie powołuje.
Jednocześnie w niniejszej sprawie nie sposób mówić o nieważności postępowania z uwagi na orzekanie w Sądzie pierwszej instancji przez asesora sądowego powołanego na wniosek Krajowej Rady Sądownictwa ukształtowanej ustawą z dnia 8 grudnia 2017 r. o zmianie ustawy o Krajowej Radzie Sądownictwa oraz niektórych innych ustaw.
W orzecznictwie Sądu Najwyższego mowa już była o tym, że nie istnieje bowiem procedura weryfikacyjna obejmująca na jakimkolwiek etapie po powołaniu sędziego ponowną ocenę tego, czy sędzia został powołany do pełnienia urzędu w procedurze obarczonej rzeczywistymi bądź rzekomymi wadami, a nawet czy spełniał kryteria konieczne do jego powołania. Procedurę nominacyjną z mocy art. 179 Konstytucji RP zamyka powołanie przez Prezydenta Rzeczypospolitej, a jakiekolwiek ewentualne następcze „weryfikacje” wymagałyby nie odpowiedniej regulacji ustawowej, lecz przepisów rangi konstytucyjnej. Takie unormowania obecnie - de constitutione lata (de lege fundamentale lata) - nie istnieją. Powyższy wniosek wynika z tego, że jakakolwiek „weryfikacja” odnosząca się do skutków aktów koniecznych do powołania sędziego - zarówno uchwały Krajowej Rady Sądownictwa, jak i aktu powołania przez Prezydenta RP - w istocie ingeruje w sferę normowaną w tym zakresie wprost w samej ustawie zasadniczej. W sprzeczności z taką procedurą, o ile miałaby zostać wprowadzona w przepisach rangi podkonstytucyjnej - stoją fundamentalne wartości i zasady rangi konstytucyjnej, tj. państwa prawnego (ochrona praw nabytych, pewność obrotu prawnego), prawo do niezależnego sądu i służebne wobec niego - dobro wymiaru sprawiedliwości oraz nieusuwalność sędziów (zob. postanowienie Sądu Najwyższego z 12 marca 2025 r., I CSK 2368/24).
Co więcej, zgodnie z art. 29 § 2 ustawy z dnia 8 grudnia 2017 r. o Sądzie Najwyższym (t.j. Dz.U. 2024, poz. 622) w ramach działalności Sądu Najwyższego lub jego organów niedopuszczalne jest kwestionowanie umocowania sądów i trybunałów, konstytucyjnych organów państwowych oraz organów kontroli i ochrony prawa. Ponadto, art. 29 § 3 tej ustawy stanowi, że niedopuszczalne jest ustalanie lub ocena przez Sąd Najwyższy lub inny organ władzy zgodności z prawem powołania sędziego lub wynikającego z tego powołania uprawnienia do wykonywania zadań z zakresu wymiaru sprawiedliwości. Argumentacja zaprezentowana przez wnioskodawczynię na poparcie stanowiska o wystąpieniu w niniejszej sprawie nieważności postępowania jest zatem, w świetle przywołanych wyżej przepisów, niedopuszczalna.
Odnosząc się z kolei do zagadnienia prawnego przedstawionego przez skarżącą, które błędnie autor skargi kasacyjnej kwalifikuje jednocześnie jako przesłankę nieważności postępowania, Sąd Najwyższy wskazuje, że z wyżej wymienionych względów nie spełnia ono wymogów, którym powinno odpowiadać istotne zagadnienie prawne, wynikających z utrwalonego orzecznictwa Sądu Najwyższego.
Ponadto należy podkreślić, że skarga kasacyjna nie była oczywiście uzasadniona, a na pewno nie zostało to wykazane przez skarżącą, bowiem w tym zakresie nie przedstawiono żadnej argumentacji prawnej. Jednocześnie zauważyć należy, że te same kwestie nie mogą być jednocześnie podstawą zagadnienia prawnego i oczywistej zasadności skargi kasacyjnej. Podstawy te się wzajemnie wykluczają.
Uznać zatem należy, że wskazane we wniosku o przyjęcie skargi kasacyjnej argumenty nie uzasadniają jej przyjęcia do rozpoznania.
Wobec powyższego, na podstawie art. 3989 § 2 k.p.c., Sąd Najwyższy orzekł jak w sentencji.
M.L.
[SOP]