Sygn. akt I CSK 3599/22

POSTANOWIENIE

Dnia 26 października 2022 r.

Sąd Najwyższy w składzie:

SSN Jacek Grela

w sprawie z powództwa K. C. i B. R.
‎przeciwko Bank spółce akcyjnej w W.
‎o ustalenie i zapłatę,
‎na posiedzeniu niejawnym w Izbie Cywilnej w dniu 26 października 2022 r.,
‎na skutek skargi kasacyjnej pozwanego

od wyroku Sądu Apelacyjnego w Gdańsku
‎z dnia 19 stycznia 2022 r., sygn. akt V ACa 243/21,

1. odmawia przyjęcia skargi kasacyjnej do rozpoznania;

2. zasądza od pozwanego: na rzecz powoda kwotę 2700 (dwa tysiące siedemset) złotych i na rzecz powódki kwotę 4050 (cztery tysiące pięćdziesiąt) złotych, tytułem zwrotu kosztów postępowania kasacyjnego.

UZASADNIENIE

Wyrokiem z 21 stycznia 2021 r. Sąd Okręgowy w Bydgoszczy: oddalił powództwo główne (pkt 1); ustalił, że umowa kredytu mieszkaniowego [...] hipoteczny nr [...] z 11 września 2008 r. zawarta pomiędzy powodami K. C. i B. R. a pozwaną Bank Spółką Akcyjną z siedzibą w W. jest nieważna (pkt 2); oddalił powództwo o zasądzenie od pozwanej na rzecz powodów solidarnie kwoty 44 424,18 CHF wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od 6 lutego 2020 r. do dnia zapłaty.

Wyrokiem z 19 stycznia 2022 r. Sąd Apelacyjny w Gdańsku zmienił wyrok Sądu Okręgowego w punkcie 3 w ten sposób, że zasądził od pozwanego na rzecz powodów solidarnie kwotę 44 424,18 CHE wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od 4 maja 2020 r. do dnia zapłaty, oddalając powództwo w pozostałym zakresie (pkt I); oddalił apelację powodów w pozostałej części (pkt II); oddalił apelację pozwanego w całości (pkt III).

W skardze kasacyjnej pozwany, jako uzasadnienie wniosku o przyjęcie skargi do rozpoznania, wskazał na przesłankę przedsądu przewidzianą w art. 398⁹ § 1 pkt 1 k.p.c.

W ocenie skarżącego w sprawie występują istotne zagadnienia prawne, sprowadzające się do odpowiedzi na następujące pytania: 1. w jaki sposób, przy ocenie rażącego naruszenia interesów konsumenta, jako jednej z przesłanek abuzywności postanowienia, które zostało już wykonane i nie ma wpływu na wykonywanie umowy w przyszłości, należy dokonać ustalenia, o ile korzystniej kształtowałaby się sytuacja konsumenta, gdyby kwestionowane postanowienie nie zostało w umowie zastrzeżone?; 2. czy można uznać za abuzywne postanowienie umowne, które przewiduje swobodną możliwość wyboru konsumenta pomiędzy spłatą kredytu bezpośrednio w jego walucie a spłatą z wykorzystaniem tabel kursowych banku, przy czym wybór ten nie jest jednorazowy i może być wielokrotnie zmieniany decyzją konsumenta bez konieczności zmiany umowy?; 3. czy eliminacja klauzul odnoszących się do tabel kursowych banku w umowie kredytu wyrażonego (denominowanego) w walucie obcej, jako postanowień niedozwolonych, jest równoznaczna z pozbawieniem umowy jej elementów przedmiotowo istotnych (essetnialia negotii) prowadzącym do nieważności umowy, czy też możliwe jest dalsze wykonywanie umowy pomimo usunięcia klauzul przeliczeniowych, ze względu na to, że saldo kredytu od początku w umowie było wyrażone w CHF?; 4. czy wywodzony w orzecznictwie Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej oraz sądów polskich (w tym Sądu Najwyższego) z art. 385¹ § 1 i § 2 k.c. oraz z art. 6 ust. 1 Dyrektywy 93/13 obowiązek pouczenia konsumenta przez sąd, w razie stwierdzenia wystąpienia w umowie postanowień o charakterze abuzywnym, o możliwych skutkach uznania postanowień umownych za niedozwolone, w tym stwierdzenia nieważności umowy oraz odebrania od niego oświadczenia co do jego woli w zakresie skorzystania lub rezygnacji z ochrony związanej z abuzywnością klauzul umownych, w tym w razie możliwości uznania umowy w całości za nieważną (bezskuteczną), ma znaczenie o charakterze materialnoprawnym, a tym samym jego niedochowanie skutkuje przedwczesnością wyrokowania w zakresie uznania postanowień umownych za niedozwolone, w tym ewentualnie stwierdzenia nieważności umowy w oparciu o przesłanki uregulowane w art. 385¹ § 1 k.c., czy też o charakterze procesowym, który w świetle proeuropejskiej wykładni powinien zostać wyprowadzony z art. 156¹ k.p.c.?

