Sygn. akt I CSK 689/22

POSTANOWIENIE

Dnia 20 stycznia 2022 r.

Sąd Najwyższy w składzie:

SSN Jacek Grela

w sprawie z powództwa K. G. i M. S.
‎przeciwko P. […] Spółce Akcyjnej w W. i […] Szpitalowi […] w S.
‎o zapłatę,
‎na posiedzeniu niejawnym w Izbie Cywilnej w dniu 20 stycznia 2022 r.,
‎na skutek skargi kasacyjnej powódki K. G.

od wyroku częściowego Sądu Apelacyjnego w […]
‎z dnia 12 października 2020 r., sygn. akt I ACa […],

1. odmawia przyjęcia skargi kasacyjnej do rozpoznania;

2. nie obciąża powódki kosztami postępowania kasacyjnego.

UZASADNIENIE

Wyrokiem z 12 lipca 2017 r. Sąd Okręgowy w K. oddalił powództwo D. S., który po ostatecznym sprecyzowaniu żądań, domagał się zasądzenia solidarnie od […] Szpitala […] w S. i P. […] S.A. zadośćuczynienia w wysokości 5 000 000 zł, odszkodowania w wysokości 486 100 zł i renty w wysokości 10 069 zł miesięcznie oraz ustalenia odpowiedzialności solidarnej pozwanych na przyszłość, za bezpośrednie i pośrednie następstwa zabiegu operacyjnego korekcji skoliozy kręgosłupa z 3 listopada 2008 r., zabiegu operacyjnego usunięcia instrumentarium z 4 listopada 2008 r., zakażenia mikrobami szczegółowo wymienionymi w pozwie oraz wystąpienia wstrząsu septycznego i odleżyn.

W związku ze śmiercią powoda Sąd Apelacyjny zawiesił postępowanie i podjął je z udziałem jego następców prawnych – K. G. i M. S..

Wyrokiem z 12 października 2020 r. Sąd Apelacyjny w […] uchylił wyrok Sądu Okręgowego w punkcie pierwszym w zakresie w jakim oddalone zostało powództwo o rentę w wysokości ponad kwotę zabezpieczenia tego roszczenia od dnia udzielenia zabezpieczenia do 31 lipca 2018 r. oraz w zakresie roszczenia o ustalenie odpowiedzialności pozwanych na przyszłość i w tej części umorzył postępowanie (pkt 1) oraz oddalił apelację powódki w pozostałym zakresie (pkt 2).

Sąd drugiej instancji wydał wyrok częściowy, ponieważ powód M. S. zmarł i w stosunku do niego postępowanie zostało zawieszone.

W skardze kasacyjnej powódka K. G., jako uzasadnienie wniosku o przyjęcie skargi do rozpoznania, wskazała na przesłankę przedsądu przewidzianą w art. 398⁹ § 1 pkt 4 k.p.c.

W ocenie skarżącej skarga kasacyjna jest oczywiście uzasadniona.

Sąd Najwyższy zważył, co następuje:

W judykaturze już wielokrotnie wypowiadano się na temat charakterystyki skargi kasacyjnej (por. postanowienie Sądu Najwyższego z 13 czerwca 2018 r., II CSK 71/18, niepubl.). Wskazano tam m.in., że skarga kasacyjna została ukształtowana w przepisach kodeksu postępowania cywilnego jako nadzwyczajny środek zaskarżenia, nakierowany na ochronę interesu publicznego przez zapewnienie rozwoju prawa, jednolitości orzecznictwa oraz prawidłowej wykładni, a także w celu usunięcia z obrotu prawnego orzeczeń wydanych w postępowaniu dotkniętym nieważnością lub oczywiście wadliwych, nie zaś jako ogólnie dostępny środek zaskarżenia orzeczeń umożliwiający rozpoznanie sprawy w kolejnej instancji sądowej.

Koniecznej selekcji skarg pod kątem realizacji tego celu służy instytucja tzw. przedsądu, ustanowiona w art. 398⁹ k.p.c., w ramach której Sąd Najwyższy dokonuje wstępnej oceny skargi kasacyjnej. Ten etap postępowania przed Sądem Najwyższym jest ograniczony - co należy podkreślić - wyłącznie do zbadania przesłanek przewidzianych w art. 398⁹ § 1 pkt 1 - 4 k.p.c., nie zaś merytorycznej oceny skargi kasacyjnej. W razie spełnienia co najmniej jednej z tych przesłanek, przyjęcie skargi kasacyjnej do rozpoznania jest usprawiedliwione.

