POSTANOWIENIE
31 października 2023 r.
Sąd Najwyższy w Izbie Cywilnej w składzie:
SSN Maciej Kowalski
na posiedzeniu niejawnym 31 października 2023 r. w Warszawie
w sprawie z wniosku M. T.
z udziałem M. Z., D. N. i T. G.
o zasiedzenie,
na skutek skargi kasacyjnej M. T.
od postanowienia Sądu Okręgowego Warszawa - Praga w Warszawie
z 9 maja 2022 r., IV Ca 2535/21,
odmawia przyjęcia skargi kasacyjnej do rozpoznania.
UZASADNIENIE
Zgodnie z art. 3989 § 1 k.p.c. Sąd Najwyższy przyjmuje skargę kasacyjną do rozpoznania, jeżeli w sprawie występuje istotne zagadnienie prawne, istnieje potrzeba wykładni przepisów prawnych budzących poważne wątpliwości lub wywołujących rozbieżności w orzecznictwie sądów, zachodzi nieważność postępowania lub skarga kasacyjna jest oczywiście uzasadniona.
W judykaturze i doktrynie wskazuje się, że skarga kasacyjna została ukształtowana w przepisach kodeksu postępowania cywilnego jako nadzwyczajny środek zaskarżenia, nakierowany na ochronę interesu publicznego przez zapewnienie rozwoju prawa, jednolitości orzecznictwa oraz prawidłowej wykładni, a także w celu usunięcia z obrotu prawnego orzeczeń wydanych w postępowaniu dotkniętym nieważnością lub oczywiście wadliwych, nie zaś jako ogólnie dostępny środek zaskarżenia orzeczeń umożliwiający rozpoznanie sprawy w kolejnej instancji sądowej (zob. np. postanowienia SN: z 4 lutego 2000 r., II CZ 178/99, OSNC 2000, nr 7-8, poz. 147; z 22 marca 2007 r., III CZ 16/07; z 25 maja 2022 r., II USK 582/21).
Koniecznej selekcji skarg pod kątem realizacji tego celu służy instytucja tzw. „przedsądu,” ustanowiona w art. 3989 k.p.c., w ramach której Sąd Najwyższy dokonuje wstępnej oceny skargi kasacyjnej. Ten etap postępowania przed Sądem Najwyższym jest ograniczony wyłącznie do zbadania przesłanek przewidzianych w art. 3989 § 1 pkt 1 - 4 k.p.c., nie zaś merytorycznej oceny skargi kasacyjnej. W razie wystąpienia co najmniej jednej z tych przesłanek, przyjęcie skargi kasacyjnej do rozpoznania jest usprawiedliwione.
Mając powyższe na względzie podkreślić należy, że cel wymagania przewidzianego w art. 3984 § 2 k.p.c. może być osiągnięty jedynie przez prawidłowe powołanie i wyczerpujące uzasadnienie istnienia przesłanek o charakterze publicznoprawnym, które - zgodnie z art. 3989 § 1 k.p.c. - będą mogły stanowić podstawę oceny skargi kasacyjnej pod kątem przyjęcia jej do rozpoznania.
W tym kontekście podnieść trzeba, że wniosek o przyjęcie skargi kasacyjnej do rozpoznania wraz z uzasadnieniem jest odrębnie konstrukcyjnie i funkcjonalnie częścią skargi (art. 3984 § 2 k.p.c.) i nie jest rzeczą Sądu Najwyższego poszukiwanie w innych częściach wniesionego środka prawnego argumentów na uzasadnienie podniesionych w nim twierdzeń (zob. postanowienia SN: z 22 kwietnia 2015 r., IV CSK 613/14 oraz z 11 maja 2001 r., III CZ 36/01, OSNC 2002, nr 2, poz. 22).
Zgodnie z art. 39813 § 1 k.p.c. Sąd Najwyższy rozpoznaje skargę kasacyjną w granicach zaskarżenia oraz w granicach podstaw, przy czym w granicach zaskarżenia bierze jednak pod rozwagę nieważność postępowania.
