I CSK 3431/22

POSTANOWIENIE

22 czerwca 2023 r.

Sąd Najwyższy w Izbie Cywilnej w składzie:

SSN Paweł Grzegorczyk

na posiedzeniu niejawnym 22 czerwca 2023 r. w Warszawie,
‎w sprawie z powództwa T. spółki z ograniczoną odpowiedzialnością w W.
‎przeciwko M. C., W. S. i R. Z.
‎o zapłatę,
‎na skutek skargi kasacyjnej M. C. i R. Z.
‎od wyroku Sądu Apelacyjnego w Warszawie VII Wydział Gospodarczy i Własności Intelektualnej
‎z 31 marca 2021 r., VII AGa 304/20,

1. odmawia przyjęcia skargi kasacyjnej do rozpoznania;

2. zasądza od pozwanych M. C. i R. Z. kwoty po 2700 (dwa tysiące siedemset 00/100) złotych tytułem kosztów postępowania kasacyjnego.

UZASADNIENIE

W świetle art. 398⁹ § 1 k.p.c. Sąd Najwyższy przyjmuje skargę kasacyjną do rozpoznania, jeżeli w sprawie występuje istotne zagadnienie prawne, istnieje potrzeba wykładni przepisów prawnych budzących poważne wątpliwości lub wywołujących rozbieżności w orzecznictwie sądów, zachodzi nieważność postępowania lub skarga kasacyjna jest oczywiście uzasadniona. Przepis ten odpowiada charakterowi skargi kasacyjnej, będącej nadzwyczajnym środkiem zaskarżenia, o dominującym publicznoprawnym charakterze, przysługującym od orzeczeń wydanych po przeprowadzeniu dwuinstancyjnego postępowania sądowego, w którym sąd pierwszej i drugiej instancji dysponuje pełną kognicją w zakresie faktów i dowodów. W powiązaniu z art. 398⁴ § 2 k.p.c. oznacza to, że w skardze kasacyjnej nieodzowne jest powołanie i uzasadnienie okoliczności o charakterze publicznoprawnym, które stanowią wyłączną podstawę oceny pod kątem przyjęcia skargi kasacyjnej do rozpoznania (przyczyn kasacyjnych).

Wnosząc o przyjęcie skargi kasacyjnej do rozpoznania skarżący M. C. i R. Z. powołali się na występowanie w sprawie istotnego zagadnienia prawnego sprowadzającego się do rozstrzygnięcia, czy na tle art. 35d ust. 1 pkt 1 ustawy z dnia 29 września 1994 r. o rachunkowości (jedn. tekst: Dz. U. z 2023 r., poz. 120) zachodzi konieczność utworzenia przez spółkę prawa handlowego rezerwy na koszt (skutki) toczącego się przeciwko niej postępowania sądowego, przy założeniu większego niż 50% prawdopodobieństwa przegrania sporu, jeżeli roszczenie będące przedmiotem tego postępowania zostało uprzednio zaksięgowane jako „zobowiązanie” (pewne, istniejące) i obciążało majątek w pasywach bilansu E. Sp. z o.o., stanowiąc koszt memoriałowy. Powołali się również na potrzebę wykładni art. 35d ust. 1 pkt 1 i art. 3 ust. 1 pkt 20-21 ustawy o rachunkowości w zakresie wzajemnych relacji między terminami ustawowymi „rezerwa” i „zobowiązanie” oraz związanej z tym możliwości jednoczesnego ich ujęcia w księgach E. Sp. z o.o. w odniesieniu do tego samego tytułu prawnego.