Skarga kasacyjna jest oczywiście uzasadniona, w rozumieniu art. 398⁹ § 1 pkt 4 k.p.c., gdy w sprawie doszło do kwalifikowanego: oczywistego naruszenia prawa, widocznego od razu, przy wykorzystaniu podstawowej wiedzy prawniczej, bez potrzeby głębszej analizy. Konieczne było zatem wykazanie, że Sąd drugiej instancji w sposób oczywisty naruszył przepis jasny i jednoznaczny, którego wykładnia i stosowanie nie budzi żadnych wątpliwości (por. m.in. postanowienia Sądu Najwyższego: z 8 marca 2002 r. I PKN 34/01, OSNP 2004, nr 6, poz. 100, z 10 stycznia 2003 r., V CZ 187/02, OSNC 2004, nr 3, poz. 49 i z 11 stycznia 2008 r. I UK 285/07, niepubl.).

Wymaganej w ramach badania przesłanki z art. 398⁹ § 1 pkt 4 k.p.c. argumentacji nie stanowi samo postawienie zarzutu oczywistego naruszenia, a sformułowanie takiego zarzutu nie prowadzi jeszcze do oceny, że skarga kasacyjna jest oczywiście uzasadniona. Uzasadnienie przedmiotowego wniosku stanowi w istocie próbę zaangażowania Sądu Najwyższego do kolejnej weryfikacji instancyjnej prawidłowości dokonania przez Sąd drugiej instancji ustaleń faktycznych i oceny prawnej w sprawie, co nie jest celem postępowania kasacyjnego i nie może skutecznie uzasadniać wniosku o przyjęcie skargi kasacyjnej do rozpoznania ze względu na przesłankę przedsądu przewidzianą w art. 398⁹ § 1 pkt 4 k.p.c.

Trafnie podkreśla się w judykaturze, że zasadność skargi kasacyjnej ma być oczywista, a zatem dostrzegalna prima vista. Każdy prawnik bez przeprowadzania wnikliwej analizy powinien dojść do wniosku, że zarzut skarżącej jest niewątpliwy, a zaskarżone orzeczenie jaskrawo nieprawidłowe i nietrafne. Chodzi więc, jak to ujął Sąd Najwyższy w postanowieniu z 10 stycznia 2003 r., V CZ 187/02, OSNC 2004, nr 3, poz. 49, o szczególne, kwalifikowane wypadki naruszenia prawa przez sąd drugiej instancji, niepodlegające różnym ocenom, dostrzegalne w sposób oczywisty dla przeciętnego prawnika [por. T. Wiśniewski (red.), Kodeks postępowania cywilnego. Komentarz. Tom. II, Warszawa 2021, teza 4 do art. 398⁹].

W nauce prawa podkreśla się jednocześnie, że uzasadnienie wniosku o przyjęcie skargi kasacyjnej ma zawierać taką argumentację, która wsparłaby tezę o rażącym naruszeniu prawa skutkującym oczywistym uzasadnieniem skargi w ustalonym przez sąd drugiej instancji stanie faktycznym. Czyli to nie zarzuty mają być oczywiste, ale rażące naruszenie prawa ma w sposób oczywisty wpływać na ostateczną zasadność skargi kasacyjnej, co należy wykazać. Przy okazji tej przesłanki przypomnienia wymaga to, że ustawodawca wyraźnie uregulował w art. 398¹³ § 2 k.p.c., iż w postępowaniu kasacyjnym nie jest dopuszczalne powołanie nowych faktów i dowodów, Sąd Najwyższy jest zaś związany ustaleniami faktycznymi stanowiącymi podstawę zaskarżonego orzeczenia, a ponadto podstawą skargi kasacyjnej nie mogą być zarzuty dotyczące ustalenia faktów lub oceny dowodów (art. 398³ § 3 k.p.c.) – por. O. M. Piaskowska (red.), Kodeks postępowania cywilnego. Postępowanie procesowe. Komentarz aktualizowany, Warszawa 2021, teza 8 do art. 398⁹.

