POSTANOWIENIE
18 lutego 2025 r.
Sąd Najwyższy w Izbie Cywilnej w składzie:
SSN Agnieszka Piotrowska
na posiedzeniu niejawnym 18 lutego 2025 r. w Warszawie
w sprawie ze skargi J.S. o stwierdzenie niezgodności z prawem
prawomocnego wyroku Sądu Okręgowego w Piotrkowie Trybunalskim
z 27 lutego 2023 r., II Ca 941/22 (II WSC 17/23),
wydanego w sprawie z powództwa J.S.
przeciwko Skarbowi Państwa - Komendzie Powiatowej Policji w Opocznie
o odszkodowanie i zadośćuczynienie,
1) odrzuca skargę,
2) nie obciąża skarżącego kosztami postępowania przed Sądem Najwyższym na rzecz przeciwnika skargi.
UZASADNIENIE
Powód J.S. domagał się zasądzenia od pozwanego Skarbu Państwa Komendy Powiatowej Policji w Opocznie kwoty 12 000 zł z tytułu naprawienia szkody wyrządzonej przez niezasadne zatrzymanie prawa jazdy oraz kwoty 10 000 zł z tytułu zadośćuczynienia. Wyrokiem z 8 sierpnia 2022 r. Sąd Rejonowy w Opocznie uwzględnił to powództwo, oddalając je jedynie w niewielkim zakresie dotyczącym odsetek ustawowych od zasądzonych kwot. Po rozpoznaniu apelacji strony pozwanej, Sąd Okręgowy w Piotrkowie Trybunalskim wyrokiem z 27 lutego 2023 r. zmienił zaskarżony wyrok w ten sposób, że oddalił powództwo. Powód wniósł skargę o stwierdzenie niezgodności z prawem tego wyroku.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje:
Stosownie do art. 4241 § 1 k.p.c., można żądać stwierdzenia niezgodności z prawem prawomocnego wyroku sądu drugiej instancji kończącego postępowanie w sprawie, jeżeli przez jego wydanie stronie została wyrządzona szkoda, a zmiana lub uchylenie tego wyroku w drodze innych środków prawnych przysługujących stronie na podstawie kodeksu nie było i nie jest możliwe. Przedmiotem badania w postępowaniu zainicjowanym tym nadzwyczajnym środkiem zaskarżenia jest niezgodność z prawem prawomocnych orzeczeń sądów drugiej instancji kończących postępowanie w sprawie. Ocena zasadności skargi dokonywana jest przez Sąd Najwyższy przy zastosowaniu autonomicznego pojęcia bezprawności, zgodnie z którym orzeczeniem niezgodnym z prawem w rozumieniu art. 4241 k.p.c. i art. 5192 k.p.c. jest orzeczenie niewątpliwie sprzeczne z zasadniczymi i nie podlegającymi różnej wykładni przepisami, z ogólnie przyjętymi standardami rozstrzygnięć albo wydane w wyniku szczególnie rażąco błędnej wykładni lub niewłaściwego zastosowania prawa, które jest oczywiste i nie wymaga głębszej analizy prawniczej (zob. wyroki Sądu Najwyższego: z 31 marca 2006 r., IV CNP 25/05, OSNC 2007, Nr 1, poz. 17 i z 7 lipca 2006 r., I CNP 33/06, OSNC 2007, Nr 2, poz. 35; postanowienie Sądu Najwyższego z 26 lipca 2018 r., IV CNP 25/18 oraz wyrok Trybunału Konstytucyjnego z 27 września 2012 r., Sk 4/11, OTK-A 2012/8/97, Dz. U. 2012, poz. 1104 ). Orzeczenie Sądu Najwyższego uwzględniające przedmiotową skargę nie wzrusza objętego nią prawomocnego orzeczenia, lecz stanowi prejudykat niezbędny do dochodzenia od Skarbu Państwa naprawienia szkody wyrządzonej przez wydanie prawomocnego orzeczenia niezgodnego z prawem. Ze względu na nadzwyczajny charakter tego środka prawnego oraz jego funkcję, skarga musi spełniać wysokie wymagania formalne, które podzielić należy na wymogi stawiane pismu procesowemu (art. 4245 § 2 k.p.c.), których ewentualne wadliwości podlegają naprawieniu oraz wymogi konstrukcyjne skargi (art. 4245 § 1 k.p.c.), których braki nie podlegają sanacji, lecz powodują obligatoryjne odrzucenie skargi na podstawie art. 4248 § 1 k.p.c.
