POSTANOWIENIE
29 maja 2025 r.
Sąd Najwyższy w Izbie Cywilnej w składzie:
SSN Agnieszka Jurkowska-Chocyk
na posiedzeniu niejawnym 29 maja 2025 r. w Warszawie
w sprawie z powództwa L.W. i M.W.
przeciwko Bankowi spółce akcyjnej w W.
o ustalenie i zapłatę,
na skutek skargi kasacyjnej Banku spółki akcyjnej w W.
od wyroku Sądu Apelacyjnego w Lublinie
z 10 listopada 2023 r., I ACa 826/23,
I. odmawia przyjęcia skargi kasacyjnej do rozpoznania;
II. zasądza od Banku spółki akcyjnej w W. na rzecz L.W. i M.W. 2 700 zł (dwa tysiące siedemset złotych) kosztów postępowania kasacyjnego z odsetkami w wysokości odsetek ustawowych za opóźnienie za czas po upływie tygodnia od dnia doręczenia zobowiązanemu niniejszego postanowienia do dnia zapłaty.
UZASADNIENIE
Wyrokiem z 10 listopada 2023 r. Sąd Apelacyjny w Lublinie oddalił apelację Banku spółki akcyjnej w W. od wyroku Sądu Okręgowego w Lublinie z 7 marca 2023 r. (pkt I) i zasądził od pozwanego na rzecz powodów koszty postępowania apelacyjnego (pkt II).
Wyrok ten został w części – w zakresie oddalenia apelacji w pkt I wyroku, w związku z uwzględnieniem roszczenia odsetkowego o zapłatę odsetek ustawowych za opóźnienie od kwoty 66 278,89 CHF liczonych od kwot:
61 954,22 CHF od dnia 19 marca 2022 roku do dnia zapłaty oraz 4 324,67 CHF od dnia 2 maja 2022 roku do dnia zapłaty – zaskarżony przez pozwanego.
Pozwany wniósł o przyjęcie skargi kasacyjnej powołując się na jej oczywistą zasadność (art. 3989 § 1 pkt 4 k.p.c.), uzasadnioną naruszeniem
art. 455 k.c. w zw. z art. 481 § 1 k.c. i art. 358 § 1 i 2 k.c.
W odpowiedzi na skargę kasacyjną powodowie wnieśli o odmowę przyjęcia jej do rozpoznania i zasądzenie kosztów postępowania kasacyjnego.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje:
Skarga kasacyjna została ukształtowana w przepisach Kodeksu postępowania cywilnego jako nadzwyczajny środek zaskarżenia, nakierowany na ochronę interesu publicznego przez zapewnienie rozwoju prawa, jednolitości orzecznictwa oraz prawidłowej wykładni, a także w celu usunięcia z obrotu prawnego orzeczeń wydanych w postępowaniu dotkniętym nieważnością lub oczywiście wadliwych, nie zaś jako ogólnie dostępny środek zaskarżenia orzeczeń umożliwiający rozpoznanie sprawy w kolejnej instancji sądowej. Koniecznej selekcji skarg pod kątem realizacji tego celu służy instytucja tzw. przedsądu, ustanowiona w art. 3989 k.p.c., w ramach której Sąd Najwyższy dokonuje wstępnej oceny skargi kasacyjnej. Ten etap postępowania przed Sądem Najwyższym jest ograniczony wyłącznie do zbadania przesłanek przewidzianych w art. 3989 § 1 pkt 1-4 k.p.c., nie służy zaś merytorycznej ocenie skargi kasacyjnej. W razie spełnienia co najmniej jednej z tych przesłanek, przyjęcie skargi kasacyjnej do rozpoznania jest usprawiedliwione.