W świetle utrwalonego stanowiska, powołanie się na istotne zagadnienie prawne (art. 398⁹ § 1 pkt 1 k.p.c.) wymaga sformułowania problemu prawnego i uzasadnienia, że ma on precedensowy (nowy) charakter lub znaczenie dla rozwoju prawa. Problem ten powinien odnosić się do konkretnych przepisów prawa i zostać ujęty w sposób abstrakcyjny, a zarazem wiązać się z rozpoznawaną sprawą; konieczne jest przy tym wskazanie argumentów, które prowadzą do jego rozbieżnych ocen (por. postanowienia Sądu Najwyższego z dnia 10 maja 2001 r., II CZ 35/01, OSNC 2002, nr 1, poz. 11, z dnia 11 stycznia 2002 r., III CKN 570/01, OSNC 2002, nr 12, poz. 151, z dnia 13 lipca 2007 r., III CSK 180/07, z dnia 10 kwietnia 2014 r., IV CSK 623/13, z dnia 2 grudnia 2014 r., II CSK 376/14, z dnia 9 kwietnia 2015 r., V CSK 547/14).

Powołanie się z kolei na potrzebę wykładni przepisów prawnych budzących poważne wątpliwości lub wywołujących rozbieżności w orzecznictwie sądów (art. 398⁹ § 1 pkt 2 k.p.c.) wymaga z kolei wykazania, że określony przepis prawa lub zespół tych przepisów, mimo że budzi poważne wątpliwości, nie doczekał się wykładni albo niejednolita wykładnia wywołuje wyraźnie wskazane przez skarżącego rozbieżności w judykaturze w odniesieniu do identycznych lub podobnych stanów faktycznych, które należy przytoczyć (por. m.in. postanowienia Sądu Najwyższego z dnia 13 czerwca 2008 r., III CSK 104/08 i z dnia 28 marca 2007 r., II CSK 84/07).

Bliższa analiza wniosku nie pozwalała uznać, by skarżący wykazali twierdzone przyczyny kasacyjne.

Powołane przez skarżących zagadnienie miało kazuistyczny charakter i nie pozostawiało przestrzeni dla formułowania wykładni prawa o ogólnym i abstrakcyjnym charakterze, co stanowi założenie przyczyny kasacyjnej, o której mowa w art. 398⁹ § 1 pkt 1 k.p.c. Jego uzasadnienie stanowiło natomiast prezentację własnego punktu widzenia skarżących co do tego, w jaki sposób Sąd Apelacyjny powinien ocenić relewantną dla odpowiedzialności skarżących kwestię z dziedziny rachunkowości. Niezależnie od tego, przedstawione we wniosku pytanie odrywało się od okoliczności faktycznych stanowiących podstawę zaskarżonego wyroku. Jego zasadniczą podstawą było bowiem twierdzenie, że kwota dochodzona przeciwko E. Sp. z o.o. w postępowaniu arbitrażowym została – częściowo – ujęta w księgach rachunkowych tej spółki jako zobowiązanie pewne. Fakt ten nie stanowił jednak elementu podstawy faktycznej zaskarżonego wyroku. Podstawą tą związany jest Sąd Najwyższy w postępowaniu kasacyjnym (art. 398¹³ § 2 k.p.c.), nie mogąc czynić w tej materii uzupełnień bądź domysłów w kierunku postulowanym przez skarżącego.

Z tych samych przyczyn poza podstawę zaskarżonego wyroku wybiegała druga z powołanych we wniosku przyczyn kasacyjnych, której podłożem było także założenie o uprzednim częściowym zaksięgowaniu w bilansie kwoty będącej przedmiotem postępowania arbitrażowego w pozycji zobowiązań. Dodać przy tym należało, że okoliczność, iż strona skarżąca uznaje za trafną odmienną wykładnię przepisu prawa aniżeli uznana za prawidłową przez Sądy meriti nie oznacza, że konkretny przepis budzi poważne wątpliwości w rozumieniu art. 398⁹ § 1 pkt 2 k.p.c. Powołanie alternatywnej wykładni konkretnego przepisu i wspierających ją argumentów nie stanowi tym samym wykazania przyczyny kasacyjnej określonej w powołanym przepisie. Jest tak tym bardziej, jeżeli preferowana przez stronę wykładnia prawa bazuje na okolicznościach niemających odzwierciedlenia w podstawie faktycznej zaskarżonego wyroku.

Z tych względów, na podstawie art. 398⁹ § 2 i art. 98 § 1 w związku z art. 391 § 1 i art. 398²¹ k.p.c., Sąd Najwyższy orzekł, jak w sentencji.

(K.G.)

[ms]