Stosownie do art. 4245 k.p.c., skarga powinna zawierać:
1) oznaczenie wyroku, od którego jest wniesiona, ze wskazaniem, czy jest on zaskarżony w całości lub w części;
2) przytoczenie jej podstaw oraz ich uzasadnienie;
3) wskazanie przepisu prawa, z którym zaskarżony wyrok jest niezgodny;
4) uprawdopodobnienie wyrządzenia szkody, spowodowanej przez wydanie wyroku, którego skarga dotyczy;
5) wykazanie, że wzruszenie zaskarżonego wyroku w drodze innych środków prawnych nie było i nie jest możliwe, a ponadto – gdy skargę wniesiono, stosując art. 4241 § 2 - że występuje wyjątkowy wypadek uzasadniający wniesienie skargi;
6) wniosek o stwierdzenie niezgodności wyroku z prawem.
Rozpoznawana skarga dotknięta jest nieusuwalnym brakiem konstrukcyjnym polegającym na nieuprawdopodobnieniu wyrządzenia szkody spowodowanej przez wydanie zaskarżonego nią orzeczenia (art. 4245 § 1 pkt 4 k.p.c.). Zgodnie z utrwalonym w orzecznictwie Sądu Najwyższego stanowiskiem, na skarżącym spoczywa obowiązek wskazania zakresu i rozmiaru oraz charakteru poniesionej szkody, zaprezentowania jurydycznej argumentacji przekonującej o tym, że szkoda ta rzeczywiście została mu wyrządzona, a ponadto przedstawienia odpowiednich środków mających uwiarygodnić twierdzenia strony (zob. postanowienia Sądu Najwyższego z 27 stycznia 2006 r., III CNP 23/05, OSNC 2006, nr 7-8, poz. 140 i z 31 stycznia 2006 r., IV CNP 38/05, OSNC 2006, nr 7-8, poz. 141). W rozpoznawanej skardze powód ograniczył się wyłącznie do wskazania, że szkodą w wysokości 22 000 zł jest wartość roszczeń dochodzonych w uprzednio wytoczonej sprawie, które zostały oddalone przez Sąd drugiej instancji. Tymczasem Sąd Najwyższy wielokrotnie wskazał w swoich orzeczeniach, że uprawdopodobnienie wyrządzenia szkody nie może sprowadzać się do stwierdzenia, że sąd nie uwzględnił ostatecznie powództwa strony bądź orzekł niezgodnie z wnioskiem, z którym wystąpił wnioskodawca; gdyby bowiem wystarczającym było powołanie się przez skarżących na „przegranie sprawy”, spełnienie wymagania przewidzianego art. 4245 § 1 pkt 4 k.p.c. traciłoby sens (zob. postanowienia Sądu Najwyższego z 13 listopada 2007 r., III BP 7/07, OSNP 2009, nr 1-2, poz. 11; z 8 grudnia 2009 r., III CNP 53/09 oraz z 21 czerwca 2023 r., I CNP 204/22). Nieuwzględnienie powództwa nie może być utożsamiane z wyrządzeniem szkody, której rozmiary odpowiadałyby wartości dochodzonego przez powoda roszczenia w postępowaniu zakończonym wyrokiem objętym skargą. Nieuzyskanie przez stronę żądanej w postępowaniu sądowym ochrony prawnej nie zawsze bowiem będzie prowadzić do powstania uszczerbku majątkowego (zob postanowienia Sądu Najwyższego z 29 czerwca 2016 r., IV CNP 2/16 i z 14 kwietnia 2016 r., III CNP 2/16). Poniesienie takiego uszczerbku w związku z oddaleniem powództwa strona powinna wykazać w sposób wyżej przedstawiony, czego skarżący nie uczynił. Ponadto należy wskazać, że zgodnie z art. 4244 zd. 2 k.p.c., podstawą skargi nie mogą być zarzuty dotyczące oceny dowodów i ustalenia faktów, zaś skarżący oparł skargę wyłącznie na zarzucie naruszenia art. 233 k.p.c. i art. 382 k.p.c. oraz art. art. 235 k.p.c., art. 322 k.p.c. i art. 386 § 4 k.p.c.
Mając powyższe na względzie, orzeczono jak w sentencji (art. 4248 § 1 k.p.c.). Ze względu na charakter sprawy i źródło sporu Sąd Najwyższy odstąpił od obciążenia skarżącego kosztami postępowania przed Sądem Najwyższym na rzecz przeciwnika skargi (art. 102 k.p.c. w zw. z art. 39821 i art. 391 § 1 k.p.c.).
Agnieszka Piotrowska
(A.D.)
[a.ł]