Sąd Najwyższy przyjmuje skargę kasacyjną do rozpoznania, jeżeli w sprawie występuje istotne zagadnienie prawne, istnieje potrzeba wykładni przepisów prawnych budzących poważne wątpliwości lub wywołujących rozbieżności w orzecznictwie sądów, zachodzi nieważność postępowania lub skarga kasacyjna jest oczywiście uzasadniona (art. 3989 § 1 k.p.c.). Obowiązkiem skarżącego jest sformułowanie i uzasadnienie wniosku o przyjęcie skargi kasacyjnej do rozpoznania w nawiązaniu do tych przesłanek (art. 3984 § 2 k.p.c.), gdyż tylko wówczas może być osiągnięty cel wymagań przewidzianych w art. 3984 § 2 k.p.c. Rozstrzygnięcie Sądu Najwyższego w kwestii przyjęcia bądź odmowy przyjęcia skargi kasacyjnej do rozpoznania wynika z oceny czy okoliczności powołane przez skarżącego odpowiadają tym, o których mowa w art. 3989 § 1 k.p.c.
Dla spełnienia wymagania z art. 3984 § 2 k.p.c. konieczne jest zawarcie w skardze kasacyjnej odrębnego wniosku o jej przyjęcie do rozpoznania, zawierającego profesjonalny wywód prawny nawiązujący do wskazanych w art. 3989 § 1 k.p.c. przesłanek przedsądu ze wskazaniem, które z nich występują w sprawie i z uzasadnieniem stanowiska skarżącego (postanowienie Sądu Najwyższego z 26 kwietnia 2006 r., II CZ 28/06). Ze względu na odmienny cel instytucji przedsądu i jej odrębne oraz kwalifikowane przesłanki, wskazanie
i uzasadnienie okoliczności decydujących o przyjęciu lub odmowie przyjęcia skargi kasacyjnej do rozpoznania nie może polegać na odwołaniu się do podstaw kasacyjnych i ich uzasadnienia. W prawidłowo sporządzonej skardze kasacyjnej oba powyższe elementy muszą pojawić się oddzielnie i autonomicznie. Sąd Najwyższy nie jest bowiem trzecią instancją sądową i nie rozpoznaje sprawy,
a jedynie skargę kasacyjną, będącą szczególnym środkiem zaskarżenia, wnoszonym i rozpoznawanym nie tylko w interesie skarżącego, ale przede wszystkim w interesie publicznym.
Odnosząc się do powołanej przez skarżącego przesłanki oczywistej zasadności skargi kasacyjnej, wskazać trzeba, że w orzecznictwie Sądu Najwyższego utrwalony jest pogląd, że uzasadnienie oczywistej zasadności skargi kasacyjnej, jako przesłanki przyjęcia jej do rozpoznania, wymaga powołania się na kwalifikowaną postać naruszenia zaskarżonym orzeczeniem przepisów prawa materialnego lub procesowego oraz przeprowadzenia wywodu zmierzającego do jego wykazania. Oczywistość naruszenia ma miejsce wówczas, gdy jest ono widoczne prima facie, przy wykorzystaniu podstawowej wiedzy prawniczej, bez potrzeby wchodzenia w szczegóły czy dokonywania pogłębionej analizy tekstu wchodzących w grę przepisów i doszukiwania się ich znaczenia. Dotyczy to więc jedynie uchybień przepisom prawa materialnego albo procesowego o charakterze elementarnym, polegających w szczególności na oparciu rozstrzygnięcia na wykładni przepisu oczywiście sprzecznej z jednolitą i ugruntowaną jego wykładnią przyjmowaną w orzecznictwie i nauce prawa, na zastosowaniu przepisu, który już nie obowiązywał, względnie na oczywiście błędnym zastosowaniu określonego przepisu w ustalonym stanie faktycznym. O przyjęciu skargi kasacyjnej do rozpoznania nie decyduje przy tym samo oczywiste naruszenie konkretnego przepisu prawa materialnego lub procesowego przez sąd, który wydał zaskarżone orzeczenie, lecz sytuacja, w której spowodowało ono wydanie oczywiście nieprawidłowego orzeczenia. Sam zarzut naruszenia (nawet oczywistego) określonego przepisu (przepisów) nie prowadzi wprost do oceny, że skarga kasacyjna jest oczywiście uzasadniona (zob. orzecznictwo przytoczone
w motywach postanowienia Sądu Najwyższego z 6 listopada 2012 r., III SK 16/12). Skarżący nie sprostał powyższym wymogom.