W skardze kasacyjnej wniesionej od postanowienia Sądu Okręgowego Warszawa – Praga w Warszawie z 9 maja 2022 r. wnioskodawczyni oparła wniosek o przyjęcie skargi do rozpoznania na przesłance określonej w art. 3989 § 1 pkt 4 k.p.c.
W ocenie skarżącej oczywista zasadność skargi kasacyjnej wynika z podstawy kasacyjnej określonej w pkt I. ppkt 1 lit. a) i b) niniejszej skargi, tj. naruszenie przepisów dotyczących postępowania dowodowego, przez Sądy zarówno pierwszej jak i drugiej instancji polegające na bezpodstawnym pominięciu zgłoszonego materiału dowodowego mimo obowiązków wynikających z art. 3271 k.p.c. oraz art. 2352 k.p.c., a także art. 382 k.p.c.
W orzecznictwie Sądu Najwyższego wielokrotnie wskazywano, że aby skarga kasacyjna mogła zostać uznana za oczywiście uzasadnioną, nie wystarczy tylko wskazać kwalifikowaną postać naruszenia przepisów prawa, lecz należy także wykazać, że doszło do takiego właśnie naruszenia – oczywistego i widocznego prima facie przy wykorzystaniu podstawowej wiedzy prawniczej oraz wynikającej już z treści skargi (zob. np. postanowienia SN: z 4 lipca 2019 r., V CSK 80/19, z 29 marca 2019 r., V CSK 321/18, z 13 czerwca 2018 r., II CSK 71/18).
Przesłanka z art. 3989 § 1 pkt 4 k.p.c. obejmuje przy tym jedynie uchybienia przepisom prawa materialnego albo procesowego, zarzucanym sądowi drugiej instancji w skardze kasacyjnej, o charakterze elementarnym, które polegają w szczególności na oparciu rozstrzygnięcia na wykładni przepisu oczywiście sprzecznej z jednolitą i ugruntowaną jego wykładnią przyjmowaną w orzecznictwie i nauce prawa, na zastosowaniu przepisu, który już nie obowiązywał względnie na oczywiście błędnym zastosowaniu określonego przepisu w ustalonym stanie faktycznym.
Skarżąca nie przedstawiła przekonujących od razu, widocznych prima facie, twierdzeń wykazujących racje podważające rozstrzygnięcie poddane krytyce i zaskarżeniu na czym właśnie polega „oczywista” zasadność środka zaskarżenia w rozumieniu przyjętym w art. 3989 § 1 pkt 4 k.p.c. (zob. postanowienie SN z 17 grudnia 2019 r., IV CSK 307/19).
Skarga kasacyjna jest nadzwyczajnym środkiem zaskarżenia przysługującym od prawomocnych orzeczeń sądu drugiej instancji. W orzecznictwie Sądu Najwyższego wyrażono stanowisko, że uzasadnienia sądów odwoławczych nie muszą, a zwykle wręcz nie powinny zawierać wszystkich elementów typowych dla uzasadnienia judykatu pierwszoinstancyjnego, lecz jedynie te z elementów, które ze względu na treść apelacji i zakres rozpoznania sprawy są niezbędne do przedstawienia motywów wydanego przez ten sąd rozstrzygnięcia, a naruszenie przez sąd drugiej instancji zasad sporządzania uzasadnienia orzeczenia jedynie wyjątkowo może stanowić usprawiedliwioną podstawę kasacyjną, co ma miejsce, gdy wskutek uchybienia wymaganiom stawianym uzasadnieniu, zaskarżone orzeczenie nie poddaje się kontroli kasacyjnej (zob. postanowienie SN z 24 maja 2022 r., I CSK 1434/22). Zasady te aktualnie uregulowane są w art. 387 § 21 k.p.c. We wniosku o przyjęcie skargi kasacyjnej do rozpoznania, wskazano natomiast na oczywiste naruszenie art. 3271 k.p.c. obowiązującego od 7 listopada 2019 r. (zob. ustawę z dnia 4 lipca 2019 r. o zmianie ustawy – Kodeks postępowania cywilnego oraz niektórych innych ustaw), który nie reguluje tego, jakie elementy powinno zawierać uzasadnienie orzeczenia sądu drugiej instancji, zapadłe na skutek rozpoznania apelacji. Powyższe czyni zarzut podniesiony we wniosku o przyjęcie skargi kasacyjnej do rozpoznania nieuzasadnionym.