Sąd Najwyższy zważył, co następuje:

W judykaturze już wielokrotnie wypowiadano się na temat charakterystyki skargi kasacyjnej (zob. postanowienie SN z 13 czerwca 2018 r., II CSK 71/18). Wskazano tam m.in., że skarga kasacyjna została ukształtowana w przepisach kodeksu postępowania cywilnego jako nadzwyczajny środek zaskarżenia, nakierowany na ochronę interesu publicznego przez zapewnienie rozwoju prawa, jednolitości orzecznictwa oraz prawidłowej wykładni, a także w celu usunięcia z obrotu prawnego orzeczeń wydanych w postępowaniu dotkniętym nieważnością lub oczywiście wadliwych, nie zaś jako ogólnie dostępny środek zaskarżenia orzeczeń umożliwiający rozpoznanie sprawy w kolejnej instancji sądowej.

Koniecznej selekcji skarg pod kątem realizacji tego celu służy instytucja tzw. przedsądu, ustanowiona w art. 398⁹ k.p.c., w ramach której Sąd Najwyższy dokonuje wstępnej oceny skargi kasacyjnej. Ten etap postępowania przed Sądem Najwyższym jest ograniczony - co należy podkreślić - wyłącznie do zbadania przesłanek przewidzianych w art. 398⁹ § 1 pkt 1 - 4 k.p.c., nie zaś merytorycznej oceny skargi kasacyjnej. W razie spełnienia co najmniej jednej z tych przesłanek, przyjęcie skargi kasacyjnej do rozpoznania jest usprawiedliwione.

Istotnym zagadnieniem prawnym w rozumieniu art. 398⁹ § 1 pkt 1 k.p.c. jest zagadnienie objęte podstawami kasacyjnymi, doniosłe z punktu widzenia rozstrzygnięcia sprawy i nierozwiązane dotąd w orzecznictwie, którego wyjaśnienie może się przyczynić do rozwoju prawa. Powołanie się przez skarżącego na takie zagadnienie wymaga jego sformułowania oraz uzasadnienia występowania w sprawie (zob. postanowienia SN: z 28 listopada 2003 r., II CK 324/03; z 7 czerwca 2005 r., V CSK 3/05; z 13 lipca 2007 r., III CSK 180/07; z 22 listopada 2007 r., I CSK 326/07; z 26 września 2005 r., II PK 98/05; z 10 maja 2019 r., I CSK 627/18).

Szczegółowa analiza sprawy prowadzi do wniosku, że powyższe przesłanki nie zostały wykazane. W skardze kasacyjnej nie powołano argumentów, które mogłyby świadczyć, że w sprawie spełniona została któraś z przesłanek przyjęcia sprawy do rozpoznania, a przedstawione problemy prawne, dotyczące umowy kredytu, zostały już rozstrzygnięte w wyrokach Sądu Najwyższego: z 18 maja 2022 r., II CSKP 972/22, z 18 maja 2022 r., II CSKP 1030/22 oraz 17 marca 2022 r., II CSKP 474/22.

Biorąc to pod uwagę Sąd Najwyższy na podstawie art. 398⁹ § 2 k.p.c. odmówił przyjęcia do rozpoznania skargi kasacyjnej, nie znajdując też okoliczności, które obowiązany jest brać pod uwagę z urzędu w ramach przedsądu.

O kosztach postępowania kasacyjnego orzeczono na podstawie art. 98 § 1 w zw. z art. 108 § 1, art. 391 § 1 i art. 398²¹ k.p.c.