Co do zasady dług z bezpodstawnego wzbogacenia (świadczenia nienależnego) jest długiem bezterminowym. Po upływie terminu spełniającego wymagania niezwłoczności w rozumieniu art. 455 k.c., dłużnik popada
w opóźnienie, zaś wierzyciel może żądać odsetek za czas opóźnienia
(art. 481 k.c.). Data wymagalności roszczenia konsumenta przeciwko przedsiębiorcy, a więc i data rozpoczęcia biegu odsetek (art. 481 k.c.), nie może być uzależniona od złożenia przez konsumenta oświadczenia w toku postępowania sądowego odnośnie do utrzymania skuteczności umowy zawierającej klauzule abuzywne. Nie można zatem uznać, że dopiero „upadek” umowy stanowi podstawę do naliczenia odsetek przez konsumenta (tak wyrok SN z 30 lipca 2024 r.,
II CSKP 296/24). Chybione jest zatem twierdzenie skarżącego, że roszczenie odsetkowe powinno być zasądzone dopiero od daty wyrokowania.
W uchwale pełnego składu Izby Cywilnej z 25 kwietnia 2024 r.
(III CZP 25/22) wyjaśniono, że jeżeli w wykonaniu umowy kredytu, która nie wiąże
z powodu niedozwolonego charakteru jej postanowień, bank wypłacił kredytobiorcy całość lub część kwoty kredytu, a kredytobiorca dokonywał spłat kredytu, powstają samodzielne roszczenia o zwrot nienależnego świadczenia na rzecz każdej ze stron (tzw. teoria dwóch kondykcji). W takim przypadku konsumentowi należą się odsetki na zasadach ogólnych. Takie też stanowisko przyjęły w rozpatrywanej sprawie Sądy meriti, które uznały, że o wymagalności odsetek decyduje wezwanie do zapłaty, którym w okolicznościach sprawy w odniesieniu do dominującej części roszczenia był pozew (481 § 1 k.c. w zw. z art. 455 k.c.), a w zakresie pozostałej kwoty Sądy przyjęły za zasadne powiązanie terminu wymagalności z datą doręczenia odpisu pozwu pozwanemu.
W ustalonym w sprawie przez Sądy meriti stanie faktycznym, powodowie spłacali na rzecz banku raty kredytowo-odsetkowe częściowo w walucie polskiej, a częściowo w walucie obcej. W konsekwencji w procesie domagali się zasądzenia odpowiednio kwoty w złotych i we frankach szwajcarskich, stanowiących sumę dokonanych wpłat. Tak sformułowane roszczenie restytucyjne było zgodne z przepisami o bezpodstawnym wzbogaceniu, którego odmianę stanowi nienależne świadczenie. Uzasadnione było również − co do zasady − roszczenie odsetkowe na podstawie art. 481 k.c., który znajduje zastosowanie do wszystkich świadczeń pieniężnych (lege non distinguente), zarówno wyrażonych w walucie polskiej, jak
i wyrażonych w walucie obcej.
Z tych względów Sąd Najwyższy na podstawie art. 3989 § 2 k.p.c. odmówił przyjęcia skargi kasacyjnej do rozpoznania.
O kosztach postępowania kasacyjnego orzeczono zgodnie z art. 98 § 1,
§ 11 i § 3 k.p.c. oraz § 2 pkt 6 § 10 ust. 4 pkt 2 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z 22 października 2015 r. w sprawie opłat za czynności adwokackie.
A.W.
[a.ł]