Jak wyjaśnił Sąd Najwyższy do naruszenia art. 382 k.p.c. dochodzi w wypadku pominięcia przez sąd drugiej instancji części zebranego w sprawie materiału, w związku z czym strona powołująca się na naruszenie tego przepisu powinna wskazać materiał dowodowy, który został przez sąd drugiej instancji pominięty przy wydaniu wyroku, i wykazać, że popełnione uchybienie mogło mieć wpływ na wynik sprawy (zob. postanowienie SN z 10 sierpnia 2023 r., I CSK 5439/22). Skarżąca obowiązku tego nie wypełniła. W niniejszej sprawie nie wskazała bowiem w ramach tej podstawy na żadne konkretne uchybienie, które mogłyby doprowadzić do uznania, że do naruszenia tego przepisu faktycznie doszło, ograniczając się jedynie do jego przywołania.
Bez znaczenia jest przy tym, że skarżąca w ramach uzasadnienia podstaw wniesionego środka prawnego powołała określone środki dowodowe pominięte przez sąd meriti. Nie wskazała ich bowiem we wniosku o przyjęcie skargi kasacyjnej do rozpoznania. Jak zostało to już natomiast podniesione nie jest rzeczą Sądu Najwyższego poszukiwanie w innych częściach skargi kasacyjnej argumentów na uzasadnienie przyjęcia jej do rozpoznania.
Ponadto zaznaczyć należy, że mając na względzie argumenty przytoczone przez skarżącą jako uzasadnienie oczywistej zasadności skargi kasacyjnej, uprawnione jest twierdzenie, że wnioskodawczyni zmierza w istocie do zakwestionowania dokonanej przez Sądy rozpoznające sprawę oceny dowodów oraz poczynionych na tej podstawie ustaleń faktycznych.
Zawarty natomiast w art. 3983 § 3 k.p.c. zakaz oparcia skargi kasacyjnej na zarzutach dotyczących ustalenia faktów lub oceny dowodów oraz związanie Sądu Najwyższego ustaleniami faktycznymi stanowiącymi podstawę zaskarżonego orzeczenia (art. 39813 § 2 k.p.c.) oznacza niedopuszczalność powoływania się przez skarżącą na wadliwość postanowienia sądu drugiej instancji, polegającą na ustaleniu faktów lub niewłaściwie przeprowadzonej ocenie dowodów, również we wniosku o przyjęcie skargi kasacyjnej do rozpoznania (zob. postanowienie SN z 15 października 2020 r., IV CSK 136/20).
W sprawie nie zachodzi także nieważność postępowania, którą Sąd Najwyższy bierze pod rozwagę - w granicach zaskarżenia - z urzędu (art. 39813 § 1 w zw. z art. 13 § 2 k.p.c.).
Z tych względów, na podstawie art. 3989 § 2 w zw. z art. 13 § 2 k.p.c. Sąd Najwyższy orzekł, jak w sentencji.
Wniosek uczestniczek o zasądzenie kosztów postępowania kasacyjnego nie podlegał rozpoznaniu; wniosek taki, zawarty w odpowiedzi na skargę kasacyjną, nie został bowiem powiązany z żądaniem wydania orzeczenia o odmowie przyjęcia skargi do rozpoznania.
(a.z.)
[ms]