W doktrynie zauważono również, że oczywista zasadność skargi jest, w praktyce, często rozumiana przez stronę jako oczywista i jednoznaczna dla niej niesprawiedliwość orzeczenia sądu drugiej instancji postrzegana z punktu widzenia interesów strony uważającej się subiektywnie za pokrzywdzoną wynikiem sprawy. Skarga kasacyjna jest sporządzana przez pełnomocnika zawodowego, stąd ten punkt widzenia strony jest siłą rzeczy, w pewien sposób kamuflowany w skardze, chociaż znajduje często refleks w doborze argumentacji służącej skłonieniu Sądu Najwyższego do przyjęcia skargi kasacyjnej do rozpoznania. Tymczasem należy podkreślić oczywiste ograniczenia Sądu Najwyższego w zakresie kontroli kasacyjnej zaskarżonego orzeczenia, zwłaszcza odnoszące się do zarzutów dotyczących oceny dowodów i ustaleń stanowiących podstawę faktyczną zaskarżonego orzeczenia, odmienny cel postępowania kasacyjnego, a także przyjętą w orzecznictwie i nauce prawa przedstawioną wyżej wykładnię pojęcia "oczywista zasadność" skargi [por. A. Marciniak (red.), Kodeks postępowania cywilnego. Tom II. Komentarz, Warszawa 2019, teza IV.D.2 do art. 398⁹].

Przytoczenie szerszej argumentacji na temat wykładni art. 398⁹ § 1 pkt 4 k.p.c., prezentowanej zarówno w literaturze przedmiotu, jak i w judykaturze, miało na celu unaocznienie, że na etapie tzw. przedsądu występuje swoisty formalizm i rygoryzm. Ponadto, w postępowaniu kasacyjnym, rozumianym całościowo, ustawodawca wprowadził pewne ograniczenia, które dotyczą także postępowania przedsądowego.

Dokonując wnikliwej analizy uzasadnienia wniosku o przyjęcie skargi kasacyjnej do rozpoznania, należy dojść do przekonania, że pomimo powołania przez skarżącą szeregu przepisów prawa, które jej zdaniem zostały naruszone przez Sąd ad quem, de facto podważa ona ocenę zebranego materiału dowodowego i poczynione na jego podstawie ustalenia faktyczne. Tymczasem – jak to podkreślono już powyżej - ustawodawca wyraźnie uregulował w art. 398¹³ § 2 k.p.c., iż w postępowaniu kasacyjnym nie jest dopuszczalne powołanie nowych faktów i dowodów, Sąd Najwyższy jest zaś związany ustaleniami faktycznymi stanowiącymi podstawę zaskarżonego orzeczenia, a ponadto podstawą skargi kasacyjnej nie mogą być zarzuty dotyczące ustalenia faktów lub oceny dowodów (art. 398³ § 3 k.p.c.).

Uzasadnienie wniosku o przyjęcie skargi kasacyjnej powinno zawierać taką argumentację, która wsparłaby tezę o rażącym naruszeniu prawa skutkującym oczywistym uzasadnieniem skargi, ale w ustalonym przez sąd drugiej instancji stanie faktycznym.

Ponadto, chodzi tu o szczególne, kwalifikowane wypadki naruszenia prawa przez sąd drugiej instancji, niepodlegające różnym ocenom, dostrzegalne w sposób oczywisty dla przeciętnego prawnika. Zasadność skargi kasacyjnej ma być oczywista, a zatem dostrzegalna prima vista.

Tymczasem w okolicznościach niniejszej sprawy, brak podstaw aby uznać, że wystąpiło kwalifikowane naruszenie prawa, niepodlegające różnym ocenom, skoro treść wniosku o przyjęcie skargi kasacyjnej do rozpoznania, jak i w zasadzie całej skargi kasacyjnej, w istocie zmierza do przedstawienia oceny zgoła odmiennej od przyjętej przez sąd drugiej instancji. Oznacza to, że wykazanie ewentualnego naruszenia prawa, wymagałoby ponownej oceny zebranego materiału dowodowego i poczynienia „nowych” ustaleń faktycznych, co kłóciłoby się nie tylko z oczywistością tego naruszenia, dostrzeganą prima vista, ale także – a nawet przede wszystkim – z ustawowymi ograniczeniami postępowania kasacyjnego w zakresie oceny dowodów i dokonywania ustaleń faktycznych.

Biorąc to pod uwagę Sąd Najwyższy na podstawie art. 398⁹ § 2 k.p.c. odmówił przyjęcia do rozpoznania skargi kasacyjnej, nie znajdując też okoliczności, które obowiązany jest brać pod uwagę z urzędu w ramach przedsądu.

O kosztach postępowania kasacyjnego orzeczono na podstawie art. 102 w związku z art. 108 § 1, art. 391 § 1 i art. 398²¹ k.p.c.